Little Scarlet, Walter Mosley, εκδ. Πόλις

Little Scarlet, Walter Mosley, Mετ: Άλκηστις Τριμπέρη, Εκδ. Πόλις

Από πατέρα Αφροαμερικανό και μητέρα Εβραία της Ρωσίας, ο πολυμεταφρασμένος Γουόλτερ Μόσλυ -πέρα από τα διάφορα συγγράμματά του (νουάρ, επιστημονική φαντασία, πολιτικά δοκίμια )- έγινε ευρύτερα γνωστός με τον αμφιλεγόμενο έγχρωμο ήρωά του, τον Ίζυ Ρόουλινς, έναν γεροδεμένο σαρανταπεντάρη, βετεράνο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανεπίσημο ντετέκτιβ και, επισήμως, επιστάτη σχολείου, του οποίου πολλές ασχολίες βρίσκονται στα όρια, κυριολεκτικά, της νομιμότητας.

Στην «Little Scarlet» -σε κάλλιστη μετάφραση από την Άλκηστη Τριμπέρη– ο Ίζυ αναλαμβάνει στο φλεγόμενο από την οργή των μαύρων Γουότς, το καλοκαίρι του 1965, να βρει τον δολοφόνο μιας νεαρής μαύρης γυναίκας. Πρόκειται, βέβαια, για τη γνωστή βίαιη εξέγερση στο γκέτο του Λος Άντζελες που διήρκεσε μία εβδομάδα και κόστισε την ζωή σε 34 ανθρώπους, αφήνοντας πίσω εκατοντάδες κατεστραμμένα μαγαζιά, κυρίως, λευκών. Εξέγερση που προκλήθηκε από την, απλή, σύλληψη ενός μαύρου μοτοσικλετιστή που οδηγούσε μεθυσμένος… Ο Μόσλυ ήταν 13 χρονών στα επεισόδια, αυτόπτης μάρτυρας της άγριας κατάστασης και της αμφιθυμίας του πατέρα του να λάβει μέρος σε αυτά χωρίς να καταπατήσει το νόμο.

Στην ταξική κόλαση του λεγόμενου «Watts Rebellion», ο συγγραφέας, ποιητική αδεία, τοποθετεί ανάμεσα στους νεκρούς και την έγχρωμη κοκκινομάλλα με σκοπό να στείλει τον βασικό του χαρακτήρα στην καρδιά του φλεγόμενου γκέτο. Η αστυνομία ζητά τη συνεργασία του, καθώς μόνο άνθρωποι σαν τον Ίζυ μπορούν άνετα να τριγυρνούν στην εμπόλεμη ζώνη των μαύρων. Ούτως, ο άτυπος ντετέκτιβ εισχωρεί στο πεδίο της σύγκρουσης για να πληροφορηθεί πως η όμορφη Σκάρλετ, πριν δολοφονηθεί, είχε σώσει έναν λευκό άνδρα από λιντσάρισμα  κρύβοντάς τον στο διαμέρισμά της. Πάνω σε αυτόν πέφτουν οι υποψίες για τον θάνατό της, πράγμα που απειλεί να ρίξει και άλλο λάδι στην πυρκαγιά της βίας. Σε τούτο το ζωντανό θέατρο της σκληρότητας όπου η έννομη τάξη έχει παραχωρήσει την θέση της στην επιβολή του ισχυρότερου και όπου ελεύθεροι σκοπευτές και αστυνομικοί βαράνε στο ψαχνό και οι λεηλασίες των μαγαζιών είναι σε ημερήσια διάταξη, σε αυτό, ακριβώς, το σκηνικό ο Ίζυ ξετυλίγει το κουβάρι του εγκλήματος με την βοήθεια τύπων του ντόπιου υπόκοσμου, βασική φιγούρα του οποίου ο «Ποντικός» θησαυρίζει αγοράζοντας και πουλώντας μεγάλες ποσότητες από κλοπιμαία καταναλωτικά προϊόντα. Ο λόγος που ο Ίζυ δέχεται την πρόσκληση είναι γιατί θέλει και αυτός με τον τρόπο του να συμπαρασταθεί στις διαμαρτυρίες των μαύρων μιας και πρόκειται για ρατσιστικό έγκλημα, αλλά και να λειτουργήσει με όρους φυλής, ήτοι να προστατέψει τους «δικούς» του ανθρώπους από την κρατική καταστολή.

Και εδώ, ακριβώς, το στόρι ξεχωρίζει από την πληθώρα των πολιτικών νουάρ: ο ήρωας δεν είναι απέναντι γενικώς στην κοινωνία αλλά συντάσσεται με μία φυλετική μειονότητα, στην οποία ανήκει και αυτός, ενάντια στην κοινωνία των λευκών. Είναι τόση και τέτοια η οργή του που όταν, ελάχιστες φορές, την απελευθερώνει καθόλου δεν διαφέρει από τους υπόλοιπους εξεγερμένους. Διατρέχει την ρημαγμένη συνοικία έχοντας την συναίσθηση πως κανένας από τους γύρω του -του ιδίου συμπεριλαμβανόμενου- είναι εντελώς κακός ή καλός. Σχεδόν με όλους θα μιλήσει και θα συνεργαστεί και πολλοί θα τον βοηθήσουν, ενίοτε με το αζημίωτο, για να εντοπίσει τον ένοχο, ο οποίος από τα μέσα, ήδη, του βιβλίου μάς είναι γνωστός. Αλλά είναι τα στρώματα ηθικής που περιβάλλουν τους πρωταγωνιστές, λευκούς και μαύρους, ο τρόπος αντίδρασης του καθενός σε ακραίες καταστάσεις, οι επιλογές τους και τελικά πώς το εθιμικό δίκαιο υπερτερεί πολλές φορές του θεσμικού. Η καθηλωτική αφήγηση του Μόσλυ, οι διάλογοι, η αργκό των μαύρων και γενικώς το ζωντανό σύμπαν της εξέγερσης του Γουότς -προάγγελος των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών στο δεύτερο μισό των 60’s- που μοιάζει με τις μικρότερες εκρήξεις των εγχρώμων τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, όλα τα παραπάνω, δομούν ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, θεωρούμενο από πολλούς σαν το καλύτερο του 63χρονου Αφροαμερικανού συγγραφέα.