Στο πεζοδρόμιο της Ελλάδας, στα πόδια της Ευρώπης

“Μια φορά κι έναν καιρό, το σπίτι κάποιου υπέστη ζημιές εξαιτίας ενός γείτονά του. Όλο το καλοκαίρι ο άνθρωπος αυτός δεν έκανε τίποτε άλλο από το να παραπονιέται για την άτιμη πράξη του γείτονα. Ύστερα ακολούθησαν οι βροχές του χειμώνα κι αποτέλειωσαν το σπίτι του”.

Την παραβολή αυτή τη διηγήθηκε κάποιος Βρετανός στρατηγός σε ένα επίσημο δείπνο στη συριακή πόλη Ας Σουγουάιντα, ένα βράδυ του 1946, στους συνδαιτημόνες του, μεταξύ των οποίων ήταν Σύριοι τοπικοί ηγέτες, ο σουλτάνος Ατράς Πασά – ηγέτης της εξέγερσης των δρούζων την περίοδο 1925-1926- και ο αμερικανός δημοσιογράφος Maynard Owen Williams. Ο τελευταίος αφηγείται αυτό το περιστατικό στο τεύχος του National Geographic του Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς, που είναι αφιερωμένο στη Συρία και το Λίβανο, και στο πώς οι δυο χώρες ανοικοδομούνται και «μετά από αιώνες ξένης κυριαρχίας (…) γεύονται τους καρπούς της ανεξαρτησίας».

Η Συρία που γνώρισε ο Williams στην περιήγησή του μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που έχει απομείνει σήμερα από τη χώρα. Ανάμεσα στις πόλεις Χιμς [που σήμερα αποκαλούμε Χομς] και Χαμά, εκείνος είδε «τα αμπέλια, τα μποστάνια με καρπούζια και τα χωράφια με σιτηρά», ενώ εμείς μετράμε ερείπια και νεκρούς. Αλλά και η παραβολή του Βρετανού στρατηγού, που πριν από εξήντα χρόνια ειπώθηκε για να υποδείξει στους δρούζους ηγέτες ότι πρέπει να σταματήσουν να περιμένουν βοήθεια από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αποκτά άλλο νόημα σήμερα που οι Σύριοι δεν οικοδομούν αρδευτικά έργα, βιβλιοθήκες και υφαντουργεία, αλλά θαλασσοπνίγονται για να φτάσουν να ικετεύουν έξω από το ελληνικό κοινοβούλιο για λίγο ανθρωπισμό και άσυλο.

Για μένα που, έχοντας συναντήσει τους Σύριους στην πλατεία Συντάγματος, έχω επιστρέψει στο σπίτι μου, έχω κοιμηθεί στο κρεββάτι μου, και έχω τη δυνατότητα να κατεβάσω από τη βιβλιοθήκη μου ένα παλιό τεύχος του National Geographic για να με βοηθήσει να αφηγηθώ την ιστορία τους, ενώ εκείνοι παραμένουν εκεί γιατί δεν έχουν πια στέγη, κρεββάτι ή βιβλιοθήκη, η παραβολή μπορεί να σημαίνει αυτό: όσο η Ευρώπη μόνο παραπονιέται για το βάρος των προσφύγων στην πόρτα της, κλείνει τα μάτια στην καταστροφή της που έρχεται.

Μεταξύ των 200-300 Σύριων που παραμένουν από την περασμένη Τετάρτη στο επάνω πεζοδρόμιο της πλατείας Συντάγματος, είναι κυρίως άνθρωποι που έφτασαν στην Ελλάδα με μερικές καραβιές από την Τουρκία στη διάρκεια των τελευταίων μηνών και μέχρι πριν από δύο εβδομάδες. Λένε, όμως, ότι εκπροσωπούν το σύνολο των συμπατριωτών τους που έχουν έρθει τα τελευταία δύο χρόνια στη χώρα, που τους υπολογίζουν σε 30.000-45.000. Το βέβαιο είναι πως κάποιοι από αυτούς συντάχθηκαν στο πλευρό τους, ειδικά κατά τη διάρκεια του περασμένου Σαββατοκύριακου, ταξιδεύοντας ακόμη κι από άλλες πόλεις για να συμμετάσχουν στη διαμαρτυρία.

Όπως φαίνεται, πάντως, δεν υπάρχει κάποια κοινωνική ομάδα ή πρωτοβουλία που να στήριξε συστηματικά τη διαμαρτυρία τους αυτές τις πέντε μέρες. Βοήθεια σε είδος, τρόφιμα, κουβέρτες και ρούχα για να αντέξουν το κρύο, τους έχουν πάει διάφορες ομάδες, οργανωμένες ή μη, αλλά στην πραγματικότητα οι Σύριοι στην πλατεία Συντάγματος είναι μόνοι τους.

Τους ρωτάω αν υπάρχει κάποιο δίκτυο συμπαράστασής τους σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, εκεί όπου έχουν καταφύγει πολλοί συμπατριώτες τους, και μου λένε πως, ναι, επικοινωνούν μαζί τους, αλλά όχι, αυτό δεν μεταφράζεται σε συντονισμές διαμαρτυρίες. Με ρωτούν κι εκείνοι, αν πιστεύω ότι η συνέχιση της διαμαρτυρίας τους μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Αυτή είναι η αγωνία τους, δεν έχουν πολλά περιθώρια.

Σήμερα, Δευτέρα, ορισμένοι από αυτούς ξεκίνησαν και απεργία πείνας. Η πείνα θα έρθει έτσι κι αλλιώς γι’αυτούς, σύντομα. Κάποιοι, μου λένε, έχουν κρατήσει κάποια χρήματα από αυτά που είχαν για να ολοκληρώσουν το ταξίδι τους προς άλλες χώρες της Ευρώπης. «Αν μου έχουν μείνει 100 ευρώ, θα πάω να αγοράσω κάτι να φάω και θα φέρω κάτι και για τους άλλους εδώ. Θα το κάνω σήμερα, αύριο, για όσες μέρες φτάσουν τα λεφτά μου. Μετά δεν θα έχω τίποτα», λέει ο Μπασίμ Αλ Μισουέντ. Από σήμερα, λοιπόν, η πείνα δεν είναι μόνο αναπόφευκτη συνέπεια αλλά και όπλο πίεσης προς την ελληνική πολιτεία.

Το πρώτο τριήμερο της διαμαρτυρίας, έγιναν κάποιες επαφές αντιπροσωπείας των Σύριων με την ελληνική Βουλή, ενώ πέρασε τουλάχιστον δύο φορές και ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών, Αγγ.Συρίγος, και ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Γ.Τσαρμπόπουλος. Τους ενημέρωσαν για τις δυνατότητες που έχουν να ζητήσουν άσυλο κι ότι αν πάρουν άσυλο στην Ελλάδα δεν μπορούν να ζητήσουν άσυλο αλλού στην Ευρώπη. Εκείνοι, όμως, δεν θέλουν άσυλο στην Ελλάδα, θέλουν να πάνε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είτε γιατί εκεί βρίσκονται ήδη συγγενείς τους είτε γιατί σχεδιάζουν να εγκατασταθούν πρώτοι σε μέρη όπου θα μπορούν να βρουν δουλειά και να καλέσουν τις οικογένειές τους εκεί.

Ο Μπασίμ Αλ Μισουέντ δεν πιστεύει πως θα προλάβει να τους φέρει όλους. Άφησε τη γυναίκα του πολύ άρρωστη, με τα τέσσερα παιδιά του και την πεθερά του. Φαίνεται πως είναι από τους λίγους που είχαν και δουλειά, ήταν πολιτικός μηχανικός. Την άφησε, όμως, κι αυτή, γιατί δεν ένιωθε πλέον καθόλου ασφαλής. Μου δείχνει την αριστερή παλάμη του, λείπουν δύο δάχτυλα από τη ρίζα τους. «Μια μέρα με συνέλαβαν στο δρόμο και με έκλεισαν στη φυλακή, με χτυπούσαν. Τους έλεγα ποιος είμαι αλλά συνέχιζαν, μέχρι που μου έκοψαν και τα δάχτυλα. Με άφησαν μετά από τρεις μέρες, όταν ήρθε η γυναίκα μου με τα χαρτιά μου».

Ο Μοχάμεντ Αλ Αχλάουι μου δείχνει στο κινητό του τη φωτογραφία της τρίχρονης κόρης του. «Τους άφησα πίσω, είναι πολύ επικίνδυνο ταξίδι για μια οικογένεια. Θέλω να πάω πρώτος και μετά να τους φέρω». Ζουν στη Δαμασκό, όπου «δεν έχει νόημα να ζεις πια. Εντάξει, μπορεί να τα καταφέρεις να επιβιώσεις, τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα από άλλες πόλεις, αλλά τι νόημα έχει; Ακόμη κι αν έχεις ένα σπίτι για να μένεις και σου έχουν μείνει λεφτά για να τρως, δεν μπορείς να βγεις στο δρόμο γιατί μπορεί να σε απαγάγουν για λύτρα, ή μπορεί εκεί που περπατάς στο δρόμο να σου πέσει μια οβίδα από τον ουρανό. Να κάθεσαι απλώς στο σπίτι; Αυτό δεν είναι ζωή», λέει ο Μοχάμεντ.

Το ταξίδι του για την Ελλάδα ξεκίνησε πριν από δύο μήνες. Στις 24 Σεπτεμβρίου προσπάθησε να περάσει από τα τουρκικά παράλια, με μια βάρκα που είχε δεκάδες μετανάστες. Η βάρκα βούλιαξε, τρεις άνθρωποι πνίγηκαν. Μου δείχνει στο κινητό ένα σύντομο βίντεο που δείχνει τη τηλεοπτική μετάδοση της διάσωσής του από ένα τουρκικό κανάλι. «Οι Τούρκοι μάς μάζεψαν, τράβηξαν βίντεο, το έδωσαν στα κανάλια, αλλά εμάς μας άφησαν στο λιμάνι 16 ώρες με τα βρεγμένα ρούχα. Δεν τους ένοιαζε για μας. Έδωσα άλλες 2.000 ευρώ στη μαφία και μπήκα σε άλλη βάρκα και έφτασα στη Χίο. Να, βλέπεις το βίντεο; Εδώ είμαι εγώ κι εδώ ο Ράμι που μας ανεβάζουν από τη θάλασσα». Ο Ράμι Ελ Σαρίφ στέκεται δίπλα του, είναι πιο νέος. Δραπέτευσε κι αυτός από τη Δαμασκό όπου «η καλύτερη δουλειά που μπορείς να βρεις είναι να πάρεις ένα καλάσνικοφ και να κάνεις τον σεκιουριτά» όπως λέει.

Όπως και πολλοί άλλοι ανάμεσα στους διαμαρτυρόμενους της πλατείας Συντάγματος, ο Ράμι έχει πάει στο πανεπιστήμιο, με διαβεβαιώνει ο Σάμιρ. «Μη νομίζετε ότι είμαστε αμόρφωτοι, ότι δεν ήμασταν τίποτα στη Συρία», τονίζει. «Εγώ ήμουν δημόσιος υπάλληλος. Ζούσα βόρεια του Αλέπο. Στην περιοχή μου έχει έρθει ο ISIS. Μας πήραν το σπίτι και τη γη που είχαμε. Κι εγώ μουσουλμάνος είμαι αλλά δεν έχω καμμία σχέση με αυτά που κάνουν και πιστεύουν. Κι αν δεν δέχεσαι να γίνεις σαν αυτούς, σου τα παίρνουν όλα. Νοίκιασα ένα σπίτι πιο μακριά, άφησα την οικογένειά μου και ξεκίνησα να πάω πρώτος κάπου στη Ευρώπη και να τους καλέσω αργότερα. Αν πάω σε μια χώρα σαν τη Νορβηγία, θα μου πάρει μήνες αλλά μετά θα μπορώ να τους φέρω. Δεν έχουμε άλλη λύση».

Η ταρίφα για να ταξιδέψουν από την Ελλάδα σε μια χώρα όπως η Νορβηγία ή η Γερμανία, είναι άλλα 3.000-4.000 ευρώ. «Τόσα ζητάει η μαφία για να σου βγάλει πλαστό διαβατήριο και να φύγεις», εξηγούν. Ο Μοχάμεντ που δοκίμασε να το κάνει με το αληθινό του διαβατήριο, έφτασε μέχρι το αεροδρόμιο «Ελ.Βενιζέλος». Στον έλεγχο διαβατηρίων τον έστειλαν πίσω.

Το «πίσω» για όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι η μαύρη τρύπα που καταπίνει τους μετανάστες σε αυτή τη χώρα και τους διασκορπά στην πολλαπλώς τραυματισμένη και τραυματική ελληνική πραγματικότητα.«Μπορείτε να διεκδικήσετε άσυλο εδώ και θα δικαιούστε ό,τι και οι έλληνες πολίτες, δουλειά, τροφή και στέγη, μόνο που ούτε οι έλληνες πολίτες τα έχουν πια εξασφαλισμένα όλα αυτά», εξήγησαν στους διαμαρτυρόμενους Σύριους πολλοί από τους ανθρώπους που πέρασαν χρόνο μαζί τους τις τελευταίες μέρες.

«Η Δαμασκός ήταν το προκεχωρημένο φυλάκιο του Βυζαντίου, όπως αργότερα και της Κωνσταντινούπολης», σημειώνει κάπου ο Maynard Owen Williams, συνοψίζοντας ένα κομμάτι της ιστορίας, στο τεύχος του National Geographic του 1946. «Το 635 μ.Χ. οι Άραβες έπιασαν τους Έλληνες στον ύπνο και μπήκαν στην πόλη. Οι σημερινές εκκλησίες βρίσκονται στην περιοχή που παραδόθηκε και όπου για περισσότερα από 1.300 χρόνια, τα χριστιανικά δικαιώματα παρέμειναν σεβαστά. Κι όμως, δύο φορές μέσα σε είκοσι χρόνια, το 1925 και το 1945 η μουσουλμανική Δαμασκός βομβαρδίστηκε σφοδρά από στρατεύματα χριστιανικών δυνάμεων».

Το διαβάζω και θυμάμαι τον Μπασίμ, με τα οκτώ δάχτυλα στα χέρια, να μου λέει «εμείς κι εσείς είμαστε ίδιοι», κι εγώ να του απαντάω «το ξέρω», ενώ στεκόμαστε απέναντι από το κτίριο όπου τα τελευταία χρόνια ψηφίζονται οι νόμοι που αποδομούν το κράτος και δοκιμάζουν την υπόσταση του σημερινού προκεχωρημένου φυλακίου της Ευρώπης στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Πηγή: the cricket