Στήλη: SmassingCulture
Κόμικ, sci - fi, κινηματογράφος, υπερήρωες, animation, πολιτική και κοινωνία

Περικλής Μποζινάκης: Το ζήτημα είναι να υπάρχουν βιβλία που να ξέρουν τι λένε και γιατί το λένε

Ένας συγγραφέας μας μιλά για την ζωή, την λογοτεχνία και την μεταξύ τους σχέση

| 26/02/2017

To Σελίδες από το Πουθενά- Δοκίμια και αφηγήσεις- (εκδόσεις Ars Nocturna ) αποτέλεσε ένα από τα αγαπημένα της χρονιάς που πέρασε, όπως έχουμε γράψει ήδη.  Πρόσφατα, ο ίδιος ο συγγραφέας δέχθηκε να μας απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις που προέκυψαν από το έργο του, αλλά και να μας μιλήσει για την λογοτεχνία, την μυθοπλασία και την σχέση της με την πραγματικότητα αλλά και τα επόμενα του βήματα!

16506945-10212036268570356-1173095876-nΕίστε συγγραφέας, μεταφραστής και δάσκαλος. Πως η μία ιδιότητα τροφοδοτεί τις άλλες; Υπάρχει κάποια που υπερισχύει;

Για την ίδια ιδιότητα πρόκειται, προφανώς. Ακόμη και οι μεταφράσεις, που γίνονται για καθαρά βιοποριστικούς λόγους, αποτελούν δημιουργία. Ιδίως αυτές που έχω προτείνει εγώ ο ίδιος.

Στο βιβλίο αναφέρονται πολλοί συγγραφείς και βιβλία . Αν έπρεπε να διαλέξετε μόνο ένα για να διασώσετε, ποιο θα ήταν αυτό;

Πάρα πολύ δύσκολο να απαντηθεί κάτι τέτοιο! Ένα μόνο βιβλίο; Καταρχάς, ποιον συγγραφέα να πρωτοδιαλέξω; Τον Μπόρχες; Τον Κάφκα; Τον Ναμπόκοφ; Τον Μπάλαρντ; Τον Μπάροουζ; Τον Φίλιπ Ντικ; Θα έσωζα όσο πιο πολλά βιβλία μπορώ.

 Έχετε πει πως το βιβλίο το διαποτίζει μια αίσθηση απέχθειας αλλά και αισιοδοξίας. Το πρώτο είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς. Ποια στοιχεία που βλέπετε γύρω σας  κάνουν να αισιοδοξείτε;

Όχι ακριβώς. Το συγκεκριμένο βιβλίο το διαποτίζει η αίσθηση του θαυμαστού και του μυστηριώδους – η αίσθηση που συνήθως έχω όταν γράφω τις ιστορίες μου. Η απέχθεια, η αποστροφή, δημιουργείται από τη συνειδητοποίηση κάποιων επί μέρους πραγμάτων, που όμως είναι κρίσιμα: η παγίδα του ‘αυτοσκοπού’, πχ. Ο εκφυλισμός ενός μέσου που έχει χάσει τον αντικειμενικό του σκοπό – κάτι που οδηγεί στον εθισμό και τον όλεθρο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον άνθρωπο είναι αυτός. Οι άνθρωποι είναι τόσο επιρρεπείς στο να εξαρτώνται από συστήματα και αφηρημένα συμπεράσματα, ώστε προετοιμάζονται εκ των προτέρων να διαστρεβλώσουν κάθε αλήθεια προκειμένου να δικαιολογήσουν αυτή τη λογική από την οποία είναι εξαρτημένοι, με κάθε κόστος. Αυτό ακριβώς που συμβαίνει σε έναν εθισμένο στην ηρωίνη – το απόλυτο σύμβολο του αυτοσκοπού, μαζί με την επιβολή. Την τυραννία.

Έχετε αναφέρει πως σήμερα οι λέξεις συχνά χάνουν το νόημα τους, και μάλλον ηθελημένα. Από τι πλευρά μας, τι μπορεί να γίνει για να το αποκτήσουν ξανά, σε πείσμα των καιρών;

Ο καθένας πρέπει να εφοδιαστεί με ένα πλήρες, ενημερωμένο λεξικό. Και να διαβάζει. Να αγαπήσει τον Λόγο. Και βέβαια, να επανεξετάζει και να αμφισβητεί ανά πάσα στιγμή την εξάρτησή του από τα συστήματα που λέγαμε, πάρα πάνω.

16468837-10212036268370351-1868037104-n

Το κείμενο με τίτλο Πύργος, κλείνει με την φράση “Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε άλλα μέσα, ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί”. Ποια είναι αυτά τα μέσα που επηρεάζουν το ατομικό και το συλλογικό; Έχουν τελικά διαφορά αυτές οι δύο έννοιες;

Το συλλογικό πηγάζει από το ατομικό. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση, ο καθένας θα πρέπει να την ψάξει μόνος του. Αν κινητοποιηθεί από ερωτήματα που θέτω εγώ ο ίδιος, στα κείμενά μου, ακόμη καλύτερα! Γενικά, νομίζω ότι ο δρόμος αλλά και τα ‘μέσα’ που χρειαζόμαστε, αναλύονται στις δύο προηγούμενες ερωτήσεις.

Ο Ναμπόκοφ αποκαλείται σαμποτέρ της πραγματικότητας, ο Κάφκα ο συγγραφέας που πήγε την αλλοτρίωση στα όρια της. Για τα δικά σας βιβλία τι θα μπορούσε να πει κανείς;

Άλλη δύσκολη ερώτηση… Σχεδόν αδύνατο να απαντηθεί από μένα. Οι αναγνώστες, το κοινό, και οι κριτικοί λογοτεχνίας είναι οι κατάλληλοι για να απαντήσουν σε τέτοιου είδους ερωτήσεις.

bozinakis

Η πραγματικότητα αποτελείται από όλες τις εκδοχές της. Για έναν συγγραφέα, πόσο δύσκολη είναι η απεικόνιση ενός τέτοιου πολυπρισματικού κόσμου;

Ο συγγραφέας δεν συνειδητοποιεί τη ‘δυσκολία’. Απλά οφείλει να έχει διαβάσει πολύ, πάρα πολύ, ώστε να μπορεί να χαλιναγωγεί την έκφραση και τις διατυπώσεις του, και να μοιράζεται με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια αυτά που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ή προαισθάνεται.

Εάν ένας φανταστικός κόσμος ερχόταν να αντικαταστήσει απόλυτα τον δικό μας, όπως ο Tlon στο διήγημα του Mπόρχες, ποιος θα θέλατε να ήταν αυτός; Η αντίθετα, ποιος θα τρέματε μήπως γίνει η νέα κυρίαρχη πραγματικότητα;

Αυτό σηκώνει πολύ συζήτηση: δεν υπάρχει ‘καλό’ και ‘κακό’ εδώ. Υπάρχει όμως το ζήτημα της ανισορροπίας. Αν ποτέ συνέβαινε κάτι τέτοιο, η ίδια η ύπαρξη θα έπαυε – με την έννοια που τη γνωρίζουμε, τουλάχιστον. Ή θα προσαρμοζόταν, και σε λίγο το φανταστικό, η επινόηση, θα γινόταν η κυρίαρχη συνθήκη – αυτό είναι εξάλλου η ‘πραγματικότητα’ ως αντίληψη. Η συγκεκριμένη ιδέα διατυπώνει το εξής: ότι η μυθοπλασία είναι εξίσου σημαντική με την ιστορική πραγματικότητα, ίσως και σημαντικότερη! Διαμορφώνει τον κόσμο και τις συνειδήσεις μας όσο και τα γεγονότα ή τα πραγματικά πρόσωπα. Δεν μπορώ να επιλέξω ποια πραγματικότητα θα προτιμούσα να κυριαρχεί, αφού δεν θα ήμουν ο ίδιος όταν θα την βίωνα! Άλλωστε, αυτό συμβαίνει ήδη: η παγκόσμια ιστορία είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο καθένας αυτή την ‘πραγματικότητα’. Όπως και εμείς οι ίδιοι. Υπάρχουμε, διότι είμαστε αντιληπτοί.

step0002-13-570x300

Πως βλέπετε την πορεία του φανταστικού στην ελληνική πραγματικότητα, σε επίπεδο κοινού αλλά και εκδοτικών δραστηριοτήτων; Τι θα μπορούσε να την αναβαθμίσει περισσότερο;

Η πορεία είναι ενθαρρυντική, αλλά όχι εντυπωσιακή. Και το ζήτημα δεν είναι η πορεία ενός είδους ή μιας συγκεκριμένης αισθητικής, αλλά της λογοτεχνίας, γενικότερα. Το ζήτημα είναι να υπάρχουν βιβλία που να ξέρουν τι λένε και γιατί το λένε – άσχετα με το προσωπικό γούστο του καθενός. Και αυτά τα βιβλία είναι εξαιρετικά σπάνια, όπως και οποιοδήποτε άλλο δημιούργημα. Η αναβάθμιση του φανταστικού και της λογοτεχνίας γενικότερα, επιτυγχάνεται με τον ίδιο τρόπο που επιτυγχάνεται οτιδήποτε δημιουργικό στη ζωή: με τη διεύρυνση της αντίληψης, την κατάργηση του ‘βολέματος’ και το ξεπέρασμα του φόβου για το ασυνήθιστο.

Τι άλλο να περιμένουμε από εσάς; Έχετε κάποια συγκεκριμένα σχέδια ή κάτι άλλο στα σκαριά;
Βεβαίως. Το επόμενο βιβλίο μου. Ένα ακόμη μυθιστόρημα, με πιθανό τίτλο ‘Η Πανουργία των Ρολογιών’. Θα είναι έτοιμο μέχρι το καλοκαίρι.