Matana Roberts – Μαύρη αφηγήτρια, μουσικός, εθνογράφος, ιστορικός-αυτοσχεδιάστρια  και  ακτιβίστρια!

Matana Roberts- Η σύγχρονη φωνή  της Αφροαμερικάνικης μουσικής κληρονομιάς

| 09/12/2019

Την αποκαλούν εκπρόσωπο μιας νέας, συνειδητά πολιτικής,  και  διακριτής τζαζ σκηνής. Το μουσικό της πρότζεκτ “Coin Coin” μετρά ήδη το τέταρτο κατά σειρά άλμπουμ με υπότιτλο, “Chapter Four: Memphis” το οποίο βασίζεται όπως και τα προηγούμενα στο ποιητικό- ομολογουμένως – και δημιουργικό αμάλγαμα που υφαίνει επιδέξια ένα ηχητικό τάπητα Αφροαμερικάνικης εθνογραφίας και ιστορίας με νήματα από τζαζ, μπλουζ, ελεύθερου αυτοσχεδιασμού, άφρο- φουτουρισμού, παραδόσεων, spoken word και αβάν γκαρντ σύνθεσης.

Είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε ζωντανά την Matana Roberts πριν λίγα χρόνια όταν είχε ήδη κυκλοφορήσει το τρίτο άλμπουμ της σειράς , “Chapter Three: River Run Thee” και εκείνο που μας είχε εντυπωθεί από την σόλο εμφάνισή της ήταν ο τρόπος που συνέδεε την ιστορία της μαύρης Βόρειας Αμερικής με την μουσική της, τις παραδόσεις της και τον αγώνα των μαρτύρων της. Ένας καταιγισμός ηλεκτρονικών και rhythm and blues όπου η μαύρη τραγουδοποιός απαγγέλλει στίχους και αυτοσχεδιάζει με ήχους και εικόνες.

Με επιρροές από τον Sun Ra και τα σπιρίτσουαλ,  τη free jazz, τον Cecil Taylor και τους Art Ensemble Of Chicago, η αυτοδίδακτη Roberts έχει συνεργαστεί με δεκάδες μουσικούς διαφόρων ειδών, από τους Godspeed You ! Black Emperor  έως τον σαξοφωνίστα Anthony Braxton  και τον πιανίστα Graig Taborn καθώς η γκάμα των αισθητικών ενδιαφερόντων της είναι πολύ πλατιά!

Τελικά, η Roberts δεν είναι απλώς μια αφηγήτρια, μουσικός, εθνογράφος, ιστορικός- bandleader, ενορχηστρώτρια, αυτοσχεδιάστρια ή ακτιβίστρια. Παίζει όλους αυτούς τους ρόλους βεβαίως- όμως, είναι ο συλλογικός συνδυασμός τους  που δίνει υπόσταση  σε ένα από τα πιο προκλητικά και δημιουργικά  καλλιτεχνικά πνεύματα της  νέας Αμερικάνικης μουσικής!         

 

Το εξαιρετικό – κατά τη γνώμη μου- Chapter Four” –ολοκληρώνει ίσως το πρότζεκτ  “Coin Coin”;

-Ω, το εύχομαι! Αυτό είναι μόνο ένα τέταρτο του έργου που θα ολοκληρωθεί. Υπάρχουν οκτώ ακόμα ηχογραφήσεις στη σειρά. Εκ των οποίων εφτά  θα είναι ηχογραφήσεις ensemble, και ένα ακόμη σόλο άλμπουμ.

Σπουδάσατε  Αφρο-Αμερικανική Εθνογραφία και Ιστορία;

-Όχι, αλλά μεγάλωσα σε μια οικογένεια με ιστορικό πνεύμα. Σπούδασα επίσης την ιστορία της αμερικανικής μουσικής, η οποία περιελάμβανε μουσική τζαζ για κάποιο χρονικό διάστημα.

Σε μια συνέντευξη δηλώνετε ότι η γενεαλογία σας διαπλέκεται σε όλο το έργο του “Coin Coin”.

-Ναι, χρησιμοποιώ την προγονική αφήγηση ως πύλη εισόδου στην περιοχή της αμερικανικής ιστορίας που θέλω να εξερευνήσω στο έργο.
Η γενεαλογία μου είναι κλασική αμερικανική μέσω της Δυτικής Αφρικής, της Αγγλίας, της Ουαλίας, της Ιρλανδίας, της Σκωτίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της ιστορίας της των ιθαγενών της Αμερικής.

Ίσως το Chapter Four είναι το πιο φιλόδοξο και ταυτόχρονα το πιο ώριμο των άλλων τριών;

-Δεν το γνωρίζω. Το Chapter Four” θα έλεγα  πως είναι το πιο χαλαρό από τα τέσσερα έως τώρα. Δεν είμαι βέβαιη ότι είναι ώριμο, νομίζω ότι δεν έχω φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο. Ίσως στο κεφάλαιο οκτώ!

Νομίζω ότι συνεχίζετε στα ίδια μονοπάτια που άνοιξε ο Sun Ra, οι Art Ensemble του Chicago-ο  Cecil Taylor και ο  Wadada Leo Smith.

-Α!, αυτό είναι μια τεράστια φιλοφρόνηση, σας ευχαριστώ. Είμαι πολύ ευχαριστημένη με τις εμπειρίες που μου δόθηκαν λόγω της ενασχόλησής μου με του σαξόφωνο.

Είπατε: “Μιλώ για την μνήμη, τραγουδώ για την Αμερικανική επιβίωση μέσω αυτοσχέδιας κόρνας , τραγουδιού, θλίψης, μερικές φορές, χαράς.» Παίρνετε στοιχεία από τον τρόπο ζωής των μαύρων γυναικών και  μαύρων ανδρών  μέσα από  δεκαετίες ιστορίας;

-Λαμβάνω στοιχεία από την Αμερικανική επιβίωση, η οποία περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά είδη ανθρώπων, όχι μόνο τους μαύρους ανθρώπους. Η μαυρότητα μου βέβαια είναι στη ρίζα του έργου, αλλά κάνω αναφορές και σε άλλα θέματα.

Το Chapter Fourείναι κάτι περισσότερο από ένα σόλο άλμπουμ. Πείτε μας για τους συνεργάτες σας.

-Αντιπροσωπεύουν μεγάλο μέρος της κοινότητας των Βορειοαμερικανικών τεχνών. Τους γνωρίζω όλους από διαφορετικά πρότζεκτ τα τελευταία 20 χρόνια, και είμαι ευγνώμων που τους έχω στις ηχογραφήσεις.

Έχετε ταξιδέψει στο Μισισιπή, το Τενεσί και τη Λουιζιάνα για να συγκεντρώσετε εμπειρίες και διάφορες ιστορίες του λαού σας;

-Ναι,  για να συγκεντρωθούν ιστορίες της Αμερικής και  της αμερικανικής εμπειρίας, όχι μόνο του λαού μου. Η ουσία του τι είναι πραγματικά Αμερικάνικο  ξεκίνησε στον αμερικανικό νότο. Τον επισκέφθηκα για να σηκώσω πολλά στρώματα ιστορίας.

Όταν πηγαίνετε στο στούντιο να γράψετε τα άλμπουμ “Coin Coin” έχετε ήδη τις συνθέσεις ή μόνο κάποιες μελωδίες και στη συνέχεια πειραματίζεστε;

-Μάλλον όχι-  το όλο θέμα δημιουργίας του έργου ήταν πως θα μπορούσα να εργαστώ με την συνθετική διαδικασία. Δεν υπάρχει ποτέ αρκετός προϋπολογισμός ώστε να μπω στο στούντιο και να πειραματιστώ. Εύχομαι κάτι τέτοιο. Αλλά μπαίνω στο στούντιο με τη σύνθεση σαν κύριο χαρακτηριστικό της δουλειάς. Είναι σημαντικό για μένα να βάλω την  ηχητική βάση.

Σε μια συνέντευξη είπατε ότι ζείτε σε μικρό πλοίο. Αυτό σας βοηθά να είστε περισσότερο δημιουργική;

-Έζησα για αρκετό διάστημα σε ένα τέτοιο. Δεν ζω  πλέον, αλλά υποψιάζομαι ότι θα υπάρξει άλλο ένα πλοίο στο μέλλον μου.
Μας διδάσκει πολλά για τη σημασία της καλύτερης φροντίδας του περιβάλλοντός μας. Μου αρέσει επίσης να είμαι στη φύση. Ειδικά κοντά ή πάνω σε υδάτινα σώματα. Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη!

[η φωτογραφία είναι του Jason Fulford]

Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Βιολογία στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Παράλληλα, έπαιξε ως μουσικός παραγωγός σε πολλά ραδιόφωνα για πολλά χρόνια και έγραψε ως μουσικός κριτικός σε μια σειρά περιοδικά. Αυτό συνεχίζει μέχρι και σήμερα.