Επιστολές αναγνωστών / Αναδημοσιεύσεις απόψεων

[Ένα διαφορετικό γκραφίτι] 20 Οκτ. 1944 - Το Βελιγράδι ελεύθερο από φασίστες

| 21/10/2018

Η επιχείρηση απελευθέρωσης του Βελιγραδίου διήρκεσε ένα μήνα, από τις 21 Σεπτέμβρη έως τις 22 Οκτώβρη και σ’ αυτήν έλαβαν μέρος ο Γιουγκοσλάβικος Απελευθερωτικός Στρατός (παρτιζάνοι του Τίτο), ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός και τμήματα του νέου Βουλγαρικού Λαϊκού Στρατού (συνολικά δύναμη 580.000 ατόμων έναντι 150.000 Γερμανών ναζί και συνεργατών). Οι μάχες ήταν πολύνεκρες και οι σοβιετικοί είχαν συνολικά 18.838 απώλειες (4.350 νεκρούς, οι 950 κατά το τελικό στάδιο απελευθέρωσης της πόλης) ενώ οι Γιουγκοσλάβοι παρτιζάνοι είχαν 3.000 νεκρούς μόνο κατά το τελικό στάδιο απελευθέρωσης της ίδιας της πόλης μεταξύ 12 και 22 Οκτώβρη. Οι απώλειες των Γερμανών ναζί υπολογίζονται γύρω στις 50.000.

Η γερμανική φρουρά παραδόθηκε στις 20 Οκτώβρη αλλά αψιμαχίες συνέχισαν να υπάρχουν και για τις επόμενες δύο ημέρες.

Η απελευθέρωση του Βελιγραδίου ήταν εθνική εορτή επί ενιαίας Γιουγκοσλαβίας ενώ συνεχίζει να εορτάζεται και στη σημερινή Σερβία έστω κι αν επιχειρείται να αποσιωπηθεί η συμβολή των κομμουνιστών.

Το 2014, στα 70χρονα της Απελευθέρωσης, στη γωνία των οδών Palmotićeva και της λεωφόρου Despota Stefana δημιουργήθηκε ένα τεράστιο γκραφίτι που τιμά την απελευθέρωση του Βελιγραδίου (βλ. φωτο). Το γκραφίτι αποτελείται από τρία μέρη. Στο πάνω μέρος του απεικονίζεται το σχέδιο επίθεσης στην πόλη, όπως έχει παρθεί από αρχειακό υλικό. Στη μέση γίνεται αναπαράσταση των πανηγυρισμών του λαού του Βελιγραδίου για την απελευθέρωση, βασισμένη σε αυθεντική φωτογραφία της εποχής ενώ στο κάτω μέρος παρατίθενται τα λόγια ενός παρτιζάνου μαχητή, του Jovo Kasalica (Γιόβο Κασάλιτσα), που πήρε μέρος στη μάχη για το Βελιγράδι και μάλιστα στο συγκεκριμένο σημείο:

“Καταλαμβάναμε έξοδο την έξοδο, κτίριο το κτίριο. Σε αυτό μας βοηθούσαν οι γενναίοι κάτοικοι αυτού του δρόμου που οδηγούσαν τους μαχητές μέσα από τις αυλές και τα υπόγεια των κτιρίων”

Αξίζει να αναφερθεί ότι το κτίριο στο οποίο έγινε το γκραφίτι είναι το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας και αυτό δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συγκατάθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του (αργότερα το έργο στήριξε και το Υπουργείο Πολιτισμού).

Το γκραφίτι ήταν πρωτοβουλία δύο νέων καλλιτεχνών, του Milos Miletic (Μίλος Μίλετιτς) και της Mirjana Radovanovic (Μιριάνα Ραντοβάνοβιτς) οι οποίοι δήλωσαν ότι ήθελαν μ’ αυτόν τον τρόπο να τιμήσουν τους αντιφασιστικούς αγώνες του παρελθόντος αλλά και να συνδέσουν την μοντέρνα πόλη με το ιστορικό της παρελθόν. Τέλος, το γκραφίτι έχει για τους ίδιους και τη λειτουργία της διαρκούς υπενθύμισης για τον κίνδυνο του φασισμού που όπως σημειώνουν δεν έχει ξεπεραστεί αλλά μπορεί να επανέλθει αν επαναπαυθούμε. Επόμενη φιλοδοξία τους είναι να δημιουργήσουν ένα αντίστοιχο γκραφίτι στη μνήμη της Ημέρας της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών στις 9 Μάη.

Μακάρι να γεμίσει η Αθήνα και άλλες ελληνικές πόλεις με τέτοια όμορφα μνημεία, με πρωτοβουλίες των κινημάτων και νέων καλλιτεχνών!

αναδημοσίευση από Our Balkans