«Ηλέκτρα» του Ευριπίδη

Το άδικα χυμένο αίμα δεν στεγνώνει, δεν το «καθαρίζει» ο χρόνος, δεν μπορεί να χαθεί στης λήθης το πηγάδι. Μένει στο σώμα του νεκρού και σε αυτούς που βασανίζονται κάθε μέρα από τη μνήμη, από την αδυναμία να ξεχάσουν, να προσπεράσουν τη γραμμή του αίματος και να συνεχίσουν, να λυτρώσουν τον θάνατο με το «η ζωή συνεχίζεται». Το αίμα ξεπλένεται με αίμα και η εκδίκηση φαντάζει μοναδική επιλογή γι’ αυτόν που έχασε τα πάντα. Η εκδίκηση όμως δεν είναι μόνο πράξη εκτόνωσης. Είναι η κορύφωση της δυστυχίας και στη δυστυχία δεν υπάρχουν φίλοι. Μοναξιά, θλίψη, απελπισία, πόνος. Αυτά τη συνοδεύουν. Ο φόνος τη διαιωνίζει και το αίμα παίρνει την τελική εκδίκηση.

Σε αυτό το πλαίσιο εκτυλίσσεται η «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη. Ο άνθρωπος απέναντι στο μεγαλύτερο κακό που μπορεί να κάνει και να πάθει. Ο άνθρωπος που από θύμα γίνεται θύτης, από αθώος ένοχος. Ο άνθρωπος που τυφλώνεται από το πάθος της εκδίκησης, από τη μανία να σκοτώσει για να αποκαταστήσει τη χαμένη τιμή (του) δεν βλέπει ότι τη συγχώρεση τη δίνεις, δεν τη ζητάς. Όταν μετανιώνεις είναι αργά, πολύ αργά για να συγχωρεθεί η μεγαλύτερη αμαρτία όλων: η μητροκτονία! Η δικαιοσύνη θα έρθει και οι Ερινύες θα έχουν το τελικό λόγο. Ο Ευριπίδης δεν αναδεικνύει όμως μόνο την αδυναμία των ανθρώπων και τη χειραγώγηση τους από το θυμικό και τα πάθη τους. Αναδεικνύει και την αδυναμία των θεών που δεν είναι πάνσοφοι και αλάνθαστοι.

Το θέμα της τραγωδίας αντλείται από την καταραμένη γενιά των Ατρειδών. Η Κλυταιμνήστρα, μητέρα της Ηλέκτρας, με τον Αίγισθο έχουν σκοτώσει τον Αγαμέμνονα, βασιλιά των Μυκηνών και του Άργους. Εξορίζουν την Ηλέκτρα (κόρη της Κλυταιμνήστρας) παντρεύοντας την με έναν ταπεινής καταγωγής άντρα. Ο Ορέστης (γιος) γλιτώνει επειδή τον βοηθά ο παιδαγωγός του και φεύγει από το Άργος. Σκοπός της ζωής του να εκδικηθεί. Το ίδιο ζητά και η Ηλέκτρα που όμως χρειάζεται τη βοήθεια  του αδελφού της. Όταν θα βρεθούν, θα ακολουθήσουν δίχως δισταγμό τον δρόμο της εκδίκησης. Ο Ορέστης θα σκοτώσει τον Αίγισθο και μαζί με την αδερφή του θα φονεύσουν και τη μητέρα τους! Δίκαια πέθανε η Κλυταιμνήστρα, όμως ο Ορέστης (και η Ηλέκτρα) δεν έπραξαν δίκαια. Τελικά, ο θεός των Δελφών χρησμοδότησε άσοφα.

Η Λένα Παπαληγούρα ως «Ηλέκτρα» και ο Νίκος Κουρής ως «Ορέστης» σηκώνουν το ερμηνευτικό βάρος της παράστασης. Η Παπαληγούρα καλείται να διαχειριστεί την απόγνωση της ηρωίδας της, την ταραχή της και το καταφέρνει. Το συναισθηματικό βάρος είναι τεράστιο και η έκφραση του δεν μπορεί να μην έχει ξεσπάσματα, θρήνους και αγωνία. Στο πρόσωπο της αποτυπώνονται τα ανείπωτα και η κίνηση της ακολουθεί τη σύγχυση της «Ηλέκτρας». Ο Κουρής «εκμεταλλεύεται» τα νιάτα του ήρωα του και η δύναμη του τον κάνει ατίθασο, ανεξέλεγκτο, αλλά και απόλυτα αδύναμο όταν συνειδητοποιεί τι έπραξε. Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης αντανακλά την εύθραυστη ψυχική κατάσταση του ηλικιωμένου παιδαγωγού και ο Νίκος Αρβανίτης εντυπωσιάζει στον ρόλο του μαντατοφόρου. Ο Γιάννης Νταλιάνης διακριτικός και ήρεμος σύζυγος της «Ηλέκτρας» αλλά και απόλυτος στο πνεύμα των Διόσκουρων. Η Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου ψυχρή και αποφασιστική ως «Κλυταιμνήστρα». Ο σκηνοθέτης της παράστασης, ο Θέμης Μουμουλίδης, χωρίς άσκοπα τεχνάσματα, απλά και λιτά, με αμεσότητα, μεταφέρει το μήνυμα της «Ηλέκτρας». Γι’ αυτό και το ξεκάθαρο σκηνικό και τα απλά κοστούμια.

Info

 «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη, περιοδεία 2018

 Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης

 Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης

 Επεξεργασία κειμένου: Παναγιώτα Πανταζή

 Σκηνικό-κοστούμια: Παναγιώτα Κοκκόρου

 Μουσική: Θύμιος Παπαδόπουλος

Παίζουν: Λένα Παπαληγούρα, Νίκος Κουρής, Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, Γιάννης Νταλιάνης, Νίκος Αρβανίτης, Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, Μαριάννα Πολυχρονίδη, Ελένη Ζαραφίδου, Δανάνη Επιθυμιάδη, Παναγιώτης Εξαρχέας.

Εισιτήρια: Από 13 ευρώ. Προπώληση στο viva.gr