Βραζιλία: Το …«βελούδινο» πραξικόπημα κατά της Ρούσεφ...

...από τους άρχοντες των σκανδάλων

| 07/09/2016

Στις 31 Αυγούστου, η Γερουσία της Βραζιλίας ψήφισε, με 61 ψήφους υπέρ και 20 κατά, την καταδίκη της πρώην Προέδρου της χώρας Ντίλμα Ρούσεφ για κακοδιαχείριση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, δίνοντας με τον τρόπο αυτό τέλος σε 13 χρόνια κυριαρχίας του Κόμματος Εργατών στην εξουσία και ανοίγοντας ο δρόμο για την παραμονή στον προεδρικό θώκο του προσωρινού προέδρου Μισέλ Τεμέρ μέχρι το 2018 οπότε λήγει η τρέχουσα θητεία.

Η όλη διαδικασία πέρασε στη σκιά των Ολυμπιακών Αγώνων και χωρίς να δοθεί, σε γενικές γραμμές, τουλάχιστον στη χώρα μας, η δέουσα προσοχή σε μια εξέλιξη που εμπεριέχει πολλές σκοτεινές πτυχές και ανοίγει ακόμη πιο σκοτεινούς δρόμους για τη Βραζιλία αλλά και για ολόκληρη την περιοχή. Η οποία κινείται σε τεντωμένο σχοινί επιδρώντας και στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων καθώς η Βραζιλία είναι σημαντική χώρα μέλος των BRICS και η στάση της σε σειρά ζητημάτων παίζει καθοριστικό ρόλο.

Χωρίς καμία διάθεση υπεράσπισης της Ντίλμα Ρούσεφ και του κόμματός της άκριτα και χωρίς απαραίτητα να συμφωνούμε με την ευρεία γκάμα των πολιτικών τους επιλογών και της στάσης τους, δεν μπορεί να μην σημειωθεί ο αδιανόητα παράνομος, με βάση το σύνταγμα της Βραζιλίας, τρόπος με τον οποίο εκδιώχθηκε βιαίως από το προεδρικό αξίωμα αν και δημοκρατικά εκλεγμένη, χωρίς να «ανοίξει ρουθούνι» στα συνήθως ανησυχούντα για τα της… δημοκρατίας κέντρα των μεγάλων δυνάμεων. Πόσο μάλλον που ορισμένοι, όπως οι ΗΠΑ, ανοιχτά «αγκάλιασαν» την «εκπαραθύρωση» της Ρούσεφ.

Η πραξικοπηματική αποπομπή Ρουσέφ βυθίζει τη χώρα σε βαθύ διχασμό και σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη πολιτική κρίση με άγνωστες συνέπειες. Ήδη μετά την γνωστοποίηση της οριστικής απόφασης της Γερουσίας πραγματοποιήθηκαν ογκώδεις διαδηλώσεις υπέρ της Ρούσεφ με αίτημα την παραίτηση του Τέμερ και τη διενέργεια νέων εκλογών, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν με σκληρή καταστολή. Με δεδηλωμένη, δε, την πρόθεση του Τέμερ να προχωρήσει σε σκληρά μέτρα λιτότητας – «για να σώσει τη χώρα» φυσικά – στα οποία περιλαμβάνονται σχεδιασμός για περιστολή των όποιων δημοσίων δαπανών με πρώτα θύματα την υγεία και την παιδεία, στη χώρα των χιλιάδων φαβέλλας ξημερώνουν μέρες οργής.

Σε μια πρώτη απόπειρα ιχνηλάτησης του τι ακριβώς έγινε και γίνεται στη Βραζιλία, το periodiko.gr μετέφρασε άρθρο του Αζαντέχ Σχαχσχαχάνι, επικεφαλής νομικού και συνηγόρου με το Project South* και πρώην προέδρου του National Lawyers Guild**, το οποίο δημοσιεύτηκε στο The Nation.

«Στις 19 και 20 Ιουλίου διετέλεσα δικαστής του Διεθνούς Δικαστηρίου για την Δημοκρατία στη Βραζιλία, το οποίο έλαβε χώρα στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το δικαστήριο ακολούθησε το μοντέλο του Δικαστηρίου Ράσελ***, γνωστού και ως Διεθνούς Δικαστηρίου για Εγκλήματα Πολέμου, το οποίο τη δεκαετία του ’60 έθεσε στο εδώλιο την αμερικανική εξωτερική πολιτική και τη στρατιωτική επέμβαση στο Βιετνάμ.

Το δικαστήριο οργανώθηκε από τη Via Campesina International**** , το Βραζιλιάνικο Λαϊκό Μέτωπο και το Βραζιλιάνικο Μέτωπο Δικαστών για τη Δημοκρατία, και στηρίχθηκε από δεκάδες ακαδημαϊκούς και οργανώσεις όπως το Κίνημα των Ακτημόνων Εργατών χωρίς Γη.

Τα κοινωνικά κινήματα της Βραζιλίας κάλεσαν εμένα και άλλους οκτώ δικαστές από διάφορες ευρωπαϊκές και λατινοαμερικανικές χώρες να αναλύσουμε και να εξάγουμε απόφαση γι’ αυτό που περιέγραφαν ως “βίαιη διακοπή της δημοκρατικής διαδικασίας” και “νέο τύπο πραξικοπήματος”.

Το δικαστήριο είχε το καθήκον να εξετάσει την παραπομπή της Προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ η οποία δρομολογήθηκε από το κοινοβούλιο. Τον Απρίλιο, οι δυνάμεις κατά της Ρούσεφ ψήφισαν με απλή πλειοψηφία την έναρξη της διαδικασίας παραπομπής, κατά την οποία ο κάθε βουλευτής είναι υποχρεωμένος να δηλώσει δημόσια γιατί την στηρίζει ή δεν την στηρίζει με την ψήφο του. Καταφανώς, σχεδόν κανένας από τους βουλευτές που ψήφισαν υπέρ της παραπομπής της Ρούσεφ δεν επιχειρηματολόγησε ως προς τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορούσε την Πρόεδρο. Η Γερουσία ακολούθως ψήφισε την συνέχιση της διαδικασίας και πρόσφατα την οριστική της αποπομπή από την προεδρία.

Επίσημη αιτιολογία της παραπομπής είναι ότι η Ρούσεφ εσφαλμένα μετέφερε κονδύλια από μια ομοσπονδιακή τράπεζα για να καλύψει ταμειακά ελλείμματα στα κυβερνητικά προγράμματα (όλα τα κονδύλια επέστρεψαν στην ομοσπονδιακή τράπεζα). Πρόκειται για μια πρακτική που οι πρόεδροι της Βραζιλίας έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν και δεν αποτελεί έγκλημα. Η Ρούσεφ δεν κατηγορήθηκε για προσωπικό πλουτισμό ούτε για κάποια σύνδεση με το ευρύτατο κύκλωμα πολιτικής διαφθοράς στη χώρα.

ρουσεφ

Η παραπομπή απαιτεί αδιαμφισβήτητες αποδείξεις από την αρμόδια επιτροπή για διάπραξη εγκλήματος από τον πρόεδρο. Όπως είναι σαφές από τη σχετική διατύπωση στο σύνταγμα της χώρας, οι κατηγορίες που οδηγούν σε παραπομπή είναι σοβαρές και διαπράττονται ηθελημένα ενάντια στα νομικά συμφέροντα που συνδέονται άμεσα με την δομή του Συντάγματος και, κατά συνέπεια, με το κράτος της Βραζιλίας. Ο σχετικός νόμος δεν περιλαμβάνει τυχόν λογιστικά λάθη στον προϋπολογισμό ούτε την χρηματοδότηση ελλειμμάτων στην κατηγορία των εγκλημάτων που οδηγούν σε παραπομπή.

Πρόσφατη έκθεση από το γραφείο της Εισαγγελίας της χώρας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ρούσεφ δεν είναι ένοχη για κανένα έγκλημα. Αντίθετα, πολλοί από τους βουλευτές που στήριξαν αυτό το ιδιότυπο πραξικόπημα βρίσκονται υπό δικαστική έρευνα για πολιτική διαφθορά σε ένα σκάνδαλο στο οποίο εμπλέκεται περίπου το 60% του σώματος της Βουλής.

Ο ίδιος ο Τέμερ*****, για παράδειγμα, κατηγορείται ότι δωροδοκήθηκε με 1,5 εκατομμύριο ρεάλ, δηλαδή περί τα 430.000 δολάρια, από μία κατασκευαστική εταιρεία που συνεργάζεται με το βραζιλιάνικο πετρελαϊκό κολοσσό της Petrobras. Μια αειρά από ηχητικά ντοκουμέντα, στα οποία καταγράφονται συνομιλίες, αποκαλύπτουν επίσης ότι ορισμένοι από τους κύριους αντιπάλους της Ρούσεφ συνωμότησαν με το Ανώτατο Δικαστήριο για να την εκδιώξουν και να σταματήσουν τις δικαστικές έρευνες για τη διαφθορά.

Στις διαδικασίες που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαστηρίου που πραγματοποιήθηκε, δεκάδες μάρτυρες κλήθηκαν και από τις δύο πλευρές να καταθέσουν. Μία μάρτυρας, η καθηγήτρια Μάρσια Τιμπούρι περιέγραψε εκτενώς τις μισογυνικές επιθέσεις που δεχόταν και δέχεται η Ρούσεφ, συμπεριλαμβανομένων ποικίλων σεξιστικών περιγραφών της ιδίας αλλά και την απροκάλυπτη πλην σιωπηλή στήριξη εκ μέρους πολλών δεξιών βουλευτών του βιασμού που η Ρούσεφ υπέστη όταν είχε συλληφθεί από τη στρατιωτική δικτατορία και βασανιστεί στις αρχές τις δεκαετίες του ’70, όντας αριστερή αντάρτισσα.

Άλλοι μάρτυρες κατέθεσαν ότι αν επιτύχει η διαδικασία παραπομπής (που τελικά πέτυχε) θα είναι καταστροφικό για την εργατική τάξη της Βραζιλίας, καθώς ο Τέμερ και το υπουργικό του συμβούλιο που απαρτίζεται μόνο από λευκούς ήδη προχώρησαν τάχιστα στην περικοπή κοινωνικών προγραμμάτων που προωθούσε η Ρούσεφ και το Κόμμα Εργατών.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την πληθώρα στοιχείων που παρουσιάστηκε στο δικαστήριό μας, καταλήξαμε ότι αυτό που συμβαίνει στη Βραζιλία είναι μια συνωμοσία κατά της δημοκρατίας. Η παραπομπή χρησιμοποιείται για να απομακρυνθεί μια δημοκρατικά εκλεγμένη πρόεδρος από τη θέση της. Αυτό, ουσιαστικά, είναι πραξικόπημα και όσοι το μηχανεύτηκαν είναι ένοχοι για μαζική διαφθορά και για σοβαρά εγκλήματα και θα πρέπει να λογοδοτήσουν γι αυτά.

Η ομάδα των διεθνών δικαστών που συμμετείχαμε στο συγκεκριμένο δικαστήριο ομόφωνα καταλήξαμε ότι η απομάκρυνση της Ρούσεφ από τη προεδρία “παραβιάζει τις αρχές της δημοκρατικής διαδικασίας και την βραζιλιάνικη συνταγματική τάξη”.

Αυτό το πραξικόπημα είναι μια προσπάθεια της βραζιλιάνικης ελίτ να ανακτήσει την εξουσία με μη εκλογικά μέσα και να επαναφέρει στο προσκήνιο τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της. Όπως θύμισε ένας από τους μάρτυρες που κατέθεσαν στο δικαστήριό μας, το αν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος μπορεί να συνεχίσει τη θητεία του δεν θα πρέπει να εξαρτάται από το αν η πλειοψηφία του Κογκρέσου είναι μέλη του κόμματός του.

Η στάση της αμερικανικής κυβέρνησης στο πραξικόπημα, η οποία ουσιαστικά το στηρίζει, θα πρέπει επίσης να καταδικαστεί. Είναι παρόμοια με τη στάση που τήρησε η Ουάσινγκτον και στην Παραγουάη αλλά και στην Ονδούρα, όπου με ανάλογης διαδικασίας πραξικοπήματα ανετράπησαν δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις οι οποίες ενεργούσαν ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Ο κόσμος γνωρίζει πλέον τι ακολούθησε το πραξικόπημα αυτό στην Ονδούρα, όπου τελικά η στρατιωτική βαναυσότητα του νέου καθεστώτος ανάγκασε πολλούς πολίτες της χώρας να την εγκαταλείψουν και ν’ αναζητήσουν καταφύγιο σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Πολλοί ακτιβιστές επίσης δολοφονήθηκαν, όπως η Μπέρτα Κασέρες.

Το 2013 συνάντησα προσωπικά την Μπέρτα Κασέρες η οποία ζούσε σε παρανομία ακόμη και παρέμενε σε μια λίστα θανάτου εξαιτίας της δράσης της. Αυτή η ακτιβίστρια που αγωνιζόταν για δικαιώματα των ιθαγενών και για το περιβάλλον δολοφονήθηκε από δυνάμεις που σχετίζονται με το καθεστώς, και τουλάχιστον ένας από τους δολοφόνους της εκπαιδεύτηκε από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις όπως αποδεικνύουν πολλά στοιχεία. Πολλά άλλα μέλη της οργάνωσής της επίσης έχουν δολοφονηθεί έκτοτε.

Η αντιπροσωπεία μας, το 2013, υπό την ιδιότητα του ανεξάρτητου παρατηρητή κατέγραψε μαζική εκλογική νοθεία και εκφοβισμό κατά τη διάρκεια των εκλογών. Ο αμερικανικός πρέσβης αντίθετα έκανε λόγο για «γιορτή της δημοκρατίας».

Όπως αναφέρθηκε πολλάκις κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του Διεθνούς δικαστηρίου στη Βραζιλία, οι συνέπειες του πραξικοπήματος που έλαβε χώρα δεν θα περιοριστούν στη χώρα αλλά θα επηρεάσουν όλη την Λατινική Αμερική και ακόμη παραπέρα. Αυτό το πραξικόπημα πρέπει να ηττηθεί. Ως Αμερικανοί, πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι εκλεγμένοι εκπρόσωποί μας πρέπει να λογοδοτήσουν για τη στάση τους και τις πράξεις τους τις κρίσιμες αυτές στιγμές».



* Ινστιτούτο για την εξάλειψη της φτώχειας και της γενοκτονίας

** Ένωση Νομικών που ασχολείται με ζητήματα δημοσίου συμφέροντος

***Οργανώθηκε τον Νοέμβριο του 1966 με πρωτοβουλία του Βρετανού φιλόσοφου και νομπελίστα Μπέρτραντ Ράσελ και φιλοξενήθηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο Ζαν Πωλ Σαρτρ.

****Οργάνωση μικρών και μεσαίων αγροτών από τη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη, την Αφρική, την Βόρεια Αμερική, την Ασία

*****Σύμφωνα με αποκαλύψεις των WikiLeaks, ο Τέμερ, εκτός της εμπλοκής του στο σκάνδαλο της Petrobras, ήταν επίσης πληροφοριοδότης των ΗΠΑ πριν τις εκλογές του 2006 και αυτό αποδεικνύεται από σειρά ντοκουμέντων που καταγράφονται οι συνομιλίες του με Αμερικανούς αξιωματούχους. Επιπλέον έχει ήδη καταδικαστεί για παραβίαση του νόμου περί χρηματοδότησης της προεκλογικής του εκστρατείας το 2014 και δεν μπορεί να είναι υποψήφιος σε εκλογική αναμέτρηση όποτε και αν γίνει αυτή.

Ανάμεσα στις δύο μεγάλες αγάπες, την ψυχολογία και τη δημοσιογραφία, την μία την σπούδασε και την άλλη την έκανε επάγγελμα. Καμβάς το διεθνές ρεπορτάζ. Eκεί που δυστυχώς οι ζωές γίνονται ακόμη αριθμοί. Αγαπημένη ερώτηση: γιατί. Αγαπημένο μέσο: οι λέξεις, γραπτές ή ραδιοφωνικές. Μετά κόπων και βασάνων, κατάφερε να ολοκληρώσει διδακτορική διατριβή, όπου αποπειράθηκε να συνδυάσει πολιτική φιλοσοφία και σύγχρονες εξελίξεις.