Βόλτα στο απόκρυφο Βερολίνο
“Απόκρυφο Βερολίνο”, του Φραντς Χέσελ
Η χρονική στιγμή και το πολιτικό, κοινωνικό πλαίσιο ορίζουν την τύχη κάθε καλλιτέχνη. Για τους συγγραφείς της δυτικής Ευρώπης η περίοδος του Μεσοπολέμου υπήρξε καθοριστική. Στα συντρίμμια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη δίνη του παγκόσμιου οικονομικού κραχ του 1929, αξιόλογες λογοτεχνικές φωνές “σκεπάστηκαν” από την ορμή των γεγονότων. Έτσι, ήταν αναπόφευκτο να “χαθούν” αρκετοί συγγραφείς που δεν τους δόθηκε τότε η προσοχή που έπρεπε. Ενας απ’ αυτούς είναι ο Φραντς Χέσελ και στο “Απόκρυφο Βερολίνο” διαβάζουμε και βλέπουμε τη δύναμη του λόγου του.
Η χρήση της κοινοτοπίας μπορεί να ξενίζει, αλλά δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, αφού για να αποδοθεί το ύφος και η περιγραφική δεινότητα του συγγραφέα μόνο στην ισχύ του μπορείς να καταφύγεις για να του απευθύνει τον κατάλληλο χαρακτηρισμό. Ο τίτλος του βιβλίου μαρτυρά το περιεχόμενο του και αποκαλύπτει τις προθέσεις του Χέσελμ, στην ουσία απότοκο των “άγνωστων” 20’s. Η συγκεκριμένη δεκαετία μπορεί τώρα να είναι δεδομένη για μας, αφού έχουμε την ασφάλεια της απόστασης τους χρόνου, όμως για όσους την έζησαν, ήταν ένα μεγάλο ερωτηματικό ή καλύτερα θαυμαστικό. Η έκπληξη ήταν αυτό που κυριαρχούσε. Όλοι ήξεραν, διαισθάνονταν, ένιωθαν τις επερχόμενες οβιδιακές μεταμορφώσεις και αλλαγές, όμως τη μορφή τους κανείς δεν μπορούσε να την προσδιορίσει. Μια εποχή, λοιπόν, στο μεταίχμιο. Κι αν η πλειονότητα των κατοίκων των γερμανικών πόλεων βρισκόταν σε μέρη σκοτεινά και γκρίζα, υπήρχε και μια άλλη πλευρά που αντιστεκόταν.
Το “Απόκρυφο Βερολίνο” είναι η αντίσταση της αριστοκρατικής και αστικής τάξης στην αναπότρεπτη λαίλαπα. Ο Χέσελ σηκώνει το παραπέτασμα για να μας δείξει ένα Βερολίνο που δεν ησυχάζει, δεν δείχνει την ανησυχία του, δεν σταματά να διασκεδάζει και να σχεδιάζει ταξίδια, όπως παλιά. Ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας ενός σχεδόν αόρατου Βερολίνου και των περιπετειών της αστικής τάξης, των περιφερόμενων μποέμ στοιχείων με φόντο τα νυχτερινά καμπαρέ, τα σκοτεινά περάσματα, τα κανάλια, τις τοξωτές γέφυρες, τους πολυσύχναστους δρόμους, τα γεμάτα υποσχέσεις αρωματισμένα μπουντουάρ…
Ο λόγος του Χέσελ διαθέτει τη γοητεία της κομψότητας και την ομορφιά της καθαρής εικόνας. Η αφήγηση ακολουθεί αυτό το μονοπάτι και ο συνδυασμός κρυστάλλινων λέξεων και ζωντανών τοπίων, φτιάχνουν έναν πολύχρωμο στρόβιλο που τον βλέπεις και τον “διαβάζεις” υπό τους ήχους γλυκόπικρου βαλς. Η μετάφραση ανήκει στον Απόστολο Στραγαλινό και παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος, καταφέρνει να μας ταξιδέψει στο “Απόκρυφο Βερολίνο”.
Info: Φραντς Χέσελ, “Απόκρυφο Βερολίνο”, μετάφραση: Απόστολος Στραγαλίνος, Εκδ. Κριτική