Το ποδόσφαιρο, οι ναζί και ο αδιάφθορος Ματίας Σίντελαρ

Η σκοτεινή και η φωτεινή πλευρά τού πιο δημοφιλούς αθλήματος στον κόσμο

| 09/04/2015

Ο Μαρξ είχε χαρακτηρίσει τη θρησκεία “όπιο του λαού”. Δεν το έλεγε υποτιμητικά, ούτε χλευαστικά. Ήθελε να τονίσει τη δύναμη και τον αποπροσανατολιστικό ρόλο της στο κίνημα. Ένα άλλο «σκληρό ναρκωτικό» στον 20ο αιώνα αποδείχθηκε το ποδόσφαιρο, το οποίο έγινε “όπλο” σε όσους θέλησαν να χειραγωγήσουν τις μάζες. Λίγο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εντάχθηκε στην προπαγάνδα των φασιστών. Όλοι υπάκουσαν. Εκτός από τον Ματίας Σίντελαρ. Ο Jonathan Duffy από το BBC, μας αποκαλύπτει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία -ή μάλλον δύο: μία ιστορία υπακοής και μία ιστορία ανυπακοής… 

Επιμέλεια-Μετάφραση: Αλέξανδρος Στεργιόπουλος

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Η σκοτεινή πλευρά και η Αγγλία

Η ιστορία του ποδοσφαίρου δεν ήταν πάντα λαμπρή. Πίσω από την αστραφτερή εικόνα ενδημεί μια ιστορία εξαναγκασμού, διαφθοράς και χειραγώγησης από τρεις πολύ ισχυρούς ηγέτες του 20ου αιώνα. Στη σκοτεινή πλευρά βρίσκεται και η Αγγλία και η παρακάτω ιστορία ανήκει στις μαύρες σελίδες της.

fascism3

Τοποθεσία: Ολυμπιακό Στάδιο Βερολίνου. Ημερομηνία: 14 Μαΐου 1938. Καθώς οι ποδοσφαιριστές της Αγγλίας παρατάχθηκαν δίπλα σε αυτούς της Γερμανίας λίγο πριν την έναρξη, ο αρχηγός της ομάδας Έντι Χάπγκουντ και οι συμπαίκτες του χαιρέτησαν ναζιστικά προς το πλήθος! Η κίνηση προκάλεσε την οργή του Τύπου, ενώ ο Χίτλερ δεν ήταν στο γήπεδο. Μολαταύτα, η παρουσία της Αγγλίας εκείνη τη μέρα δεν είχε να κάνει με το ποδόσφαιρο.

«Ειρήνη στην εποχή μας»

Η πολιτική κατευνασμού έναντι των ναζί από την κυβέρνηση του Νέβιλ Τσάμπερλεϊν είχε μεταφερθεί και στο γήπεδο. Ήταν εντολή του Υπουργείου Εξωτερικών να προχωρήσει σε αυτή την ενέργεια η ομάδα. Μέλος της ο θρυλικός Σερ Στάνλεϊ Μάθιους. Το υποβόσκον μήνυμα ήταν ότι έπρεπε να στηριχθεί η Γερμανία, που μόλις είχε προσαρτήσει την Αυστρία, και να μην θεωρείται κράτος-παρίας. Το φιλικό παιχνίδι βοήθησε τη συμφωνία “Ειρήνη στην εποχή μας” των Τσάμπερλεϊν-Χίτλερ. Αυτό, βέβαια, οδήγησε στην εισβολή των Γερμανών στην Τσεχοσλοβακία.

 fascism5

Οι δικτατορίες εφόρμησαν στο άθλημα της εργατικής τάξης

Το γεγονός ότι η Αγγλία κέρδισε 6-3 έχει ελάχιστη σημασία, επισημαίνει ο συγγραφέας του Strikers for Hitler”, Ούλριχ Λίντερ. Και συνεχίζει. “Το να χάνεις από την Αγγλία τότε ήταν κάτι φυσιολογικό. Για τον Χίτλερ, η προπαγάνδα του αγώνα ήταν σημαντικότερη απ’ οτιδήποτε άλλο”. Η σχέση ποδοσφαίρου-φασισμού δείχνει το πώς οι τότε δικτατορίες της Ευρώπης εφόρμησαν στο άθλημα της εργατικής τάξης για να εξυπηρετήσουν την πολιτική τους. Η ειρωνεία είναι ότι Χίτλερ, Μουσολίνι, Φράνκο αδιαφορούσαν για το σπορ. Παρ’ όλα αυτά, η άνοδός τους στην εξουσία τη δεκαετία του ’20 αντανακλάται στην ανάδυση του ποδοσφαίρου σαν ένα παγκόσμιο σπορ.

Πρώτος ο Μουσολίνι

Μέχρι τη διεξαγωγή του πρώτου παγκοσμίου κυπέλλου το 1930, το ποδόσφαιρο είχε αναγνωριστεί ως σπορ γύρω από το οποίο μπορούσαν να μορφοποιηθούν και να χειραγωγηθούν εθνικές ταυτότητες. Ο Πιέρ Λανφράτσι του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου της Ιστορίας των Σπορ επισημαίνει ότι “η προπαγάνδα στο ποδόσφαιρο είναι αποτελεσματική καθώς, όταν λέω ότι είμαι ο νικητής, είναι αλήθεια, κερδίζω”.

fascism4

Πρώτος ο Μουσολίνι εκμεταλλεύτηκε το άθλημα για να στηρίξει το φασιστικό του καθεστώς. Η διοργάνωση του παγκοσμίου κυπέλλου το 1934 στην Ιταλία τού έδωσε τη δυνατότητα να φτιάξει τη βιτρίνα που χρειαζόταν. Στόχος του; Να παρουσιάσει την αναγέννηση της ιταλικής εξουσίας αντλώντας από αθλητικές εικόνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η Ιταλία αν και είχε καλή ομάδα τότε, δεν μπορούσε να διασφαλίσει την πρωτιά στην διοργάνωση. Κατά πως φαίνεται λοιπόν, ο Μουσολίνι “τακτοποίησε” το τουρνουά. Κάποιες στιγμές φαινόταν να απολαμβάνει μεγαλύτερη εξουσία από τη FIFA. Ο “Ντούτσε” υπέδειξε ποιοι διαιτητές θα εποπτεύσουν κάθε ματς. Αμέσως η συμπεριφορά τους στο γήπεδο οδήγησε στην κατηγορία της διαφθοράς.

Ο “θάνατος” του Σίντελαρ

Οι διαιτητές των δύο αγώνων της Ιταλίας αποβλήθηκαν από τις χώρες τους για μειωμένη απόδοση. Στον ημιτελικό, Ιταλία-Αυστρία, ο διαιτητής έδωσε πάσα σε ιταλό παίκτη! Ο ίδιος διαιτητής ορίστηκε για τον τελικό και μια μέρα πριν συνάντησε τον Μουσολίνι. Στη διάρκεια του αγώνα το σκληρό παιχνίδι των Ιταλών έμεινε ατιμώρητο και οι οικοδεσπότες κέρδισαν 2-1.

Ωστόσο, δεν ήταν όλοι διεφθαρμένοι. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας, η Γερμανία διέλυσε την ποδοσφαιρική της ομάδα και χρησιμοποίησε τους παίκτες της για να ενισχύσει το δικό της σύνολο. Δεν ήταν όμως όλοι σύμφωνοι. Το αστέρι των Αυστριακών Ματίας Σίντελαρ αρνήθηκε να ακολουθήσει το σχέδιο. Μάλιστα, πριν την ενσωμάτωση είχε εξευτελίσει την άμυνα των Γερμανών σε παιχνίδι των δύο χωρών. Σε ένα χρόνο πέθανε. Ήταν 35 ετών. Η Γκεστάπο τον είχε χαρακτηρίσει φιλοεβραίο και σοσιαλδημοκράτη.

fascism2

Εννοείται ότι υπήρξαν υποψίες για τον θάνατό του. Πέθανε στο διαμέρισμα της φίλης του από δηλητηρίαση με μονοξείδιο του άνθρακα. Κάποιοι θεώρησαν ότι δολοφονήθηκε. Άλλοι ότι αυτοκτόνησε. Για τους Αυστριακούς ήταν σύμβολο πατριωτισμού. Ο θάνατός του καταγράφηκε ως “ατύχημα” και μέχρι σήμερα κανείς δεν ήξερε τον λόγο. Ο Εγκον Ούλμπριχ αποκάλυψε στο BBC πως τοπικός αξιωματούχος δωροδοκήθηκε για να τον καταγράψει ως τέτοιο και να γίνει δημόσια κηδεία. Όπως ανέφερε “σύμφωνα με τους κανόνες των ναζί, άτομο που έχει δολοφονηθεί ή έχει αυτοκτονήσει δεν μπορεί να λάβει ταφικές τιμές. Γι’ αυτό έπρεπε να εξασφαλίσουμε ότι το εγκληματικό στοιχείο θα εξαφανιζόταν”.

matthias

Σε ένα χρόνο οι ευρωπαϊκές μονομαχίες μεταφέρθηκαν από το ποδοσφαιρικό γήπεδο στο πεδίο της μάχης.

Πηγή: Football, fascism and England’s Nazi salute, BBC

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις