Γαλλία - τοπικές εκλογές: Η εδραίωση της ακροδεξιάς στροφής

Δεξιά ή ακροδεξιά; Αυτό είναι το ερώτημα ή η κατάφαση που ανέδειξαν οι κάλπες του α’ γύρου των τοπικών εκλογών στη Γαλλία. Το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε Πεν δεν είναι ο μεγάλος νικητής. Δεν επιβεβαιώθηκαν οι προβλέψεις που το έδιναν πρώτο κόμμα με ποσοστό που άγγιζε το 29% – 30%. Είναι όμως νικητής. Και πιθανώς ουσιαστικότερος. Σε όλες σχεδόν τις εκλογικές περιφέρειες διατήρησε και αύξησε το ποσοστό του. Οι υποψήφιοί του πέρασαν στον β’ γύρο σε περισσότερες από 60 από τις 98 εκ των 101 εκλογικών περιφερειών όπου διενεργήθηκαν εκλογές. Το ποσοστό του στην επικράτεια αυξήθηκε, από το 24,8% των ευρωεκλογών περίπου, περίπου κατά μία ποσοστιαία μονάδα.

Η Μαρίν Λε Πεν έχει κάθε λόγο να δηλώνει ικανοποιημένη. Όπως δήλωσε και  η ίδια, το κόμμα της απέδειξε ότι έχει «ρίζες» πλέον σχεδόν σε όλη την γαλλική επικράτεια. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση που έχει γίνει μετά τις προεδρικές του 2012, οπότε έκανε την πρώτη  εντυπωσιακή εμφάνιση συγκεντρώνοντας 17,9%, το καλύτερο μέχρι τότε ποσοστό του, το Εθνικό Μέτωπο σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Κάθε εκλογική αναμέτρηση αποδεικνύει ότι η παρουσία του στην γαλλική πολιτική σκηνή και κυρίως στην γαλλική κοινωνία δεν είναι ούτε συγκυριακή ούτε τυχαία. Κάνοντας μεθοδική καθημερινή δουλειά σε τοπικό επίπεδο, και εκμεταλλευόμενο τον κενό χώρο που έχει αφήσει η απόφαση, πολλά χρόνια πριν, του Γαλλικού ΚΚ να διαλύσει τις τοπικές του οργανώσεις, το Εθνικό Μέτωπο απέδειξε ότι ήρθε για να μείνει.

Η «ολική επαναφορά» του Ν. Σαρκοζί

Η Μαρίν Λε Πεν έχει έναν ακόμη λόγο να χαμογελά. Ο άνθρωπος που της στέρησε, πρακτικά, την πρωτιά είναι ο Νικολά Σαρκοζί. Ο Σαρκοζί, αναλαμβάνοντας και πάλι τα ηνία του UMP (Ένωση για ένα Λαϊκό Κίνημα) και καταγράφοντας και αυτός ένα ρεκόρ (είναι ο πρώτος πολιτικός ηγέτης στην Γαλλία μετά τον ντε Γκωλ ο οποίος επανέρχεται στην ηγεσία του κόμματός του μετά από εκλογική ήττα και απομάκρυνση), κατάφερε να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του και να οδηγήσει το κόμμα στην άνετη επικράτηση στις τοπικές εκλογές με 36,4%. Πρόκειται για τον άνθρωπο που έφερε, για πρώτη φορά το 2005, στο επίκεντρο του πολιτικού λόγου την ακροδεξιά ρητορική ρατσιστικών αποχρώσεων.

Είναι ο υπουργός Εσωτερικών που απείλησε με «εκκαθάριση με Kurcher» την νεολαία των εξεγερμένων γκέτο παρομοιάζοντάς την με «σκουπίδια». Είναι ο κύριος εκφραστής τής πιο συντηρητικής πτέρυγας της πάλαι ποτέ νεογκωλικής δεξιάς. Είναι ο άνθρωπος που από την θέση του Προέδρου προσπάθησε, ακόμη και αν δεν το κατάφερε σε όλη του την εμβέλεια, να περάσει τις πιο σκληρές  διαρθρωτικές αλλαγές με στόχο το συνταξιοδοτικό και το ασφαλιστικό, την υιοθέτηση μεγαλύτερης ευελιξίας στις εργασιακές σχέσεις, την διευκόλυνση των απολύσεων, τις περικοπές κρατικών επιδομάτων, το ψαλίδισμα της δημόσιας υγείας, την μείωση του δημοσίου τομέα.  Είναι αυτός που εισήγαγε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στον γαλλικό πολιτικό λόγο (και στην πράξη) το δόγμα «νόμος και τάξη».

Κοινώς είναι αυτός που μετέφερε το κύριο μέτωπο πολιτικής προπαγανδιστικής αντιπαράθεσης στο προνομιακό «γήπεδο» του Εθνικού Μετώπου (μετανάστες, ασφάλεια, ισλαμοφοβία, καταστολή) ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησε με την εφαρμογή των συγκεκριμένων πολιτικών το έδαφος για τον «φιλολαϊκό» λόγο της ακροδεξιάς.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα 

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα μόνο του υποχώρησε στην τρίτη θέση με ποσοστό που δεν ξεπερνά το 20%, αλλά μαζί με τους συμμάχους του διατηρεί, στην επικράτεια, το αξιοπρεπές ποσοστό του 28% και κατατάσσεται δεύτερο. Η ανακούφιση ήταν εμφανής στις πρώτες αντιδράσεις του πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλ, ο οποίος έκανε λόγο για σαφή νίκη, αφού το Εθνικό Μέτωπο δεν πήρε την πρωτιά. Σιωπηλά οι Σοσιαλιστές αναστενάζουν ανακουφισμένοι γιατί δεν υπέστησαν την συντριβή που ανέμεναν λόγω της βαθιάς δυσφορίας από τις πολιτικές (ανύπαρκτες) επιδόσεις του Ολάντ.

Ένας λόγος για τον οποίο, τελικά, το Σοσιαλιστικό Κόμμα κατάφερε σε ικανοποιητικό βαθμό να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους του εκτιμάται ότι ήταν το φόβητρο του Εθνικού Μετώπου, ένα επιχείρημα που πρακτικώς αξιοποιήθηκε τα μέγιστα και έγινε κεντρικό σύνθημά του στον α’ και όπως φαίνεται και ενόψει του β’ γύρου.  Ταυτόχρονα, η αδυναμία ή η απροθυμία μεγάλου μέρους της ηγεσίας του Αριστερού Μετώπου να πάρει σαφείς αποστάσεις από τους Σοσιαλιστές εγκαταλείποντας την «παραδοσιακή» νοοτροπία της «ευρείας αριστεράς» απέναντι στην «δεξιά»  λειτουργεί ολοένα περισσότερο υπέρ του Σοσιαλιστικού Κόμματος  που με τον τρόπο αυτό μπορεί να πλασάρεται ως η πιο αποτελεσματική λύση στο πλαίσιο αυτής της λογικής, πράγμα που έκανε υποστηρίζοντας ότι μπορεί ν’ αποτελέσει καλύτερο και ισχυρότερο ανάχωμα απέναντι στην επέλαση του Εθνικού Μετώπου.

«Κλειδί» το ευρώ

Η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου αντιλήφθηκε, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα ηνία του κόμματος διαδεχόμενη τον πατέρα της, ότι έπρεπε να αποτινάξει από πάνω της τα «βαρίδια» του παρελθόντος: τον αντισημιτισμό, τις «χοντράδες» για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τους Ναζί, τις άμεσες σχέσεις με περιθωριακές φασιστικές οργανώσεις, την «τραμπούκικη» συμπεριφορά, την ωμή βία κατά των μεταναστών ή των Γάλλων υπηκόων που κατάγονται από πρώην αποικίες, την στυγνή ισλαμοφοβία.  Ήδη, από το 2012 και τις προεδρικές, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι τους Γάλλους τους απασχολεί το μεταναστευτικό και το Ισλάμ, αλλά κυρίως τους απασχολεί η διαρκώς επιδεινούμενη καθημερινότητά τους.

Έτσι, η Λε Πεν έκανε την κομβική επιλογή να θέσει στο επίκεντρο της προπαγάνδας της την ΕΕ και το ευρώ, τασσόμενη ανοιχτά, ήδη από τότε, υπέρ της εξόδου της Γαλλίας από την Ευρωζώνη. Απέδωσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλα όσα ανησυχούν τους Γάλλους -ανεργία, έλλειψη θέσεων εργασίας, φτώχεια- συμπυκνώνοντάς τα στο ευρώ.  Παράλληλα, διάνθισε την ρητορεία της με επικρίσεις για την «υποταγή» των γαλλικών ηγεσιών στα γερμανικά κελεύσματα και για την ανυπαρξία ισότιμης σχέσης μεταξύ Γαλλίας – Γερμανίας, όχι φυσικά από ένα πρίσμα ανάλυσης του ιμπεριαλισμού, αλλά από το πρίσμα του γαλλικού σωβινισμού.

Η Λε Πεν «έπαιξε» καλά με το αίσθημα πικρίας και αγωνίας για το μέλλον του μέσου Γάλλου απέναντι στην, όπως την αντιλαμβάνεται, κυρίαρχη θέση της Γερμανίας, συνδυάζοντάς το με τα «παραδοσιακά» αντιδραστικά σωβινιστικά αντανακλαστικά ενός διόλου αμελητέου τμήματος της γαλλικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα, εξέφραζε και ένα σημαντικό τμήμα του γαλλικού κεφαλαίου, που έχει, πολλάκις, διαμηνύσει την έντονη δυσφορία του για το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνονται με προτεραιότητα τις επιδιώξεις του γερμανικού κεφαλαίου.

Με τον τρόπο αυτό, η Μαρίν Λε Πεν προσεταιρίστηκε μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της μεσοαστικής, μικροαστικής και εργατικής τάξης, αυτούς δηλαδή που πλήττονται κυρίως από την καπιταλιστική κρίση.  Εξαρχής, το εκλογικό της ακροατήριο είχε εντοπιστεί κατά κύριο λόγους στους άνδρες της πλέον παραγωγικής ηλικιακής φάσης, δηλαδή μεταξύ 35 – 44 χρόνων, μεσαίου προς χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, που προέρχονται από μεσαία και χαμηλά οικονομικά στρώματα. Την μεγαλύτερη δύναμή του το Εθνικό Μέτωπο την συγκεντρώνει σε περιαστικές περιοχές, δηλαδή σε προάστια γύρω από μεγάλα αστικά κέντρα όπου ζουν κυρίως άνθρωποι με μέσο ή χαμηλό οικονομικό εισόδημα, όχι αποκλειστικά εργάτες, αλλά και εργαζόμενοι σε μικρά καταστήματα, μικροκαταστηματάρχες, χαμηλόμισθοι υπάλληλοι κλπ.

η Μαρίν Λε Πεν φροντίζει σταθερά να «υπενθυμίζει» στην ρητορική της τον «τοίχο» του ευρώ και της ΕΕ

Η στάση απέναντι στο ευρώ, κατά πολλούς, αποτέλεσε το χτύπημα «νοκ άουτ» του Εθνικού Μετώπου απέναντι στο Αριστερό Μέτωπο στις προεδρικές του 2012 αλλά και μέχρι σήμερα, όταν στις δημοσκοπήσεις το Εθνικό και το Αριστερό Μέτωπο διαγκωνίζονταν για την τρίτη θέση. Κυρίαρχη εντύπωση ήταν ότι ενώ οι προτάσεις του Αριστερού Μέτωπο, και τότε και τώρα, είναι πιο ελκυστικές και σαφώς πιο κοντά στον μέσο Γάλλο εργαζόμενο, φθάνουν σε ένα αδιέξοδο:  πώς θα γίνουν όλα αυτά εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και με ευρώ; Το «χαρτί» αυτό η Μαρίν Λε Πεν το «παίζει» ολοένα πιο δυναμικά και σήμερα ενώ αντίθετα το Αριστερό Μέτωπο, και οι άλλες μικρότερες δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής γαλλικής αριστεράς, δεν «απαντούν» πειστικά.

Μη θίγοντας διόλου την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, αλλά αντίθετα υπερασπίζοντάς την ως το πλαίσιο εκείνο που θα πρέπει να δοθεί η μάχη, το Αριστερό Μέτωπο άφησε κενό το χώρο για το Εθνικό Μέτωπο. Ο μέσος Γάλλος εργαζόμενος αντιλαμβάνεται ότι η ζωή του γίνεται χειρότερη, ότι σε αυτό φταίνε «οι πλούσιοι», όπως λέει και η Λε Πεν, και ότι το ευρώ παίζει ένα ρόλο σε αυτό, χωρίς να μπορεί να προσδιορίσει  ποιος είναι αυτός. Εφόσον δεν υπάρχει καμία άλλη πρόταση που να αναδεικνύει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον  ρόλο του ευρώ ως εργαλείου περαιτέρω ενίσχυσης του κεφαλαίου και μάλιστα των ισχυρότερων χωρών σε βάρος των πιο αδύναμων, ακριβώς επειδή το ευρώ  ενίσχυσε στο έπακρο όλα τα χαρακτηριστικά της ανισόμετρης ανάπτυξης των εθνικών οικονομιών στο πλαίσιο του καπιταλισμού, υπερισχύει η σωβινιστική εκδοχή του Εθνικού Μετώπου.  Η Μαρίν Λε Πεν φροντίζει σταθερά να «υπενθυμίζει» στην ρητορική της τον «τοίχο» του ευρώ και της ΕΕ.

Τι χρώμα έχει η αποχή;

Τέλος, ένας κρίσιμος παράγοντας που θα κρίνει και κάθε επόμενο εκλογικό αποτέλεσμα είναι η αποχή. Σε αυτόν τον α’ γύρο των τοπικών εκλογών μειώθηκε κατά περίπου 7 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις αντίστοιχες εκλογικές αναμετρήσεις του 2011. Παρόλα αυτά, το 49,4% των ψηφοφόρων που δεν προσήλθε στις κάλπες δεν είναι αμελητέο ποσοστό. Αν και η γενική εκτίμηση είναι ότι σε περίπτωση προεδρικών και βουλευτικών το ποσοστό αυτό θα μειωθεί σημαντικά, όπως έχει γίνει άλλωστε και στο παρελθόν, έντονο προβληματισμό ιδιαίτερα στους επιτελείς του Αριστερού Μετώπου και άλλων αριστερών κομμάτων προκαλεί το γεγονός ότι αυτές οι τοπικές εκλογές είχαν πολύ πιο πολιτικό χαρακτήρα από ό,τι παλιότερα, λόγω της ισχυρής παρουσίας του Εθνικού Μετώπου, και παρόλα αυτά δεν κινητοποίησαν τους ψηφοφόρους.

Εικάζουν δε, βάσιμα ως ένα βαθμό, ότι αυτοί που δεν «συγκινήθηκαν» δεν ήταν οι ψηφοφόροι του UMP, τους οποίους όπως προκύπτει από το ποσοστό που συγκέντρωσε  κατάφερε να επαναπροσεγγίσει ο Σαρκοζί, ούτε προφανώς οι ψηφοφόροι του Εθνικού Μετώπου που σχεδόν ποτέ δεν απέχουν, αλλά ούτε και οι ψηφοφόροι του Σοσιαλιστικού Κόμματος που έσπευσαν να το στηρίξουν έστω και ως «ανάχωμα». Αυτοί που δεν συγκινήθηκαν ήταν οι ψηφοφόροι της «μη ευρείας» Αριστεράς, και αυτό θέτει προφανώς εκ νέου επιτακτικά το ζήτημα του επαναπροσδιορισμού της στρατηγικής και τακτικής πλεύσης του Αριστερού Μετώπου πριν να είναι πολύ αργά.