Gregory Markopoulos, Temenos 2016: Στα άδυτα του ψυχεδελικού κινηματογράφου

Προβολή του έργου ζωής του Gregory Markopoulos, 30/6-3/7, Λυσσαρέα Αρκαδίας

| 27/06/2016

 [hr]

Η ολική ψευδαίσθηση που είναι έμφυτη από την αρχή στον αγώνα κάποιου,

λαμπυρίζει, πάλλεται και του βάζει φωτιά” [1]

Σε ένα ξέφωτο στην ορεινή Αρκαδία, μια ιεροτελεστία αποκαλύπτει σε μερικές εκατοντάδες πιστούς, από όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, μια αιρετική κινηματογραφική (και όχι μόνο) αντίληψη. Τέμενος.  Τόπος λατρείας, χώρος προβολής, χρόνος μύησης, χώρος διαίσθησης, χωροχρονική ακροβασία στα σύνορα της πραγματικότητας, δρόμος ανάμεσα στο εδώ και στο επέκεινα. Υλοποίηση του οράματος του ιερέα και αποστόλου μιας νέας θρησκείας, Gregory Markopoulos.

Γεννημένος το 1928 στο Οχάιο από έλληνες γονείς, ο Markopoulos υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές φιγούρες του πειραματικού κινηματογράφου που άρχισε να αναπτύσσεται στις Η.Π.Α τη δεκαετία του 1940, του New American Cinema. Οι νεωτερισμοί του με το μοντάζ μέσα στην κάμερα, με την αδιανόητα πρωτότυπη χρήση του μονού καρέ και της διπλοτυπίας, η συγχώνευση παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος όχι σεναριακά αλλά οπτικά, τα παραισθησιογόνα χρωματικά φίλτρα, ο θρυμματισμός του ήχου, οι αλλεπάλληλες αλλαγές ρυθμού, οι αναπάντεχες παρεμβολές συμβόλων μαζί με χρώματα ξανά μη ιδωμένα, ανατινάζουν κάθε παραδεδεγμένη κινηματογραφική φόρμα που αναστέλλει τη ζωή, επιτίθενται με ιλιγγιώδη ταχύτητα στις αισθήσεις και ρευστοποιούν τα όρια ανάμεσά τους. Ο Προμηθέας του Αισχύλου και η γέφυρα του Brooklyn, το Long Island και η Πανδώρα, ο Rainer Maria Rilke, ο Ηλίας Βενέζης και ο πύργος Il Castello Roccasinibalda, ο Hemingway και η Μυτιλήνη, ο Πλάτων και ο Paul Claudel συνωμοτούν μέσα από δανεικές Bolex στο “Σκοπό της Αγάπης” και εναντιώνονται σε μουσεία, κριτικούς, εταιρείες διανομής, σε κάθε λογής εμπορικά κυκλώματα, στο ακαδημαϊκό κατεστημένο και τα πανεπιστήμια που έχουν μετατραπεί σε εργοστάσια, καθώς και στον εύκολο εντυπωσιασμό, με τον πιο αντιεξουσιαστικό τρόπο που έχει γεννήσει ποτέ ο παγκόσμιος κινηματογράφος. Ο κινηματογράφος του Markopoulos καλεί τον θεατή να συμμετάσχει σε αυτό που ξεδιπλώνεται στην οθόνη, να βουτήξει στα συνήθως απροσπέλαστα επίπεδα της συνείδησης και να ξαναβρεί τις “μυστικές αντιστοιχίες που περιστρέφονται γύρω από τις κοιλίες της καρδιάς και τα πτερύγια των αυτιών” [2].

Twice A Man, Sorrows, Christmas U.S.A., Serenity, Galaxie, Ming Green, Himself as Herself, The Illiac Passion, Eros o Basileus, είναι μερικές μόνο από τις δεκάδες ταινίες που ο Markopoulos δημιουργεί ακούραστα μέχρι το τέλος της ζωής του και που ασυμβίβαστα αναδιαμορφώνουν τη γλώσσα και τις συντεταγμένες του μέσου, αποτελώντας ένα είδος μανιφέστου της επανάστασης που πραγματοποιεί. Ενός μανιφέστου γραμμένου σε ένα αλφάβητο συγγενικό με αυτά των Αζτέκων και των Μάγια από την άποψη των πολλαπλών του οπτικοακουστικών λειτουργιών και νοημάτων. Παράλληλα με την κινηματογραφική δημιουργία, συμμετέχει στην ίδρυση του ανεξάρτητου συνεταιρισμού New American Cinema Group, μαζί με τον Jonas Mekas, που σκοπεύει στην απελευθέρωση των κινηματογραφιστών από τους περιορισμούς της παραγωγής. Γράφει τα βιβλία Χάος Φάος II, Χάος Φάος III και Βουστροφηδόν, όπου συμπυκνώνεται με συμπαγή, κρυστάλλινο και ταυτόχρονα υπερβατικό τρόπο η θεωρία του για τον κινηματογράφο. Στα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του, απομονωμένος από τον υπόλοιπο κόσμο, για ιδεολογικούς και αισθητικούς λόγους, σε συνεργασία με τον σύντροφό του, και επίσης κινηματογραφιστή, Robert Beavers, αφοσιώνεται στη δημιουργία του επικού του έργου ENIAIOS. Το μοντάζ του ολοκληρώνεται μόλις λίγο πριν από το θάνατο του και ο ίδιος δεν το βλέπει ποτέ τυπωμένο. Πρόκειται για μια βωβή, συνολικής διάρκειας 80 ωρών, αναδιαμόρφωση των προηγούμενων έργων του. Περιέχει σπαράγματα 100 ταινιών του, οργανωμένα σε 22 ενότητες, όπου τα μονά καρέ επιδίδονται σε ένα ανελέητο σφυροκόπημα μεταξύ τους, επάνω μας και μέσα μας.

Ο Markopoulos επιλέγει ως ιδανικό τόπο προβολής του ENIAIOS το Τέμενος. Κοντά στη γενέτειρα του πατέρα του. Στη γη του Πέλοπα. Εκεί, μέσα στη φύση, λαμβάνει χώρα κάθε τέσσερα χρόνια, με απλότητα και μεγαλοπρέπεια συνάμα, μια ζωντανή και ασύστολη χλωροφυλλική διαδικασία. Η ενατένιση του θεατή συναντά την ενατένιση του κινηματογραφιστή και ερωτοτροπούν μέσα στο χρόνο. “Η αποκρυστάλλωση του χρόνου” (που είναι η κατά Markopoulos κινηματογραφική εικόνα) συναντά τον θεατή του 21ου αιώνα, ο οποίος “πρέπει να ξανακερδίσει την Υπομονή, τη γυναικεία του αρετή”, που μπορεί να τον οδηγήσει, πέρα από κάθε ερμηνεία, στη σωματική αντίληψη των εικόνων. Στην αιώνια στιγμή. Τη στιγμή της ακινησίας. [3]

.

[1] Gregory J. Markopoulos, Βουστροφηδόν και άλλα γραπτά, Εκδόσεις Άγρα, 2004, σ. 75

[2] Gregory J. Markopoulos, Βουστροφηδόν… σ. 74

[3] Gregory J. Markopoulos, Βουστροφηδόν… σ. 267

 

 

 

Ο Δημήτρης Κεχρής είναι φωτογράφος και επιμελητής. Σπούδασε Φυσική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ολοκλήρωσε το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Ψηφιακές Μορφές Τέχνης» της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Είναι συνιδρυτής του κόμβου θεωρίας και κριτικής της φωτογραφίας ALDEBARAN και εργάζεται ως επιμελητής στο MedPhoto Festival. Κείμενά του για τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο έχουν δημοσιευτεί σε επιθεωρήσεις, σε συλλογικούς τόμους και στον ημερήσιο Τύπο. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.