Από το καλοκαίρι του δημοψηφίσματος στο χειμώνα των διαπραγματεύσεων

Από την πρώτη στιγμή που το Brexit πλειοψήφησε στο δημοψήφισμα της 23^ης Ιουνίου, ήταν ξεκάθαρό ότι η διαδικασία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας δεν θα αποτελούσε μία απλή και χωρίς πολύπλοκους χειρισμούς διαδικασία. Από εδώ θα επιχειρήσουμε κατ’ αρχήν να προσεγγίσουμε το σημείο στο οποίο βρίσκονται τόσο το Ην. Βασίλειο όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με το διαζύγιο που φαίνεται προ των πυλών, να ανασύρουμε και να συζητήσουμε περαιτέρω κάποιες σημαντικές πλευρές του ζητήματος τόσο πριν όσο και μετά το δημοψήφισμα, αλλά και να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις του επόμενου διαστήματος.

[hr]

Μέρος Ά: Μεθεόρτια δημοψηφίσματος / Προεόρτια σύγκρουσης μέσα και έξω για τη Βρετανία

[hr]

Αφενός, επειδή όπως έχουμε ήδη γράψει, η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι γεμάτη ανατροπές αποτελεσμάτων δημοψηφισμάτων, όταν αυτά δεν ήταν αρεστά στις πλευρές εκείνες της  πολιτικής ηγεσίας που κυριαρχούσε εντός της Ένωσης. Αφετέρου, επειδή το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αποτέλεσε αποτέλεσμα έντονων διεργασιών και συγκρούσεων που μοιραία επέφεραν την επομένη ριζικές ανατροπές στο πολιτικό  σκηνικό της Βρετανίας και εξελίξεις: ο Νταίηβιντ Κάμερον, πρωθυπουργός και ηγέτης των Συντηρητικών, παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από την Τερέζα Μέι, ο Φάρατζ, ηγέτης του ακροδεξιού Ukip και, φαινομενικά, ένας εκ των νικητών του δημοψηφίσματος, παραιτήθηκε και έβαλε το κόμμα του σε σκληρή εσωτερική αντιπαράθεση για την ηγεσία, ενώ ο Τζέρεμυ Κόρμπυν, ηγέτης των Εργατικών, ήρθε αντιμέτωπος με πραξικόπημα της πλειοψηφίας της κοινοβουλευτικής ομάδας του που τον κατηγόρησε για έλλειψη ηγετικών χαρακτηριστικών και «μισο-μπρέξιτ ατζέντα», αλλά διατηρήθηκε στη θέση του, μόνο έπειτα από καθαρή νίκη απέναντι στην εσωτερική -αλά Μπλαίρ- αντιπολίτευση.

[hr]

Οι αντιδράσεις

[hr]

Επιπλέον, εμφανίστηκαν κινητοποιήσεις και αντιδράσεις αμφότερων των πλευρών μετά το δημοψήφισμα, αύξηση περιστατικών ξενοφοβικής και ρατσιστικής βίας που συνδέθηκαν με αυτό, αλλά και περαιτέρω ένταση σε ζητήματα συνοχής του Ηνωμένου Βασιλείου με την κυβέρνηση της Σκωτίας να απειλεί ότι στη βάση των εξελίξεων θα μπορούσε να προχωρήσει εκ νέου σε δημοψήφισμα με το ερώτημα να τίθεται στους Σκωτσέζους πολίτες για το αν επιθυμούν μια ανεξάρτητη Σκωτία που θα παραμείνει στην ΕΕ. Τελευταίο αλλά καθόλου ασήμαντο στιγμιότυπο σε αυτό το μωσαϊκό των εξελίξεων της -μετά το δημοψήφισμα- εποχής είναι και η προσφυγή στα δικαστήρια, σύμφωνα με την οποία η «διαδικασία εκκίνησης της εξόδου» απαιτεί κοινοβουλευτική έγκριση, πέρα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Η εξέταση του αιτήματος αυτού από το Ανώτατο Δικαστήριο ξεκίνησε στις  13 Οκτωβρίου και έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς συναντάται με διεθνείς επικρίσεις στους χειρισμούς της βρετανικής κυβέρνησης.

[hr]

Η προσφυγή

[hr]

Η δικαστική προσφυγή πάντως τοποθετείται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου συνδυασμού κινήσεων και πρωτοβουλιών, αυτού που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως το «πιο ενεργό τμήμα της βρετανικής κοινωνίας που αντιτίθεται στο brexit». Αποτελεί μάλιστα πολύ χαρακτηριστική και αντιπροσωπευτική κίνηση όσον αφορά και τον τρόπο που (αυτο)προσδιορίζεται και αναπαριστάται στη δημόσια συζήτηση αυτό το δραστήριο τμήμα των βρετανών bremainers:  Νομικές παρεμβάσεις, crowdfunding εκστρατείες, συλλογή υπογραφών, συζητήσεις ακόμη και για νέο bremain κόμμα αλλά και παράλληλο φλερτ από Liberal Democrats και μικρά τμήματα από Torries και Labour Party , κοινωνική αναφορά σε νέους και δραστήριους επιχειρηματίες, αλλά και βρετανοί πολίτες με ευρωπαϊκή υπηκοότητα ή καταγωγή μεσοαστικής προέλευσης. Την δημόσια εικόνα της κίνησης έχει αναλάβει η Gina Miller, μία μάνατζερ και συνιδιοκτήτρια μεγάλης επενδυτικής εταιρίας, αλλά και η Deir Dos Santos, μία κομμώτρια που πέρα από το δικό της κομμωτήριο κατέχει και διπλή υπηκοότητα, βρετανική και ευρωπαϊκή) αλλά και η νεοσυσταθείσα οργάνωση που δραστηριοποιείται με συλλογές υπογραφών και εκστρατείες χρηματοδότησης  με το όνομα η πρόκληση του λαού (The People’s Challenge). Συμμετέχουν επίσης κάποιοι μεμονωμένοι πολίτες ακόμη καθώς και μία ομάδα βρετανών ομογενών που ζουνε μόνιμα σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις τελευταίες μέρες άλλες δύο προσφυγές έχουν υπάρξει για το ζήτημα του Brexit. O Marcus J. Ball και άλλη μία crowdfunding εκστρατεία της οποίας αποτελεί έναν εκ των συνιδρυτών (Brexit Justice) προσφεύγει στα δικαστήρια με στόχο να τιμωρηθούν οι πολιτικοί που για να ενισχύσουν την ψήφο υπέρ του Brexit «είπαν ψέμματα». Ενώ άλλη μία προσφυγή έγινε σε δικαστήριο της Β. Ιρλανδίας ζητώντας η διαδικασία εξόδου να εγκριθεί απαραίτητα και από το τοπικό κοινοβούλιο.

[hr]

Η κυβέρνηση

[hr]

Σε ένα τέτοιο φόντο, πάντως, η νέα ηγεσία των Τόρις, αρκούνταν έτσι κι αλλιώς από τα τέλη του καλοκαιριού στο να δηλώνει πως το ζήτημα της επίσημης έναρξης του Brexit, των διαπραγματεύσεων και της ενεργοποίησης του περίφημου άρθρου 50 δηλαδή, «δεν θα συζητιόταν εντός της φετινής χρονιάς». Στην πράξη ο κατακλυσμός των εξελίξεων στην βρετανική πολιτική σκηνή μετέθετε το ξαναζωντάνεμα της συζήτησης ούτως ή άλλως για το φθινόπωρο. Κι ενώ η Τερέζα Μέι δεν άργησε να δείξει τις προθέσεις της όσον αφορά τον σεβασμό στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (“brexit is brexit”), οι πληροφορίες ακόμη και για το χρονοδιάγραμμα του κυβερνητικού σχεδιασμού έβγαιναν με το σταγονόμετρο προς τα έξω από την ίδια την κυβέρνηση. Χαρακτηριστικό στιγμιότυπο ότι  μία από τις πρώτες πολιτικούς που δημόσια αναφέρθηκε στο χρονικό διάστημα που θα έπρεπε να αναμένουμε την καταστατική και επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων υπήρξε η «πρώτη υπουργός» της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον αλλά και αξιωματούχοι της ΕΕ όπως ο Ντόναλντ Τούσκ. Και οι δύο μετά από συναντήσεις που είχαν με τη Μέι δήλωναν ότι στη βάση της συζήτησης τους δόθηκε η εντύπωση πως η ενεργοποίηση του άρθρου θα εκκινούσε κάπου ανάμεσα στον ερχόμενο Φλεβάρη – Μάρτη.

Η ίδια η Τερέζα Μέι τελικώς στις 2 Οκτωβρίου ανακοίνωσε, σε εκπομπή του BBC, ότι μέχρι το τέλος του Μαρτίου του 2017 θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, εκκινώντας τη διαδικασία αποχώρησης και τις σχετικές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., οι οποίες μπορούσαν να διαρκέσουν μέχρι 2 χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι μέχρι το Μάρτιο του 2019, το αργότερο, η Βρετανία θα έχει αποχωρήσει από την Ένωση. Δήλωσε ότι η Βρετανία θα γίνει «ανεξάρτητη χώρα» αλλά και ότι θέλει να αποφύγει το «hard Brexit», δηλαδή να επιτευχθεί μια συμφωνία με την Ε.Ε. που θα εγγυάται την προνομιακή συμμετοχή της Βρετανίας στην Ενιαία Αγορά (Single Market), την πρόσβαση σε αγαθά, κεφάλαια αλλά και ένα πεδίο εξαγωγής προϊόντων.  Ωστόσο, κομμάτι αυτής της συμφωνίας δεν θεωρεί το προσφυγικό και την ελευθερία μετακίνησης προσώπων, καθώς, όπως έχει δηλώσει επανειλημμένα, σκοπεύει να περιορίσει την καθαρή μετανάστευση κατά δεκάδες χιλιάδες. Επιπλέον, σε σχέση και με αυτό που αναφέραμε παραπάνω, η πρωθυπουργός δήλωσε ότι η ενεργοποίηση του άρθρου 50 θα πραγματοποιηθεί από την κυβέρνηση, χωρίς να προηγηθεί ψηφοφορία στο κοινοβούλιο.

[hr]

Η στροφή της κυβέρνησης στο ρόλο του κοινοβουλίου…

[hr]

Εν τέλει η Μέι έδειξε να αφουγκράζεται μέχρι ενός σημείου τις αιτιάσεις για τον ρόλο που πρέπει να παίξει το κοινοβούλιο στη διαδικασία του Brexit. Άλλωστε πέρα από τα κοινωνικά κομμάτια που προσέφυγαν στα δικαστήρια, ένας αστερισμός πολιτικών δυνάμεων εμφανίστηκε να πλαισιώνει την πρωτοβουλία με διαφορετικές ταχύτητες δημιουργώντας όμως τριγμούς και πάλι ακόμη και εντός των Τόρηδων. Παρότι λοιπόν στο δικαστήριο η κυβέρνηση εκπροσωπείται κανονικά, αρνούμενη κατηγορηματικά να θέσει υπό κοινοβουλευτική έγκριση και ψηφοφορία το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η Τερέζα Μέι δήλωσε με την έναρξη της διαδικασίας σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις αντιδράσεις, ότι φυσικά ο ρόλος του κοινοβουλίου θα είναι κομβικός για την πορεία και την τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων που θα ξεκινήσουν με την ενεργοποίηση του άρθρου 50.  Οι πιο σκληροί της αντιπολίτευσης παρότι μίλησαν για στροφή 180 μοιρών, δεν φάνηκαν ικανοποιημένοι επιμένοντας πως η ίδια η ενεργοποίηση του άρθρου, άρα και το ίδιο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, πρέπει να εγκριθεί από το κοινοβούλιο αλλιώς η κυβέρνηση δε νομιμοποιείται να το πράξει. Κανείς όμως δεν φαίνεται να εννοεί πραγματικά κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα η εκκίνηση της διαδικασίας πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Οι χειρισμοί εκατέρωθεν και οι πιέσεις που ασκούνται γίνονται από τη σκοπιά του τι θα επακολουθήσει αυτής.

Οι ισορροπίες άλλωστε είναι ευρύτερα εύθραυστες για την βρετανική κυβέρνηση. Αν το ένα σημείο της εσωτερικής πολιτικής κρίσης αφορούσε και αφορά τον ρόλο του κοινοβουλίου, στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, το έτερο δύσκολο σημείο αφορά τη «συνταγματική κρίση» για την οποία προειδοποιεί και το εγνωσμένης σημασίας think tank – οργανισμός «Institute for Government», που δεν είναι τίποτε άλλο από το ζήτημα της συνοχής Βόρειας Ιρλανδίας – Σκωτίας – Ουαλίας – Αγγλίας στα πλαίσια του Ηνωμένου Βασιλείου. Ούτε λίγο ούτε πολύ το Ινστιτούτο υπογραμμίζει πως ανεξάρτητα από την αποδοχή της διαδικασίας από το Κοινοβούλιο στο Λονδίνο το Brexit δεν μπορεί παρά να γίνει πραγματικότητα μόνο στο βαθμό που θα γίνει αποδεκτό από τα τοπικά κοινοβούλια Σκωτίας, Ουαλίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Και αυτό το σημείο η κυβέρνηση φαίνεται να προσπαθεί να το …«προλάβει». Μόλις πριν από λίγες μέρες η Τερέζα Μέι συναντήθηκε με όλους τους επικεφαλείς των επιμέρους κομματιών του Ηνωμένου Βασιλείου. Για να διαπιστωθεί βέβαια το προφανές. Ότι πέρα από την φιλοβρετανική ηγεσία της Β. Ιρλανδίας που εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία, Σκωτσέζοι και Ουαλοί επιβεβαίωσαν την ανησυχία τους για το “hard brexit”…

[hr]

Η σύγκρουση που προετοιμάζεται

[hr]

Όπως είναι προφανές, όσον αφορά τον άξονα Βερολίνου – Βρυξελλών – Παρισίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα όργανα της δεν έχουν μείνει αδρανή όλη αυτή την περίοδο. Χωρίς να δηλώνουν ανοιχτά ότι θα παρακωλύσουν το Brexit, έχουν κάνει μια σειρά κινήσεις που επιχειρούν να δυσχεράνουν τη θέση της βρετανικής κυβέρνησης. Στην άτυπη Σύνοδο της Μπρατισλάβας, συναντήθηκαν οι 27 ηγέτες των κρατών-μελών της Ε.Ε., χωρίς τη Βρετανία, για να συζητήσουν το προσφυγικό αλλά και την πορεία του Brexit, ενώ επικαλέστηκαν τον άτυπο χαρακτήρα της Συνόδου για να δικαιολογήσουν την μη παρουσία των πολιτικών εκπροσώπων του νησιού. Το μήνυμα βέβαια ήταν σαφές και με πολύ ισχυρό συμβολισμό ενώ στην πράξη, η Σύνοδος αποτέλεσε προετοιμασία άσκησης πίεσης, μέσα από τη σύνδεση της μετακίνησης προσώπων (Συνθήκη Σένγκεν και επόμενες) με την προνομιακή πρόσβαση στην Ενιαία Αγορά. Η Σύνοδος δεν παρουσίασε κείμενο αποφάσεων, όμως προετοίμασε το έδαφος για την πίεση που ασκείται. Σε αυτή ήρθε να προστεθεί η δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος παρομοίασε τη βρετανική κυβέρνηση με κάποιον που «θέλει να φάει την τούρτα αλλά και να την έχει ολόκληρη» και τόνισε ότι το Brexit θα ισοδυναμεί με απώλειες για όλους.

Πιθανώς σημαντικότερη από όλα τα παραπάνω είναι η οικονομική πίεση που ασκείται μετά την ανακοίνωση ότι το Brexit θα δρομολογηθεί. Η νέα πτώση της στερλίνας, η οποία είχε  σταθεροποιηθεί μετά τον πρώτο κλονισμό του Ιουνίου, συνδυάστηκε με την υποβάθμιση των βρετανικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο, δημοσιεύτηκε άρθρο του Martin Wolf στους Financial Times, ο οποίος ασκεί κριτική στις αυταπάτες για την ύπαρξη κρατικής κυριαρχίας μέσα στην παγκοσμιοποιημένη αγοράς, ενώ ειρωνεύεται την απόφαση της  κυβέρνησης να μην θέσει την ενεργοποίηση του άρθρου 50 από το κοινοβούλιο.

Γύρω από το Brexit και τη διαδικασία προς αυτό συμπυκνώνονται σειρά από οικονομικές και πολιτικές αντιθέσεις. Η Ενιαία Αγορά είναι η πιο προφανής : τυχόν hard Brexit και μη προνομιακή πρόσβαση της Βρετανίας θα συνεπάγονταν επαναφορά δασμών, συνοριακών ελέγχων και μια σειρά φραγμών που θα περιόριζαν την κυκλοφορία βρετανικών προϊόντων. Η αξιοποίηση του προσφυγικού ως μοχλού πίεσης από την Ε.Ε. δεν είναι δείγμα μιας φιλο-μεταναστευτικής πολιτικής αλλά καιροσκοπισμός για να υπονομεύσει την επιθετική θέση της Τερέζα Μέι. Διαμορφώνει, έτσι, ένα πλαίσιο που δείχνει ότι η Ένωση θα διατηρεί τον πρώτο λόγο σε κάθε απόπειρα εξόδου, λειτουργώντας αποτρεπτικά σε αντίστοιχα αποτελέσματα σε δημοψηφίσματα άλλων κρατών-μελών.

[hr]

Συμπερασματικά

[hr]

Η δημόσια συζήτηση αυτή τη στιγμή οξύνεται και διάφορες όπως και διαφορετικές στην αφετηρία και την κατάληξη απόψεις, έρευνες, μελέτες και επιχειρήματα εμφανίζονται στο προσκήνιο. Οι επιπλοκές λόγω Βαλονίας στη συμφωνία Καναδά – ΕΕ (CETA) εμφανίζεται άμεσα συνδεόμενη με το Brexit, αφού από τη μία το Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε κορυφαίος πόλος εντός της ΕΕ που πίεζε προς αυτή την κατεύθυνση, κάτι που εκλείπει πλέον με την βρετανική παρουσία να ατονεί στις διαδικασίες της ΕΕ μετά το περασμένο καλοκαίρι. Από την άλλη αυτές οι επιλοκές για πολλούς εμφανίζουν ακριβώς τα προβλήματα που μπορεί να υπάρξουν σε ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις του Ην. Βασιλείου για επιμέρους εμπορικές συμφωνίες στο βαθμό που η χώρα θα βρεθεί εκτός της «κοινής αγοράς». Nα δοθεί κομμάτι των 12 δισεκατομμυρίων του βρετανικού προϋπολογισμού που πηγαίνουν για διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια, έτσι ώστε να θωρακιστούν και να ενισχυθούν οι εμπορικές συμφωνίες βρετανικών εταιριών που θα διακινδυνευτούν στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων σχετικά με την κοινή αγορά, πρότεινε η υπουργός διεθνούς ανάπτυξης, Priti Patel.

Ο Simon Segars από την άλλη, διευθύνων σύμβουλος της μεγαλύτερης εταιρίας πληροφορικής και ψηφιακής τεχνολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου (Arm Holdings), εξέφρασε ιδιαίτερη ενόχληση για τις συνέπειες που θα υπάρξουν σε εταιρίες σαν τη δική του και συνολικά για τη βρετανική οικονομία από το ζήτημα της σκλήρυνσης ή της αποτροπής της δυνατότητας ξένων υπηκόων (κρατών της ΕΕ στην προκειμένη) να εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Anthony Browne επίσης, ο επικεφαλής της Ένωσης Βρετανών Τραπεζιτών δήλωσε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας πως μεγάλες τράπεζες όπως η Goldman Sachs θα αποχωρήσουν τους πρώτους μήνες του 2017 αν διακινδυνευτεί η συμμετοχή της χώρας στην κοινή αγορά και αλλάξει το καθεστώς των χρηματοπιστωτικών προϊόντων που διαθέτουν τα βρετανικά τραπεζικά καταστήματα σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ίσως στο ίδιο πλαίσιο μόλις σήμερα διοχετεύτηκε στον Τύπο ηχητικό απόσπασμα σε ομιλία της σημερινής πρωθυπουργού σε κεκλεισμένων των θυρών συζήτηση που διοργάνωσε η Goldman Sachs πριν το δημοψήφισμα. Εκεί η Μέι ακούγεται να εκφράζει φόβους για τις συνέπειες στη βρετανική οικονομία σε ενδεχόμενο brexit.

Το συντηρητικό think tank Civitas σημειώνει, σε έρευνα που διεξήγαγε, πως περισσότερα θα κληθούν να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες από τους Βρετανούς σε περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο θα λειτουργήσει στο πλαίσιο των όρων του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου (WTO) και όχι της κοινής αγοράς της ΕΕ. Συγκεκριμένα, 5,2 δισεκατομμύρια σε δασμούς θα κληθούν να καταβάλλουν οι επιχειρήσεις με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που εξάγουν προς χώρες της ΕΕ, έναντι 12,9 δισεκατομμυρίων που θα κληθούν να πληρώσουν εταιρίες με έδρα την ΕΕ που εξάγουν στο Ηνωμένο Βασίλειο στη βάση βεβαίως των όσων ισχύουν στο εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ. Λιγότερες κατά 6% οι εταιρίες που βρίσκονται σε κατάσταση χρεωκοπίας ή και λουκέτου μετά το δημοψήφισμα σημειώνει σε έρευνα η εταιρία Begbies Traynor, κατά 2% το ποσοστό σε σύγκριση με τον περσινό Οκτώβρη. Ένα ποσοστό που εν πολλοίς οφείλεται στη βελτίωση της κατάστασης για τις κατασκευαστικές εταιρίες και δείχνει όπως σημειώνει η ίδια εταιρία πως «η βρετανική οικονομία δείχνει να παραμένει ανταγωνιστική και έτοιμη να αδράξει τις νέες δυνατότητες που θα παρουσιαστούν στην μετά Brexit εποχή, είτε αυτό αφορά μια «soft» είτε μια «hard» εκδοχή.

Το πολιτικό σύστημα πάντως φαίνεται να επαναδιαμορφώθηκε ακριβώς για να ανταπεξέλθει σε αυτές τις νέες συνθήκες. Ιδιαίτερα το συντηρητικό στρατόπεδο φαίνεται να προετοιμάστηκε παραπάνω από επαρκώς. Η λιγότερο φθαρμένη και προστατευμένη κατά την διάρκεια της συζήτησης εν όψει του δημοψηφίσματος, Τερέζα Μέι, (είχε υποστηρίξει χλιαρά το bremain) πέρασε μπροστά και αναπάντεχα σε σχέση με την αναμενόμενη πρωθυπουργοποίηση του Boris Johnson. Ο τελευταίος, φαίνεται να κατάλαβε και ο ίδιος ότι η φθορά που είχε υποστεί, παίρνοντας πάνω του μεγάλο κομμάτι της εκστρατείας, ήταν παραπάνω από αρεκτή ώστε να αποχωρήσει από την κούρσα της διεκδίκησης της ηγεσίας και να αρκεστεί στο ισχυρό χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εξωτερικών. Αντίστοιχα θα πρέπει να προσεγγιστεί το βήμα πίσω του Νίγκελ Φάραντζ έναντι της νέας γενιάς ηγετικών στελεχών του Ukip. Την ίδια στιγμή που οι Εργατικοί κατόρθωσαν μεν να διατηρήσουν το πιο ριζοσπαστικό πρόσημο που ο Κόρμπυν επιχειρεί να προσδώσει στο κόμμα, αντιμετωπίζουν δυσκολίες δε, επιδιώκοντας να ανασυνταχτούν και να βγάλουν προς τα έξω την δική τους ατζέντα για το brexit που δεν θα αναιρεί το δημοψήφισμα και το αποτέλεσμά του εν τω συνόλω, αλλά θα επιδιώκει να επηρεάσει τον τρόπο που αυτό θα συμβεί. Κάπως έτσι πρέπει να αναλυθούν και τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που δείχνουν την ισχυροποίηση των Τόρις ακόμη και απέναντι σε ένα νέο υποθετικό κόμμα υπέρ του Bremain. 25,9% θα κέρδιζε σε αυτές τις δημοσκοπήσεις ένα τέτοιο κόμμα υποσκελίζοντας τους Εργατικούς που θα σημείωναν ένα 18.7%. Οι Τόρις όμως υπό την Τερέζα Μέι θα μπορούσαν να φτάσουν στο 34.1% διατηρώντας την πρωτοκαθεδρία.

Εν τέλει: Η Βρετανία βρίσκεται στον αστερισμό του Brexit για τα καλά. Η διαδικασία θα αρχίσει τον Φλεβάρη – Μάρτη και τα ζητήματα που είναι και θα παραμείνουν στο τραπέζι έχουν να κάνουν κυρίως με την κοινή αγορά, την ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων (που αφορά κυρίως τους πολίτες της ΕΕ και τα δικαιώματά τους στο Ην Βασίλειο σε μισθούς, παροχές, επιδόματα και τα ζητήματα της ανεργίας και του κοινωνικού κράτους για τη χώρα) και τέλος το αν η Βρετανία ως κράτος θα συνεχίσει να πληρώνει για ένα ανταγωνιστικό νόμισμα (ως προς τις ελίτ που κυρίως εκπροσωπεί). Σε όλα αυτά τα ζητήματα υπάρχει σύγκρουση και εντός και εκτός (πάλι όσον αφορά τις ελίτ) για τη Βρετανία. Πέρα από γενικότερο ενδιαφέρον που αφορά κατ αρχήν την δυνατότητα του τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στον κόσμο για τους παροικούντες σε χώρες που έχουν βρεθεί “στο μάτι του κυκλώνα”, όπως η  Ελλάδα, η εν λόγω συζήτηση αφορά (με διαφορετικό τρόπο και αφετηρία από αυτή των βρετανικών ελίτ) τη δυνατότητα για μια ζωή χωρίς ευρώ και ΕΕ…

Συννεφιασμένος ουρανός πάνω από το City του Λονδίνου