«Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε» του Zia Haider Rahman

Μαγικός φανός

| 10/08/2018

Το μυθιστόρημα είναι φανός μαγικός. Δείχνει τον δρόμο και την πορεία της ζωής (σου). Όλα όσα έκανες και δεν έκανες. Όλα όσα είπες και δεν είπες. Όλα όσα ένιωσες και δεν ένιωσες. Κατά κάποιο τρόπο εξηγεί τη ζωή και όλα όσα την ορίζουν, καθορίζουν. Το μυθιστόρημα όμως που καταγράφει χωρίς περιορισμούς, χωρίς πρόθεση να αφήσει κάτι απ’ έξω, «απαιτεί» από τον συγγραφέα να του δώσει τα πάντα! Ο μοναδικός και αδιαπραγμάτευτος όρος για να συναφθεί το συμβόλαιο που εξασφαλίζει την ύπαρξη.

Αν ο δημιουργός δεν διστάσει και είναι αποφασισμένος να τα πει όλα, τότε ο λόγος θα τον ανταμείψει με τον μανδύα της σοφίας. Της σοφίας να βλέπει και να εξηγεί, να αναλύει εις βάθος αυτά που συμβαίνουν στο τώρα και να τα προβάλλει στο εγγύς μέλλον. Και ο κόσμος να κυλά, ο κόσμος να αποκαλύπτεται μέσα από τους δαιδαλώδεις διαδρόμους του μυαλού. Το «Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε» (Εκδόσεις Πόλις) είναι αποτέλεσμα παρατήρησης, αναστοχασμού και προσωπικής αγωνίας. Μεγαλειώδες.

Ο Zia Haider Rahman στο πρώτο του βιβλίο επιτυγχάνει κάτι εντυπωσιακό: Σαρώνει τον κόσμο! Έτσι απλά, αλλά καθόλου εύκολα. Εκεί στα τέλη του 20ου αιώνα με αρχές του 21ου κινείται και επιλέγει να ακολουθήσει το ρεύμα που μας πήρε και μας σήκωσε. Λίγο πριν το ξεκίνημα της νέας κρίσης του καπιταλισμού, λίγο πριν ο κόσμος αλλάξει και το «πρόσωπο» του γίνει πιο άγριο, ο άνθρωπος, χωρίς να το γνωρίζει, αλλάζει. Αλλάζει ριζικά γιατί είναι αυτός που θέλει να αλλάξει βίαια τον κόσμο. Εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου άλλων χωρών (Αφγανιστάν), εκμετάλλευση της ανάγκης του κόσμου για στέγη (ενυπόθηκα δάνεια υψηλού ρίσκου), εκμετάλλευση αυτών που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν.

Υπάρχει όμως και ο άνθρωπος που τα καταφέρνει κι ας μεγάλωσε σε φτωχό, επικίνδυνο, περιβάλλουν. Ο άνθρωπος που ερωτεύεται αδιαφορώντας για τις ταξικές διαφορές. Ο άνθρωπος που κρατά την αξιοπρέπεια του στις πιο αναξιοπρεπείς συνθήκες. Ο άνθρωπος που παλεύει με τη μοναξιά του και δεν προδίδει τη φιλία… Αυτή η ιδιότυπη σύγκρουση «αποτυχίας-επιτυχίας» δίνει την εικόνα της περιόδου πριν τη σημερινή ζοφερή κατάσταση. Τότε, που οι αντιθέσεις σε πλήγωναν, αλλά σε βοηθούσαν να προχωρήσεις.

Ο Rahman κάνει κάτι απλό για να αναπτύξει το μεγάλο έργο που έχει στο μυαλό του. Βάζει δύο φίλους, που βρίσκονται ξαφνικά μετά από χρόνια, να συνομιλήσουν. Η διαλεκτική του αφηγητή με τον Ζαφάρ, πρώην συμφοιτητής του στην Οξφόρδη, μαθηματική ιδιοφυΐα, που είχε εξαφανιστεί για πολλά χρόνια. Το πρόσωπο της αφήγησης εναλλάσσεται και μέσα από τη ματιά του αφηγητή και του Ζαφάρ δεν έχουμε μόνο το δικό τους ψυχογράφημα, αλλά και ολόκληρου του κόσμου! Ο Rahman χρησιμοποιεί τους ήρωες του για να «διαβάσει» την κοινωνία και τις παγκόσμιες γεωπολιτικές, οικονομικές εξελίξεις. Το υπόβαθρο του Ζαφάρ και η ζωή του αφηγητή (ανώτερο στέλεχος του τραπεζικού τομέα) γίνονται ένα μείγμα που αναδεικνύει κομβικά, ζωτικής σημασίας θέματα για τη ζωή μας. Οι αφηγήσεις τους αλληλοεπικαλύπτονται και κάνουν τον λόγο πυκνό σε όγκο αλλά και σε αποκαλύψεις. Ο χαρακτηρισμός «ολικό» σωστά αποδίδεται σε αυτό το τολμηρό και «θρασύ» εγχείρημα.

Το μεταφραστικό έργο μόνο εύκολο δεν ήταν, αλλά ο Ανδρέας Μιχαηλίδης κατάφερε να αποδώσει το πνεύμα και τα λόγια του Rahman. Επίπονη και κοπιαστική δουλειά που φαίνεται και από το πλήθος των σημειώσεων στο τέλος της έκδοσης. Η πολύ καλή επιμέλεια ανήκει στην Άννα Μαραγκάκη.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις