Ο άνθρωπος που δεν σηκώθηκε στον εθνικό ύμνο

Ο Κόλιν Κάπερνικ, παίκτης των 49ers, προκαλεί τις ΗΠΑ και καλά κάνει

| 16/09/2016

Η δημοσιότητα δημιουργεί ευθύνες. “Επιβάλλει” νέα συμπεριφορά και το πρόσωπο που την “κουβαλά” καλείται να αποδείξει ότι αντέχει το βάρος της. Όταν οι κοινωνικές/πολιτικές συνθήκες διαρκώς μεταβάλλονται και τα πνεύμα οξύνονται, τότε ο φέρων τη μεγάλη δημόσια εικόνα οφείλει να πάρει θέση. Ο Κόλιν Κάπερνικ, παίκτης και πρώην σούπερ σταρ των Σαν Φρανσίσκο 49ers, (ομάδα του NFL, αμερικάνικο φούτμπολ), το έκανε με μια απλή χειρονομία: Αρνήθηκε να σταθεί προσοχή την ώρα ανάκρουσης του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ. Έτσι απλά, προκάλεσε, προβλημάτισε (και προβληματίζει) και υπενθύμισε στον συντηρητικό κόσμο των σπορ των ΗΠΑ, ότι οι μαύρες ζωές εξακολουθούν να μετράνε, ότι η φυλετική ανισότητα δεν ξεχνιέται γιατί είναι διαρκώς παρούσα και ότι ο εθνικός ύμνος της χώρας του δεν είναι αυτό που φαίνεται.

Η διαμαρτυρία του Κάπερνικ, βέβαια, κινδύνεψε να χαθεί. Ήταν τόσο διακριτική που έγινε “αόρατη” στο πλήθος. Ευτυχώς υπήρχε η τηλεόραση για να καλύψει το φιλικό (26 Αυγούστου) των 49ers με τους Green Bay Packers. Ο Κάπερνικ βρισκόταν στον πάγκο της ομάδας του και τον περιέβαλλαν συμπαίκτες και μεγάλα δοχεία γνωστού αναψυκτικού. Ο ίδιος, γονυκλινής και σχεδόν απαθής την ώρα που παίζει ο ύμνος. Ο δημοσιογράφος του τηλεοπτικού δικτύου το καταλαβαίνει και μετά το παιχνίδι τον ρωτά γι’ αυτό. Η απάντηση άμεση και ξεκάθαρη:

“Δεν θα σταθώ όρθιος για να δείξω υπερηφάνεια σε μια σημαία για μια χώρα που καταπιέζει τους μαύρους και όσους έχουν διαφορετικό χρώμα δέρματος. Για μένα αυτό είναι πιο σημαντικό από το φούτμπολ και θα ήταν εγωιστικό εκ μέρους μου να κοιτάξω αλλού. Υπάρχουν πτώματα στον δρόμο και άνθρωποι που παίρνουν άδεια μετ’ αποδοχών και τη γλυτώνουν ενώ έχουν κάνει φόνο”.

%ce%ba%ce%bf%ce%bb%ce%b9%ce%bd3

Οι δηλώσεις προκάλεσαν αναταραχή σε εθνικό επίπεδο. Ο Κάπερνικ, εκτός από τη φυλετική ανισότητα και τη αστυνομική βιαιότητα, έβαλε στον δημόσιο διάλογο και κάτι που για τους Αμερικανούς έμοιαζε μέχρι πρότινος ανέγγιχτο, αμόλυντο: Τον εθνικό ύμνο. Στην ουσία τη σημαία των ΗΠΑ! Ο σούπερ σταρ των 49ers ξαφνικά, ενώ δεν είχε εκφραστεί τόσο έντονα πολιτικά, έγινε σημαίνον πολιτικό πρόσωπο που ενώνει και διχάζει. Σαν τον Μοχάμεντ Αλι που είχε αρνηθεί να πολεμήσει στο Βιετνάμ.

Αρκετοί ήταν αυτοί που έκαψαν τη φανέλα του, όμως χιλιάδες έσπευσαν να την αγοράσουν. Πολλοί τον χαρακτήρισαν προδότη, αλλά άλλοι τόσοι στάθηκαν και στέκονται στο πλευρό του. Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Τζόρτζταουν, Μάικλ Ερικ Ντάισον, αποκάλεσε τη διαμαρτυρία του «ένα στοχαστικό προβληματισμό για το πώς να δώσεις έμφαση στην πληγή της αδικίας και στην ανάγκη, τελικά, να κρατήσεις υπόλογο το έθνος μας για τις δολοφονίες μαύρων στους δρόμους». Τρείς παίκτες, ο συμπαίκτης του Κάπερνικ στους 49ers Ερικ Ριντ, ο Μπράντον Μάρσαλ των Ντένβερ Μπρόνκο και ο Τζέρεμι Λέιν των Σιάτλ Σίχοκ, συντάχθηκαν μαζί του και αρνήθηκαν να σταθούν προσοχή στον εθνικό ύμνο μαζί με την Μέγκαν Ραπίνο, αθλήτρια γυναικείου ποδοσφαίρου.

%ce%ba%ce%bf%ce%bb%ce%b9%ce%bd1

Τι λέει όμως ο εθνικός ύμνος και έχει γίνει τόσος ντόρος; Πρώτα απ’ όλα να σημειώσουμε ότι η σχέση ύμνου – αγώνων επαγγελματικών σπορ είναι παλιά. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν παίχτηκε σε παιχνίδι μπέιζμπολ. Πριν παρουσιάσουμε το κομμάτι που τάραξε τον καθωσπρέπει κόσμο των ΗΠΑ, ας δούμε πώς γράφτηκε ο ύμνος που έχει τον τίτλο “The Star Spangled Banner”.

Ο δικηγόρος Φράνσις Σκοτ Κι είναι αυτός που έγραψε τους στίχους. Η έμπνευση γι’ αυτούς ήρθε μετά την πολιορκία από τους Βρετανούς του οχυρού McHenry, στο διάρκεια του πολέμου του 1812. Οταν είδε την αμερικάνικη σημαία να κυματίζει τις πρώτες πρωινές ώρες της 14ης Σεπτεμβρίου 1814, δημιούργησε τον ύμνο. Η εικόνα αυτή σήμανε την υποχώρηση των Βρετανών και την αντοχή των Αμερικανών μετά από 25 ώρες μάχης. Ο Κι ήταν υποστηρικτής της δουλείας και προερχόταν από μεγάλη αγροτική οικογένεια του Μέριλαντ. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, το παρασκήνιό του να επηρέασε τη στιχουργία μια και στην 3η στροφή του ύμνου αναφέρεται:

“No refuge could save the hireling and slave/From the terror of flight or the gloom of the grave”.

Τα λόγια αναφέρονται στους μαύρους που πολέμησαν υπέρ των βρετανικών δυνάμεων με αντάλλαγμα την ελευθερία τους. Οι στίχοι αυτοί θεωρούνται ρατσιστικοί και υπέρ της σκλαβιάς.

Ο Κάπερνικ δεν θα μπορούσε να επιλέξει καλύτερο πεδίο για να αναδείξει το θέμα της φυλετικής ανισότητας. Δεν υπάρχει επαγγελματική αθλητική λίγκα στις ΗΠΑ που να εκφράζει εντονότερα τον πατριωτισμό της χώρας από το NFL. Μάλιστα, μαζί με το ΝΒΑ, οι Αφροαμερικανοί αθλητές υπερτερούν. Συνεπώς, ο εθνικός ύμνος είναι αναπόσπαστο κομμάτι των παιχνιδιών. Του τελετουργικού πριν την έναρξη. Συχνά τιμητικές φρουρές χαιρετούν στρατιώτες, τεράστιες σημαίες καλύπτουν τον αγωνιστικό χώρο και πολεμικά αεροσκάφη πετούν την ώρα που κορυφώνεται ο εθνικός ύμνος. Σε μερικές πόλεις, παίκτες κρατάνε τη σημαία καθώς οδηγούν τους συμπαίκτες τους στο γήπεδο. Την επομένη της διαμαρτυρίας του Κάπερνικ, ο κομισάριος του NFL Ρότζερ Γκούντελ τόνισε: «Πιστεύουμε σθεναρά στον πατριωτισμό».

Η σημαία αξιοποιείται, με λάθος τρόπο φυσικά, και στην προεκλογική περίοδο των ΗΠΑ. Μαζί με φορτισμένη ρητορική γίνεται «όπλο» ενάντια στους Αφροαμερικανούς. Όπως στην περίπτωση της Γκάμπι Ντάγκλας, αθλήτρια γυμναστικής των ΗΠΑ, που δέχθηκε έντονη κριτική επειδή την ώρα που έπαιζε ο εθνικός ύμνος στους Ολυμπιακούς του Ρίο δεν είχε το χέρι στην καρδιά. Βέβαια, δεν το έκανε σκόπιμα. Όχι όμως και ο Κάπερνικ, αφού επιδίωξη του ήταν να προκαλέσει αυτού του είδους τον ρατσισμό.

Οι πράξεις του Κάπερνικ δεν προέκυψαν ξαφνικά. Τα δύο τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για το θέμα μετά τη δολοφονία του Μάικλ Μπράουν στο Μιζούρι. Οι κινήσεις, ιδιαίτερα του κινήματος “Black Lives Matter”, βοήθησαν να ξεκινήσουν συζητήσεις, σε εθνικό επίπεδο, για το θέμα της φυλής. Για τον παίκτη των 49ers είναι σημαντικό να μείνει το θέμα στο προσκήνιο και στο επίκεντρο της προσοχής όλων ώστε να αντιληφθούν τι πραγματικά συμβαίνει.

Ο Κάπερνικ γεννήθηκε στο Μιλγουόκι από λευκή μητέρα και μαύρο πατέρα. Αργότερα υιοθετήθηκε από οικογένεια λευκών. Τα χρόνια πέρασαν και δεν είναι ο επιφανής παίκτης που ήταν το 2012. Τότε, οδήγησε την ομάδα του στον τίτλο του NFL, όμως γρήγορα το παιχνίδι του έγινε αντιληπτό από τους αντιπάλους και πλέον έχει χάσει τη θέση του βασικού. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τη θέση του ως ακτιβιστής. […] Η συμπεριφορά του άλλαξε. Δεν είναι πια αυτός που αποφεύγει τα ΜΜΕ ή λέει κάτι τυπικό και φεύγει. Μετά τον αγώνα όπου έλαβε χώρα η αντίδραση του, μίλησε για 20 λεπτά στους δημοσιογράφους. Τόνισε ότι ήθελε να ξεκινήσει δημόσια συζήτηση για τη φυλή. Διευκρίνισε ότι το είχε κάνει ήδη με τους συμπαίκτες του και ήθελε να κάνει το ίδιο, σε εθνικό επίπεδο, και ο κόσμος. Οι προθέσεις του ξεκάθαρες:

“Θα συνεχίσω να στέκομαι δίπλα σε όσους καταπιέζονται. Για μένα αυτό πρέπει να αλλάξει. Οταν υπάρξει ουσιαστική αλλαγή και νιώθω ότι η σημαία αντιπροσωπεύει αυτό που πρέπει, η χώρα αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους της όπως πρέπει, τότε θα σταθώ όρθιος”.

%ce%ba%ce%bf%ce%bb%ce%b9%ce%bd4

Τις ημέρες που ακολούθησαν έγινε προσπάθεια προσδιορισμού των κινήτρων του Κάπερνικ. Πολλοί παίκτες επέκριναν τη στάση του θεωρώντας ότι ήταν ράπισμα για τον στρατό. Μερικοί “βρήκαν” άλλη εξήγηση. Επηρεάστηκε από την κοπέλα του που είναι Μουσουλμάνα. Μάλιστα, ισχυρίστηκαν ότι κι αυτός έχει προσηλυτιστεί στο Ισλάμ. Φυσικά κατέρριψε τις φήμες λέγοντας ότι “αυτές προέρχονται από τον φόβο των ανθρώπων γι’ αυτή τη διαμαρτυρία, όπως και η ισλαμοφοβία σε αυτή τη χώρα. Ο κόσμος τους φοβάται στο σημείο που ο Τραμπ θέλει να απαγορέψει σε όλους τους Μουσουλμάνους να έρχονται εδώ, κάτι που είναι γελοίο”.

Το ερώτημα είναι, τώρα που Κάπερνικ έχει την προσοχή του κόσμου, πόσο αποτελεσματική θα είναι αυτή η διαμαρτυρία. Η Κάθεριν Ράσελ Μπράουν, καθηγήτρια νομικής στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα, σημειώνει: “Συζητάμε για για τον ύμνο, αλλά όχι για το πιο σημαντικό που θέτει κι αυτό αφορά τον ρατσισμό και την ιστορία. Δεν αισθανόμαστε άνετα να μιλήσουμε γι’ αυτά διαφυλετικά. Οι άνθρωποι κουβεντιάζουν γι’ αυτά, αλλά με άτομα της ίδιας φυλής”.

Βέβαια, σε αντίθεση με τον Αλι που εξοστρακίστηκε από την πυγμαχία, στην περίπτωση του Κάπερνικ δεν προβλέπεται να γίνει κάτι τέτοιο. Οχι γιατί είναι τόσο ανοιχτόμυαλη η λίγκα, αλλά γιατί ακόμη δεν είναι απειλητικός για τη λειτουργία της. Η φωνή του δεν έχει ενωθεί με όσες χρειάζονται για να φτιάξουν ένα συμπαγές σώμα αντίδρασης. Ο ίδιος έχει αποκαλύψει ότι πολλοί θέλουν να ενωθούν μαζί του, όμως “ανησυχούν για τις συνέπειες”.

Πηγές:, theguardian, Yahoo Sports

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις