Σαν ζουμερό φιλέτο...

“Τατουάζ”, του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν

| 28/10/2019

Το αστυνομικό μυθιστόρημα δίχως υπερβολές και με το μυστήριο να ισορροπεί με το ανάλαφρο καλοκαιρινό αεράκι της ιβηρικής. Η εξιχνίαση του εγκλήματος αφορμή για την ανάδειξη της πολυπλοκότητας του ατόμου και της γοητείας του τοπίου και των τόπων. Ο ερευνητής μέσο προβολής της κουλτούρας και του χαρακτήρα της πόλης. Γενναιόδωρος και εγωιστής, εκλεπτυσμένος και κυνικός, μα πάνω απ’ όλα παρατηρητής των ανθρώπινων αδυναμιών, των προσποιήσεων και των σημαδιών. Το “Τατουάζ” (Εκδόσεις Μεταίχμιο) ξεφεύγει από το κλασικό αστυνομικό και αγγίζει τις λεπτομέρειες των μεγάλων αφηγήσεων, όπως αυτές του Ντίκενς. Ο Μονταλμπάν παρασύρεται από το δημιούργημα του και μας δίνει ένα βιβλίο γεμάτο νοσταλγία, ένα βιβλίο που αποθεώνει την ντομπροσύνη και δεν σοκάρεται από την αγριότητα του εγκλήματος.

Ο Μονταλμπάν εστιάζει σ’ ένα σημείο και μετά απομακρύνεται. Καθώς απομακρύνεται όμως βλέπει τι γίνεται γύρω του και σε αυτό που βλέπει υπάρχει η λύση του μυστηρίου. Ο ήρωας του, ο Πέπε Καρβάλιο (στην πρώτη του περιπέτεια), καθορίζει τον χαρακτήρα του βιβλίου και είναι σαγηνευτικός. Πρώην πράκτορας της CIA, πρώην κομμουνιστής και νυν ιδιωτικός ντετέκτιβ. Απόμακρος, κυνικός, μα ευαίσθητος, επίμονος, λάτρης του καλού φαγητού και ποτού, του έρωτα και που για να ζεσταθεί καίει βιβλία στο τζάκι! Ο Μονταλμπάν του δίνει όμως τέτοια άνεση, φυσικότητα, που δεν μπορείς να τον ταυτίσεις με άλλους κλασικούς ήρωες αστυνομικής λογοτεχνίας. Δεν έχει τη μεγαλοπρέπεια και το κύρος των παλιών (Πουαρό, Σέρλοκ Χολμς, κ.α), ούτε την τραγικότητα και την παραίτηση που χαρακτηρίζει τον Χάρι Χόλε. Είναι πιο κοντά στον Φίλιπ Μάρλοου του Ρέιμοντ Τσάντλερ και κινηματογραφικά στον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στο “Γεράκι της Μάλτας”, στην “Καζαμπλάνκα”. Η ιστορία όμως που στήνει ο Μονταλμπάν δεν έχει το ύφος και τη δράση του Τσάντλερ. Το σκληρό προσωπείο σκόπιμα κρύβεται πίσω από τις μυρωδιές της πόλης, τους παρίες, τις πόρνες, τις κινήσεις που περνάνε απαρατήρητες, την καθημερινότητα, το καλό φαγητό.

Ο τρόπος που κινείται ο Καρβάλιο θυμίζει έμπειρο σεφ με πολλά αστέρια “Michelin” στο ενεργητικό του. Τα υλικά είναι μπροστά του, στη Βαρκελώνη. Πτώμα νεαρού άνδρα ξεβράζεται στη θάλασσα. Το πρόσωπο του παραμορφωμένο, αδύνατον να αναγνωριστεί. Ξανθός σαν την μπίρα. Φέρει τατουάζ στην πλάτη το οποίο γράφει “γεννήθηκα για να βάλω φωτιά στην κόλαση”. Ο Καρβάλιο καλείται από ιδιοκτήτη κομμωτηρίου να ανακαλύψει την ταυτότητα του νεκρού. Η αστυνομία υποψιάζεται ότι το έγκλημα σχετίζεται με ναρκωτικά και τους οίκους ανοχής της περιοχής. Ο Καρβάλιο κινείται με σιγουριά, ανακατεύει τα στοιχεία σαν καλός σεφ, αλλά δεν αρκείται στην διεκπεραίωση. Το τελικό πιάτο δεν είναι γευστικό, κάτι λείπει και αυτό είναι ο έρωτας. Το στοιχείο που θα οξύνει τις αισθήσεις και θα κινητοποιήσει τον αναγνώστη.

Ο Μονταλμπάν και το “Τατουάζ” είναι η αποθέωση του μέτρου. Τίποτα δεν γίνεται για το θέαμα της πρόκλησης, όλα ακολουθούν έναν ελεγχόμενο αφηγηματικό, ήρεμο, ρυθμό μπροστά σ’ ένα εντυπωσιακό σκηνικό. Ο Πέπε Καρβάλιο δεν έχει όμοιό του και οι υπόλοιποι χαρακτήρες αποκαλύπτονται μέσα από την αντικειμενική ματιά του. Ο Καρβάλιο προχωρά στους δρόμους της Βαρκελώνης, του Άμστερνταμ και ρίχνει φως σ’ αυτά που στριμώχνονται στις σκιές και τα “αόρατα” σημεία των πόλεων φέρνουν στο προσκήνιο τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Τα κλασικά στοιχεία του αστυνομικού φυσικά και υπάρχουν, αλλά αυτό που μετρά είναι η περιδιάβαση του Καρβάλιο. Η μετάφραση ανήκει στην Αγγελική Βασιλάκου και μεταφέρει με τον καλύτερο τρόπο την ατμόσφαιρα που στήνει ο Μονταλμπάν. Το “Τατουάζ” είναι σαν ζουμερό μοσχαρίσιο φιλέτο που συνοδεύεται με καλό κόκκινο κρασί.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις