Ένα αντίο στον Hugh Masekela

«Father of South African jazz», δημιουργό της Νοτιοαφρικάνικης τζαζ, αποκαλούσαν τον Hugh Masekela. Ήταν ένας απ’ τους αρχιτέκτονες της Άφρο- Τζαζ. Τρομπετίστας φλουγκελχορνίστας, συνθέτης, μπάντλιντερς, τραγουδιστής και θαρραλέος πολιτικός αγωνιστής , πέθανε στις 23 Γενάρη φέτος,  στα 76 του χρόνια.

Η ζωή και η μουσική πορεία του μαύρου μουσικού ήταν από μόνη της ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα ενός καλλιτέχνη ριζωμένου στην γη του αλλά και διεθνούς φήμης. Άρχισε να παίζει τρομπέτα στην εφηβεία του- μάλιστα ένας ακτιβιστής ιερωμένος μεσολάβησε στον Louis Armstrong  για να του στείλει μια από τις τρομπέτες του! Σύντομα σχηματίζει  πρωτοποριακά σύνολα από γνωστούς Νοτιαφρικανούς μουσικούς, μεταξύ τον οποίων και ο Dollar Brand- μετέπειτα Abdullah Ibrahim. Αυτοεξορίζεται στα 21 του, το  1960, ύστερα από τη σφαγή πάνω από 60 ανθρώπων που διαμαρτύρονταν,στο Σάρπεβιλ ενάντια στους περιορισμούς διακίνησης- και ταξιδεύει στην Νέα Υόρκη όπου σπουδάζει μουσική σε φημισμένα πανεπιστήμια και συγχρωτίζεται με φιγούρες της τζαζ όπως οι Miles Davis, John Coltrane, Thelonious Monk, Charlie Mingus και Max Roach, για να ονομάσουμε μερικούς.

Το 1964 παντρεύεται την Νοτιαφρικανή τραγουδίστρια κα αγωνίστρια κατά του απαρτχάιντ, Miriam Makeba, που αργότερα θα την αποκαλέσουν Mama Africa. Χωρίζουν ύστερα από λίγα χρόνια αλλά θα συνεχίσουν να συνεργάζονται και να κάνουν συναυλίες μαζί . Υπό τη κηδεμονία του Dizzy Gillespie και του Louis Armstrong αναπτύσσει το προσωπικό του στυλ επηρεασμένο  βασικά από την αφρικάνικη παράδοση και λιγότερο από εκείνη της μαύρης Αμερικής. Η εκμετάλλευση της Νότιας Αφρικής από τους Ευρωπαίους αποικιοκράτες- Άγγλους και Ολλανδούς- οι αγώνες του λαού του, οι δυστυχίες αλλά και τα πάθη και οι χαρές τους εκφράζονται εκρηκτικά μέσα από την μουσική του.

Το πρώτο του άλμπουμ κυκλοφορεί το 1963 και στα μέσα του ’60 ο Masekela πηγαίνει δυτικά στην απελευθερωτική τρέλα του «Summer of Love», του καλοκαιριού της αγάπης όπου κάνει παρέα με τους Peter Fonda, Dennis Hopper και  David Crosby. Προσκαλείται και παίζει στο Μόντερεϊ Ποπ Φεστιβάλ μαζί με τον Jimi Hendrix, τους The Who, την Janis Joplin και τον Ravi Shankar. Το 45αρι του «Grazing in the Grass» τον έφερε στην διεθνή σκηνή.

Από τότε η δημιουργική του καριέρα αριθμεί πάνω από πέντε δεκαετίες με 40 προσωπικά άλμπουμ και εκατοντάδες συμμέτοχες σε δίσκους ονομάτων σαν τον  Dizzy Gillespie, τους Byrds, τον Harry Belafonte, τον Fela Kuti- τον Marvin Gaye- τον Paul Simon, τον Stevie Wonder ή τον Herb Alpert και φυσικά, την Miriam Makeba. Με την τελευταία και τον Νιγηριανό Fela Kuti θέτουν τις βάσεις αυτού που λίγο αργότερα θα ονομάζονταν World Music.

Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια αγωνίστηκε σθεναρά κατά του απαρτχάιντ και μάλιστα έγραψε πολλά τραγούδια ενάντια στην αποικιοκρατική εκμετάλλευση και  καταπίεση της τεράστιας μάζας των μαύρων πολιτών από την πλούσια λευκή ελίτ. Πέρα από το «Soweto Blues» που συνέθεσε ,το 1976, για την Makeba με ευθείες αναφορές στην εξέγερση το Σοβέτο την ιδία χρονιά, κατά της καθιέρωσης των «λευκών» Afrikaans ως γλώσσας που θα διδάσκονταν σε όλα τα σχολεία-  εξέγερση που κόστισε στον μαύρο πληθυσμό εκατοντάδες θύματα- πέρα από αυτό, ο τρομπετίστας έγραψε και το «Bring Home Nelson Mandela» που καθιερώθηκε ως ύμνος υπέρ της απελευθέρωσης του Mandela.

Ήταν 1986…τέσσερα χρόνια μετά  και ο Masekela επέστρεφε στην Νότια Αφρική για να συναντήσει τον ελεύθερο, πλέον, ηγέτη. Τέλος, παραθέτουμε εδώ τους στίχους ενός άλλου τραγουδιού, του «Stimela» που κάνει ευθεία αναφορά στην κατάσταση της εργατικής τάξης, σε όλο το νότιο κομμάτι της αφρικάνικης ηπείρου, που δουλεύει στα ανθρακωρυχεία- κατάσταση που δεν έχει αλλάξει, σχεδόν καθόλου τις τελευταίες δεκαετίες.

 There is a train that comes from Namibia and Malawi
there is a train that comes from Zambia and Zimbabwe,
There is a train that comes from Angola and Mozambique,
From Lesotho, from Botswana, from Swaziland,
From all the hinterland of Southern and Central Africa.
This train carries young and old, African men
Who are conscripted to come and work on contract
In the golden mineral mines of Johannesburg
And its surrounding metropolis, sixteen hours or more a day
For almost no pay.
Deep, deep, deep down in the belly of the earth
When they are digging and drilling that shiny mighty evasive stone,
Or when they dish that mish mesh mush food
into their iron plates with the iron shank.
Or when they sit in their stinking, funky, filthy,
Flea-ridden barracks and hostels.
They think about the loved ones they may never see again
Because they might have already been forcibly removed
From where they last left them
Or wantonly murdered in the dead of night
By roving, marauding gangs of no particular origin,
We are told.
They think about their lands, their herds
That were taken away from them
With a gun, bomb, and the teargas, the gatling and the cannon.
And when they hear that Choo-Choo train
A-chugging, and a pumping, and a smoking, and a pushing, a pumping, a crying and a steaming and a chugging and a whooo whooo!
They always cuss, and they curse the coal train,
The coal train that brought them to Johannesburg. Whooo whooo!