Οι ιστορίες του Καντέρμπερυ, Τζέφρυ Τσώσερ

Μετάφραση: Δημοσθένης Κορδοπάτης, Εκδόσεις Μελάνι

| 30/03/2015

καντερΟι ιστορίες του Καντέρμπερυ, Τζέφρυ Τσώσερ, Μετ.: Δημοσθένης Κορδοπάτης, Εκδ. Μελάνι

Όταν οι γλυκές βροχές του Απρίλη διαπερνούν την ξερή γη, όταν ο Ζέφυρος δίνει ζωή στα τρυφερά βλαστάρια, όταν ο ήλιος βρίσκεται στο ζώδιο του Κριού και τα μικρά πουλιά αρχίζουν το κελάηδημα, «τότε οι άνθρωποι λαχταρούν να ξεκινήσουν για προσκυνήματα και ιερές περιπλανήσεις…».

Ο Γενικός Πρόλογος των Ιστοριών του Καντέρμπερυ ξεκινά με έναν υπέροχο ύμνο στην άνοιξη, σύντομα όμως ο Τσώσερ στρέφει την προσοχή του στα εγκόσμια για να μας συστήσει τους ήρωές του: Ο Ιππότης, ο Μυλωνάς, ο Μάγειρας, ο Δικηγόρος, ο Πλοίαρχος,  η Ηγουμένη, ο Πωλητής Συγχωροχαρτιών, η Κυρά από το Μπαθ, ο Σπουδαστής, ο Έμπορος -τριάντα προσκυνητές, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο ποιητής, στην πορεία τους από το πανδοχείο Τάμπαρντ του κεντρικού Λονδίνου ως τον Καθεδρικό του Καντέρμπερυ, ιερό τόπο προσκυνήματος στη μεσαιωνική Αγγλία και προορισμό του ταξιδιού τους.

Το εύρημα των διαδοχικών ιστοριών που δεσμεύονται να αφηγηθούν οι προσκυνητές (ανάλογο με εκείνο του Βοκάκιου στο Δεκαήμερο) δίνει τη δυνατότητα στον Τσώσερ να μας χαρίσει μια εντυπωσιακή τοιχογραφία της αγγλικής κοινωνίας του τέλους του 14ου αιώνα. Καθώς οι αφηγήσεις ξετυλίγονται, οι προσκυνητές-αφηγητές και οι ήρωες των ιστοριών τους μπλέκονται σε ένα πολύχρωμο γαϊτανάκι: ευγενείς, ιππότες και ενάρετες κόρες πηγαίνουν πλάι-πλάι με αθυρόστομες κυράδες, άπληστους ιερωμένους και μικροαπατεώνες κάθε είδους. Το ύφος και το περιεχόμενο των ιστοριών αντανακλούν το χαρακτήρα και την κοινωνική προέλευση των αφηγητών τους: έτσι ανεκπλήρωτοι έρωτες εναλλάσσονται με φάρσες και η ευσέβεια με τον ακραίο κυνισμό (κορυφαίες στο είδος οι ιστορίες του Πωλητή Συγχωροχαρτιών και της Κυράς από το Μπαθ με τους πολλούς συζύγους).

Ο Τσώσερ συνδυάζει με απαράμιλλη χάρη το ρεαλισμό με το χιούμορ και η σάτιρά του δεν χαρίζεται σε κανέναν -οι μεσαιωνικοί τρόμοι φαίνεται να έχουν αρχίσει να δίνουν τόπο στο πνεύμα της Αναγέννησης. Οι ερωτικές απιστίες αφθονούν και οι σύζυγοι είναι συνήθως οι χαμένοι.  Ωστόσο, αφού τα έχει πει όλα, ο ποιητής δεν ξεχνά να ζητήσει συγχώρεση από τον Κύριο για εκείνες τις ιστορίες του «που αποκλίνουν προς την αμαρτία».

Harley 1758   f.56vΈργο-σταθμός στην εξέλιξη της αγγλικής λογοτεχνίας, το έμμετρο αριστούργημα του Τσώσερ γράφτηκε στις τελευταίες δεκαετίες του 14ου αιώνα στην καθομιλουμένη της εποχής του. Ο Δημοσθένης Κορδοπάτης αποδίδει το έργο στη γλώσσα μας για πρώτη φορά στην πλήρη μορφή του, μεταφράζοντας από τα μεσαιωνικά αγγλικά –κατόρθωμα διόλου ευκαταφρόνητο.  Καταφέρνει να μεταδώσει το χιούμορ και τη δροσιά του λόγου του Τσώσερ και να δώσει πνοή στους ήρωές του που, έξι αιώνες μετά τη δημιουργία τους, δεν έχουν χάσει τίποτα από τη ζωντάνια και τη γοητεία τους. Για την απόδοσή του ο μεταφραστής επιλέγει τον πεζό λόγο –και οι άθλοι έχουν τα όριά τους. Το βιβλίο συνοδεύεται από εκτενή εισαγωγή και σημειώσεις. 

[Στην κεντρική φωτογραφία, απεικόνιση από την “Εξέγερση των Χωρικών”, το 1381 στην Αγγλία, η οποία αναφέρεται μέσα στις Ιστορίες. Να σημειώσουμε ότι το βιβλίο έχει μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη από τον Πιέρ Πάολο Παζολίνι]