Παίρνω ένα ποδήλατο και φεύγω για τ' αδύνατο...

Το ποδήλατο είναι ίσως το μέσο κίνησης, που η εξέλιξή του αντανακλά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο την πορεία της κοινωνίας στους δυο τελευταίους αιώνες.

Ο πρόγονος του σημερινού ποδηλάτου πρωτοεμφανίστηκε το 1817, όταν ο βαρόνος Ντρες παρουσίασε στο κοινό την περίφημη «ντρεσιένα» του, ένα ξύλινο πλαίσιο με σέλα και δυο τροχούς που ο αναβάτης το προωθούσε, σπρώχνοντας με τα πόδια το έδαφος. Αλλά αυτό ήταν ουσιαστικά ένα παιχνίδι για τα «ανώτερα» στρώματα της κοινωνίας.

Προς τα τέλη όμως του 19^ου αιώνα και με τη συνεχόμενη άνοδο της μέσης τάξης, το ποδήλατο άρχισε να μπαίνει (ενίοτε υποθέτω κυριολεκτικά αφού τα πρώτα ποδήλατα δεν είχαν φρένα…) στα σπίτια όλο και περισσότερων ανθρώπων. Στις αρχές του 20^ου αιώνα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, θεωρείται πως η χρήση ποδηλάτων ήταν αυτή που μείωσε τον πληθυσμό στο εσωτερικό των πόλεων και οδήγησε στη δημιουργία των προαστίων, αφού οι εργαζόμενοι μπορούσαν να μετακινηθούν σε περιοχές που η πρόσβαση σε κατοικία ήταν καλύτερη και το βιοτικό επίπεδο ήταν υψηλότερο. Το ποδήλατο είχε γίνει πλέον αληθινό μέσο μεταφοράς.

Με τις εξελίξεις στη μηχανοκίνηση και την προώθηση του καταναλωτισμού, στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες το ποδήλατο αντικαταστάθηκε σαν σύμβολο status από το αυτοκίνητο. Η νοοτροπία που επικράτησε ήταν πως για να «είσαι» πρέπει να «έχεις» και αυτά που έχεις να είναι τα «πιο γρήγορα, πιο δυνατά, πιο μεγάλα, πιο ακριβά». Και το ποδήλατο δεν «είναι» ούτε «έχει» αυτά.

Στις οικονομικά μη ανεπτυγμένες χώρες, το ποδήλατο κράτησε και κρατάει ακόμη τον χαρακτήρα του «εργαλείου». Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν στην Τανζανία, στην Ουγκάντα και στην Σρι Λάνκα, το εισόδημα μιας φτωχής οικογένειας μπορεί να αυξηθεί κατά 35% αν έχουν ένα ποδήλατο. Σε πολλά μέρη της Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας χρησιμεύει σαν φορτηγό ή ακόμη και ασθενοφόρο.

Και στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες όμως, οι εξελίξεις της κοινωνίας για άλλη μια φορά, οδήγησαν προς το ποδήλατο. Η πετρελαϊκή κρίση οδήγησε τις τιμές των καυσίμων σε δυσπρόσιτα επίπεδα, όπως και η ύφεση έκανε τα μηχανοκίνητα οχήματα πιο δυσπρόσιτα στον καταναλωτή. Η στροφή προς έναν ποιο υγιεινό τρόπο ζωής ευνόησε επίσης εξαιρετικά το ποδήλατο, αφού μπορεί να προσφέρει άσκηση την ώρα που απλώς θα έχανες έτσι κι αλλιώς πηγαίνοντας στις δουλειές σου, αλλά και διασκέδαση όταν έχεις ελεύθερο χρόνο. Στην Ιταλία, μόνο πέρυσι πουληθήκανε 1,75 εκατομμύρια ποδήλατα.

Αλλά και στην Ελλάδα η χρήση του ποδηλάτου έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Από την εποχή που ο «μπακαλόγατος» Ζήκος παρέδιδε τα ψώνια με το ποδήλατό του πολλά έχουν αλλάξει στους δρόμους της Αθήνας… Δυστυχώς όχι προς το καλύτερο, ειδικά για όσους μετακινούνται στην πόλη. Πράγμα που καθιστά τη χρήση ποδηλάτου από τη μια πιο συχνή, αλλά από την άλλη, σε κάποιες περιπτώσεις, πιο δύσκολη ή ακόμη και επικίνδυνη. Για όσους ποδηλατούν στην πόλη έχουν γραφτεί πολλά… Θα επιχειρήσουμε μια σύντομη αναφορά.

Η αγορά

Υπάρχουν πολλοί τύποι και μάρκες ποδηλάτου και για όλα τα βαλάντια… Ξεκινώντας, δεν είναι απαραίτητο να επιλέξει κανείς το πιο ακριβό. Αφού επιλέξει κάποιος τον τύπο ποδηλάτου που τον ενδιαφέρει, με μια μικρή έρευνα αγοράς καθώς και μια επίσκεψη σε κάποια -από τα αρκετά πια- ποδηλατάδικα στην πόλη, είναι εύκολο να καταλήξει σε αυτό που τον βολεύει καλύτερα. Το σημαντικό είναι η επιλογή να βασιστεί στο σωστό μέγεθος και στις ανάγκες του ποδηλάτη.

Οι τύποι

Πόλης ή mountain; Σπαστό ή trekking; Κούρσα ή touring trekking; Ή μήπως ηλεκτρικό; Ποδήλατο πόλης ή city είναι το γνωστό σε όλους ποδήλατο με το καλαθάκι και τη σχάρα, το ποδήλατο που βγαίνεις για να κάνεις τα ψώνια σου παράλληλα με τη βόλτα. Το trekking είναι ένα υβριδικό μοντέλο, κατάλληλο και για άσφαλτο και για χώμα και ίσως αυτό που μπορεί να καλύψει περισσότερο τις ανάγκες βόλτας, μετακίνησης, εκδρομής. Για τους λάτρεις του βουνού το ιδανικό είναι το mountain bike. Εκεί υπάρχουν και υποκατηγορίες όπως ανώμαλου δρόμου και κατάβασης.

Οι αθλητικοί τύποι που επιθυμούν μεγαλύτερες ταχύτητες προτιμούν την κούρσα. Το touring trekking είναι χρήσιμο σε όσους θέλουν να κάνουν ακόμη μεγαλύτερες διαδρομές σε εξορμήσεις π.χ. σε ένα νησί. Ένα σπαστό (αναδιπλούμενο) ποδήλατο είναι μια καλή λύση για όσους θέλουν να επιβιβάζονται εύκολα και χωρίς κόπο στα μέσα μαζικής μεταφοράς γιατί διπλώνει και χωράει παντού. Τέλος, για όσους θέλουν και λίγη βοήθεια στις ανηφόρες, υπάρχουν και τα ηλεκτρικά ποδήλατα.

Ο εξοπλισμός

Το πρώτο και πιο σημαντικό ποδηλατικό εξάρτημα είναι το κράνος. Δεν χρειάζεται να αναφερθεί, ότι σε μια πόλη που οι ποδηλάτες κυκλοφορούν σε κακοφτιαγμένους, γεμάτους λακκούβες δρόμους, ανάμεσα σε αυτοκίνητα, φορτηγά και μηχανές, το κράνος μπορεί να σώσει ζωές! Επίσης απολύτως απαραίτητα, είναι τα φώτα. Όσον αφορά τα ρούχα, καλό θα είναι να είναι άνετα και ελαφριά, να βοηθούν στην απομάκρυνση του ιδρώτα και της υγρασίας -κυρίως τους ζεστούς μήνες. Ένα αντιανεμικό μπουφάν είναι επίσης χρήσιμο. Παρ’ όλα αυτά –επειδή είμαστε και σε περίοδο οικονομικής κρίσης- και ο ποδηλατικός εξοπλισμός μπορεί να μας κοστίσει μια περιουσία, καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι η μετακίνηση με ποδήλατο είναι πάνω απ΄ όλα μια ευχάριστη σωματική δραστηριότητα και εκείνο που χρειάζεται είναι να «φοράμε» το καλό μας χαμόγελο και όσο μπορούμε να βελτιώνουμε τον εξοπλισμό μας.

Οι ποδηλατόδρομοι

Δυστυχώς στην Ελλάδα, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις σε κάποιες πόλεις (Καλαμάτα, Τρίκαλα) οι ποδηλατόδρομοι είναι από ανεπαρκείς έως ανύπαρκτοι. Ειδικά στην Αθήνα.. Έχουν κατασκευαστεί κάποιοι ποδηλατόδρομοι  (κυρίως στα βόρεια προάστια) που χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους για βόλτες στην περιοχή. Δυστυχώς, όμως, η χρήση τους δεν γίνεται αποκλειστικά και μόνο από ποδηλάτες… χρησιμοποιούνται επίσης από πεζούς, μηχανές και σε κάποια σημεία υπάρχουν μέχρι και παρκαρισμένα οχήματα και κάδοι απορριμμάτων! Τα βασικότερα προβλήματα που επισημαίνουν όσοι κάνουν πετάλι στην πόλη είναι ότι οι ποδηλατόδρομοι είναι λίγοι, ασύνδετοι, δεν συμπεριλαμβάνουν το κέντρο της πόλης και ακόμη κι όταν υπάρχουν, η έλλειψη οδικής παιδείας της πλειονότητας των οδηγών και πεζών, τούς καθιστά ανασφαλείς.

Συγκεντρωτικά μπορεί να τους… μελετήσει κάποιος πριν επιχειρήσει να βγει βόλτα με το ποδήλατο στο site που έχει δημιουργηθεί από την ομάδα ΠΟΔΗΛΑΤισσΕΣ www.podilates.gr .

Στα σχέδια βέβαια του υπουργείου συγκοινωνιών είναι η επέκτασή τους, κάτι που αποτελεί χρόνιο αίτημα των ποδηλατών της πόλης…

Οι διαδρομές

Μπορεί οι ποδηλατόδρομοι να μην είναι αρκετοί ακόμη στην Αθήνα, από διαδρομές και βόλτες, όμως, υπάρχουν αρκετές που είναι ευχάριστες και με μικρότερη σχετικά κίνηση. Υπάρχουν πολλές χρήσιμες πληροφορίες για βόλτες στην πόλη στα site των ποδηλατικών ομάδων. Οι περισσότερες ποδηλατικές ομάδες οργανώνουν βόλτες σχεδόν κάθε εβδομάδα, τις περισσότερες φορές συγκεκριμένες ημέρες. Η πιο γνωστή ποδηλατική συνάντηση για βόλτα είναι το Freeday που ξεκινά κάθε Παρασκευή βράδυ στο Θησείο για ένα διαφορετικό κάθε φορά προορισμό και συγκεντρώνει από εκατοντάδες έως χιλιάδες ποδηλάτες.

Οι ομάδες

Ένα παλιό σλόγκαν των ποδηλατών της πόλης είναι το «είμαστε πολλοί, θα γίνουμε περισσότεροι». Ήδη, τόσο οι ποδηλάτες όσο και οι ποδηλατικές ομάδες είναι αρκετές.

Φίλοι του Ποδηλάτου, Ποδηλάτ(ισσ)ες, ΠΕΡΙΣΤΕΡΟπεταλιές, Moschato Bicycle Friends, Podilat(iss)es Notia, Ποδηλάτες Ηρακλείου Αττικής, ΕΘΕΛοντές Ποδηλάτες, Bike 4 Life «Λούμπεν» ποδηλατοβόλτα, Halbike, Critical Mass. Για εκδρομές ή βόλτες «εκτός των τειχών» Combo Ride Bicycle Adventuers κ.ά. Για περισσότερες  πληροφορίες μπορεί κάποιος να ανατρέξει στα αντίστοιχα site που υπάρχουν στο internet.

Όποιος κάνει πετάλι γνωρίζει ήδη, ότι το ποδήλατο δεν είναι απλά ένα ευχάριστο και οικονομικό μέσο μετακίνησης. Ο κόσμος του ποδηλάτου προσφέρει πολλές δυνατότητες για να βολτάρεις σε όμορφα μέρη, μόνος ή με παρέα, κάνοντας εκδρομές, γνωρίζοντας κόσμο, αποκτώντας φίλους, διασκεδάζοντας, ανακαλύπτοντας έναν θαυμαστό, νέο κόσμο πάνω σε δυο τροχούς.