Οι παρτιζάνοι των Αθηνών

Ένα ντοκιμαντέρ για το αντάρτικο στην πρωτεύουσα

| 21/02/2018

Και να πως η μεγάλη εκείνη εποχή αγώνων σφραγισμένη με αίμα δεν μας αφήνει ποτέ της πίσω. Το παρελθόν μας «καταδιώκει» διότι η Ιστορία αυτού του λαού δεν κατάφερε ακόμη να γραφτεί ολοκληρωμένα. Λογικό: οι μάχες του ελληνικού λαού βαπτισμένες στην εσκεμμένη πείνα που επέβαλαν οι ναζί στην πρωτεύουσα, οι σφαίρες τους και οι οβίδες από τα άρματα μάχης, το αίμα ανθρώπων που έπεφταν ο ένας μετά τον άλλον νεκρός για να ζήσει ένας επόμενος, τα όνειρα του ελληνικού λαού δεν δικαιώθηκαν όπως θα όφειλε. Κανείς δεν δίνει την ζωή του για να ξεχαστεί. Και πως θα μπορούσε άλλωστε; Στα προσφυγικά της Καισαριανής -φρούριο του ΕΛΑΣ που δεν επέτρεπε σε κατοχικό να το προσεγγίσει- ακόμα οι τοίχοι τους είναι γαζωμένοι. Περάστε και δείτε τους. Σημάδια, τρύπες από σφαίρες που αν ακουμπήσεις το αυτί σου μοιάζουν σαν να πιέζουν να μας αφηγηθούν την Ιστορία. Αυτό προσδοκά το νέο ντοκιμαντέρ του Ξενοφώντα Βαρδαρού και του Γιάννη Ξύδα που προβλήθηκε στο 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτη όπου «με αφετηρία τις μαρτυρίες ανθρώπων που έλαβαν μέρος στην Αντίσταση επιχειρεί να ρίξει φως σε γνωστές και άγνωστες ιστορίες του αγώνα τους, όπως αυτές διαδραματίστηκαν μέσα στις συνοικίες της Αθήνας». 

Η κατοχή και η αντίσταση είναι συνυφασμένη με τα βουνά όπου ακούγονται ακόμη αντάρτικα τραγούδια. Ο αντάρτης, πλέον ένα σύμβολο, κοιτώντας προς τα κάτω τις κοιλάδες με το τουφέκι στον ώμο. Μα η κατοχή ήταν πολλαπλά βάναυση και η αντίσταση κατά αναλογία ακόμη πιο οξύτατη, μια σοβαρότατη πάλη ζωής και θανάτου στην πρωτεύουσα: στις λεωφόρους, στους δρόμους, στα σοκάκια, στα σπίτια και τα υπόγεια της. Τα σημάδια στους τοίχους, οι σφαίρες, τα αίματα και οι μπογιές από συνθήματα διακρίνονται σε όποιον προσπαθεί να να τα ψάξει. Σε αυτόν που προσπαθεί να σκαλίσει πίσω από το σοβά και να βρει την σκιά του παρελθόντος για πάντα εμποτισμένη πάνω τους. Δυο νέοι, ένας κινηματογραφιστής και ένας ερευνητής, προσπαθούν να ακούσουν μέσα και πίσω από τις αντηχήσεις της μάχης αποφασίζοντας να φτιάξουν ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Οι παρτιζάνοι των Αθηνών». Βρίσκοντας την γραμμή που από το 1941 ως το 1945, ενώνουν τις μικρές ιστορίες δεκατεσσάρων πρωταγωνιστών των μαχών της Αθήνας -ενάντια σε Γερμανούς, Ιταλούς όπως και ενάντια σε χωροφύλακες, Χίτες και γερμανοτσιολάδες ταγματασφαλίτες- σε μια γενικευμένη. Η πόλη, μάλλον, μπορεί να κοιτάζει περήφανα και πάλι το βουνό.

«Από την περίοδο του λιμού του ’41-’42, τα συσσίτια των λαϊκών επιτροπών και της Εθνικής Αλληλεγγύης, τις μεγαλειώδεις πορείες ενάντια στην επιστράτευση και την κάθοδο των Βουλγάρων, τις μάχες του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στις συνοικίες, την ίδρυση του ΕΑΜ με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, τις παράνομες προκηρύξεις και τα συνθήματα της ΕΠΟΝ στους τοίχους μέχρι την απελευθέρωση της Αθήνας οι πρωταγωνιστές συνθέτουν ένα μωσαϊκό εμπειριών, αγώνων και προσδοκιών για το πώς επέλεξαν να συγκρουστούν με την ηττοπάθεια και τη συνεργασία με τον ναζισμό-φασισμό» δηλώνουν προς τους θεατές. Και συνεχίζουν: «Οι προσωπικές ιστορίες «δένουν» με σπάνιο αρχειακό υλικό, πρωτότυπη μουσική των drog_A_tek και πλάνα του σήμερα μέσα από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, το Σκοπευτήριο της Καισαριανής και τις συνοικίες της Αθήνας».

Με μεγάλη προσοχή και επιμονή στην έρευνα και παρόμοια προσοχή στα αισθητικά κριτήρια (φωτογραφία, μοντάζ, ήχος, μουσική, ρυθμός και στήσιμο) που απαιτεί μια ταινία, οι δημιουργοί συγκροτούν μια όσο το δυνατόν πλήρη και διαυγή εικόνα του αντάρτικου στην πόλη της Αθήνας. Δίχως να προσπαθούν να διδάξουν ουδετερότητα (ή «αντικειμενική» προσέγγιση της ιστορίας όπως αλλιώς ονομάζεται) και δίχως κάποια μορφή αποστασιοποίησης από το ιστορικό γίγνεσθαι είναι σαφές πως παίρνουν θέση. Ταυτόχρονα η σελίδα της ταινίας στο facebook ανανεώνεται συνεχώς με αποκλειστικές μαρτυρίες αγωνιστών της Αντίστασης ως κινηματογραφικό «backstage» και ως project εν εξελίξειστοιχείο που επιβεβαιώνει την ειλικρινή και σοβαρή προσέγγιση των δημιουργών που προσπαθούν με κάθε πρόσφορο μέσο να αναδείξουν τους πρωταγωνιστές και την θέση τους στην ιστορία. Μα πέραν της σημασίας του ως ένα αυθεντικό μάθημα ιστορίας, συγκράτησης της μνήμης, καταγραφής και τεκμηρίωσης, η μεγάλη αξία της ύπαρξης αυτού του έργου, του παρόντος υλικού, της παρούσας ιδέας και καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας έγκειται στο εξής: το ιστορικό νήμα που έχει πολλάκις μεταχειριστεί αναθεωρητικά, είτε με τάσεις ηττοπάθειας ή παρελθοντολάγνας νοσταλγίας (στην καλύτερη…) ξαναπιάνεται αυτή την φορά μέσα από την κοφτερή, κριτική και δυναμική ματιά νέων δημιουργών που στοχάζονται το ιστορικό παρελθόν με βάση και ανάφορο τις προσδοκίες της γενιάς του σήμερα (πράξη εν γένει πολιτική). Αυτή η κινηματογραφική τοποθέτηση έχει μεγάλη σημασία για το νέο ελληνικό σινεμά γιατί αποδείχνει το αρχικό ερώτημα: Πως η ιστορία συνεχίζει να μας «καταδιώκει» και (πρέπει να) υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες που δεν (θα) φοβούνται την τριβή μαζί της.

Μετά τις δυο sold out προβολές στην πρεμιέρα της στο 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η ταινία επιστρέφει στον φυσικό της χώρο στην Αθήνα, στην πόλη και τον λαό της όπου αναφέρεται (για τρεις προβολές).


Κινηματογράφος Μικρόκοσμος

(Λ. Συγγρού 106, Φιξ, μετρό Συγγρού-Φιξ)

Κυριακή, 15 Απριλίου 2018 στις 13:00 (δωρεάν είσοδος με ελεύθερη συνεισφορά)
Κυριακή, 15 Απριλίου 2018 στις 14:30 (δωρεάν είσοδος με ελεύθερη συνεισφορά)
Τετάρτη, 18 Απριλίου 2018 στις 22:30 (τιμή εισιτηρίου 4 ευρώ)


Info

Σκηνοθεσία: Ξενοφώντας Βαρδαρός, Γιάννης Ξύδας
Έρευνα – Σενάριο: Γιάννης Ξύδας
Αφήγηση: Ρήγας Αξελός
Δ/νση φωτογραφίας – Μοντάζ: Ξενοφώντας Βαρδαρός
Ηχοληψία – Μιξάζ: Ανδρέας Γκόβας
Πρωτότυπη μουσική: drog_A_tek
Κάμερα: Ξενοφώντας Βαρδαρός, Χρήστος Πανάγος
Μετάφραση – Υποτιτλισμός: Ηλίας Διάμεσης
Γραφιστική επιμέλεια: Κώστας Μηναϊδης
Υπεύθυνη επικοινωνίας – Απομαγνητοφωνήσεις: Σέβη Σαλαγιάννη
Παραγωγή: Ομάδα Συλλογική Μνήμη
Έτος: 2018 Διάρκεια: 72′
Έλαβαν μέρος (με αλφαβητική σειρά)
Βαλιμίτης Δημήτρης, Βοσκοπούλου Κουβά Μαρία, Ζαμάνος Στέλιος, Ζαχαρίας Μάνος, Κατιμερτζής Γιώργος, Μαραγκουδάκης Κώστας, Μπαλάνος Νίκος, Νικηφοράκης Ζάχος, Νικολάου Έλλη, Ντερμιτζόγλου Βαγγέλης, Παπαδημητρίου Γιώργος, Πετροπούλου Ζωή, Σφακιανάκης Νίκος, Σαββατιανού Ελένη

Στοιχεία επικοινωνίας

[email protected]
https://athenspartisans.wordpress.com/
https://www.facebook.com/athenspartisans/


*Σε μια πρώτη μορφή το παρόν κείμενο γράφτηκε στις 21/2/2018 και την τελική του μορφή (21/3/2018) την πήρε μετά την πρεμιέρα της ταινίας, εν είδει κινηματογραφικής κριτικής και παρουσίασης.

Γεννημένος το 1984 στην Λάρισα, εγκλωβισμένος για κάποια χρόνια στην Ιταλία, αντί να μάθει να ξυπνάει στις αίθουσες δικαστηρίων έμαθε να βρίσκεται στις αίθουσες κινηματογράφου καθώς και πίσω από φωτογραφικές μηχανές. Έκτοτε γράφει για ταινίες και για σινεμά (καθώς και για ό,τι άλλο σκέφτεται) και φωτογραφίζει για φωτορεπορτάζ και για ευχαρίστηση. Είναι μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και της Επιτροπής κρίσης και αξιολόγησης του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ).