Muhal Richard Abrams

Ένας ριζοσπάστης τζάζμαν, συνειδητός καλλιτέχνης, αρωγός της μαύρης μουσικής κοινότητας

| 13/11/2017

Πιανίστας, συνθέτης, κλαρινετίστας, εκπαιδευτής, ο Muhal Richard Abrams, ιδρυτής του AACM, του Συλλόγου  για την Προώθηση Δημιουργικών Μουσικών, στο Σικάγο το 1965- την ένωση, δηλαδή, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη δεκάδων μαύρων free jazz μουσικών. Χάθηκε και αυτός πριν λίγες εβδομάδες αλλά η μουσική και η στάση του απέναντι στην έγχρωμη κοινότητα τον ανέδειξε σε προσωπικότητα πρώτους μεγέθους.

Γεννήθηκε, βεβαίως, στο Σικάγο -το 1930- και ξεκίνησε να σπουδάζει μουσική το 1946 στο πανεπιστήμιο, αλλά τα παράτησε καθώς δεν εύρισκε ικανοποίηση στον τρόπο διδασκαλίας. Μαθαίνει μόνος του να παίζει πιάνο, να συνθέτει και να ενορχηστρώνει στην μετά-μποπ εποχή, στην τοπική σκηνή και το 1961 δημιουργεί την Experimental Band, θέλοντας να βρει νέους τρόπους έκφρασης στην τζαζ ενώ συνεργάζεται με τον σαξοφωνίστα Roscoe Mitchell –κατόπιν μέλος των εμβληματικών Art Ensemble Of Chicago. Γι’ αυτό τον λόγο ανοίγει το υπόγειο στούντιό του στους νέους μουσικούς, να ερευνήσουν μαζί και να ανταλλάξουν πολιτιστικές, πολιτικές, κοινωνικές και φυσικά μουσικές ιδέες. Παράλληλα με το AACM υποστηρίζει την ηχογράφηση νέων μουσικών όπου συνεργάζεται με ονόματα -στην αρχή τους, τότε- όπως οι Anthony Braxton, Wadada Leo Smith, George Lewis, Henry Threadgill, ανάμεσα σε άλλους. Με αυτό τον τρόπο η νέα τότε γενιά μουσικών βρίσκει δρόμους έκφρασης όντας αποκλεισμένη από τα λευκά μίντια και τα κλαμπ. Ταυτόχρονα, ο σύλλογος λειτουργεί σαν σχολείο καθώς δίνει κατευθύνσεις ενώ προτρέπει τους νεαρούς μουσικούς να διαβάσουν φιλοσοφία, να μορφωθούν. Δομεί, με άλλα λόγια, συνειδητά μια νέα ριζοσπαστική μαύρη σκηνή σε πλήρη συγχρονισμό με τα κοινωνικά κινήματα που ξεσπούν τριγύρω.

Κυκλοφορεί τον πρώτο του δίσκο, «Levels And Degrees Of Light» το 1967 και όπως λένε, αυτός, μαζί με το ντεμπούτο του Roscoe Mitchell, «Sound», αποτελούν την απαρχή μέσα στην συνέχεια, της πέρα της free σύγχρονης μαύρης μουσικής αλλά και της ευρύτερης δημοσιότητας του AACΜ, γενικά, της σκηνής του Σικάγου. Τότε είναι που προσθέτει στο όνομά του το «Muhal» που αν και ασαφούς προέλευσης λέξη σημαίνει «νούμερο ένα». Παραπέρα, σημαδιακό είναι το άλμπουμ «Things To Come From Those Now Gone», το 1975, με τον χαρακτηριστικό τίτλο που δηλώνει τις αισθητικές και πολιτικές απόψεις του Abrams για την μουσική του μέλλοντος. Ταξιδεύει πολλούς μήνες στην Ευρώπη για συναυλίες και γνωρίζει μεγάλη αποδοχή στην Σκανδιναβία.

Στα τέλη των 70’s μετακομίζει στην Νέα Υόρκη και εμπλέκεται δημιουργικά με το κίνημα της loft jazz σκηνής όπου γνωστοί τζάζμενν -όπως ο τενορίστας  Sam Rivers στο θρυλικό Studio Rivbea- μαζεύονται μαζί με νεώτερους και αυτοσχεδιάζουν για ώρες και ίσως ημέρες συζητώντας για την ιστορία και την παράδοση των αφροαμερικάνων. Συνεργάζεται με την εξαιρετική ιταλική ετικέτα Black Saint που τότε συγκέντρωνε όλη την αφρόκρεμα της δημιουργικής μαύρης μουσικής και ιδρύει παράρτημα του AACM στο Μεγάλο Μήλο. Συνεχίζει τις ηχογραφήσεις με συνθέσεις και free  ενώ τις τελευταίες δεκαετίες ασχολείται περισσότερο με συνθέσεις δωματίου και σόλο πιάνο.

Για τον Abrams περισσότερη σημασία έχει το να παίζει κανείς μουσική παρά το ίδιο το μουσικό αποτέλεσμα. Ο αυθόρμητος αυτοσχεδιασμός είναι αυτό που χαρακτηρίζει τόσο τα συλλογικά όσο και τα σόλο έργα του. Ίσως αυτή η στάση να προέρχεται απ’ την εμπειρία του ως εκπαιδευτής διότι η μουσική ήταν το μέσο δια του οποίου προωθείτο η αυτογνωσία, η αυτοβοήθεια και η αίσθηση της κοινότητας, ειδικά τον πρώτο καιρό που ζούσε και δούλευε με τις συλλογικότητες στο Σικάγο. Το ύφος στο πιάνο του, ενσωματώνει σχεδόν ολόκληρη την μαύρη παράδοση, από το ragtime, το boogie- woogie έως την be- bop, την free και τον abstract αυτοσχεδιασμό χωρίς να αφήνει έξω και την ευρωπαϊκή κλασική- συμφωνική- παράδοση.

Ο Muhal Richard Abrams έφυγε στο σπίτι του, στο Μανχάταν, τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη σε ηλικία 87 ετών.

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Βιολογία στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Παράλληλα, έπαιξε ως μουσικός παραγωγός σε πολλά ραδιόφωνα για πολλά χρόνια και έγραψε ως μουσικός κριτικός σε μια σειρά περιοδικά. Αυτό συνεχίζει μέχρι και σήμερα.