Αθηνά Χατζηεσμέρ: «Μάνα θ’ αργήσω, έχουμε πόλεμο»...

5 Σεπτεμβρίου 1944: Το ημερολόγιο μετρά αντίστροφα. Λίγες μέρες χωρίζουν τον ελληνικό λαό από την πολυπόθητη στιγμή της Απελευθέρωσης. Η επικείμενη αποχώρηση των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων  έχει δρομολογηθεί, τα χαμόγελα όμως δεν μπορούν ακόμα να ζωγραφιστούν στα πρόσωπα των κατοίκων της πρωτεύουσας. Τα μπλόκα και τα μαζικά αντίποινα ρίχνουν βαριά σκιά στην καθημερινότητα.

5 Σεπτεμβρίου 1944: Η Αθηνά Χατζηεσμέρ, μαθήτρια 17 ετών, μεταφέρεται μαζί με άλλους κρατούμενους από τις γερμανικές φυλακές στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Εκτελείται κοιτώντας τους δολοφόνους της στα μάτια. Στα 17 της χρόνια είχε προλάβει να μάθει τι σημαίνει προσφυγιά και φτώχεια. Παράγκα, λασπόνερα και επιβίωση. Έζησε τη θηριωδία του πολέμου και το δολοφονικό παραλογισμό του ναζισμού. Υπηρέτησε την ομορφιά της αντίστασης. Ερωτεύτηκε και πολέμησε. Καρδιοχτύπησε γράφοντας αντιφασιστικά συνθήματα στους δρόμους της Αθήνα και μεταφέροντας παράνομες προκηρύξεις. Ένιωσε τι σημαίνει απώλεια, θάνατος, αίμα και προδοσία. Κατανόησε την ψυχρή λογιστική του δοσιλογισμού και τη θέρμη μιας δίκαιης εκδίκησης. Μέτρησε τις σπιθαμές του κελιού της και  βρήκε το μπόι της ψηλότερο.

Το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ Ταύρου

Στον Ταύρο το ΕΑΜ γρήγορα δημιουργεί τον πρώτο πυρήνα του στον οποίο συμμετέχουν αγωνιστές από διάφορες αντιστασιακές οργανώσεις με αρχηγείο το σπίτι του Νικολάκη Χονδρογιάννη, μέλος της «Φιλικής Εταιρείας», ο οποίος, αν και κατάκοιτος από σοβαρή ασθένεια, κατεύθυνε την αντίσταση από το κρεβάτι του πόνου.

Η συγκρότηση των ομάδων του ΕΑΜ Ταύρου γινόταν σε τετράδες και η διάρθρωση αφορούσε τις γειτονιές του Εσταυρωμένου, Περιβολίων, Γερμανικών παραπηγμάτων (Αη-Γιώργης), Παναγίτσας και των φυλακών Συγγρού (Αγ. Σοφία). Σημαντική δράση στις γειτονιές αυτές ανέπτυξαν οι Γιάννης Σκευοφύλακας, Γιάννης Χότζογλου, Νίκος Κρεούζης. Στο ΕΑΜ Ταύρου εντασσόταν και το ΕΑΜ Νέων Ταύρου.

Με την καθοδήγηση του γραμματέα του ΕΑΜ Ταύρου, Πετραλωνίτη, Βαγγέλη Παπαφώτη και του Γιάννη Σκευοφύλακα θα οργανωθεί η ΕΠΟΝ Ταύρου. Μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23/2/1943, το ΕΑΜ Νέων Ταύρου εντάσσεται στην ΕΠΟΝ όπου στο πρώτο ιδρυτικό τμηματικό διοικητικό συμβούλιο μετέχουν οι Αθηνά Χατζηεσμέρ, Σωτήρης Ζωγράφος, Νίκος Λαζαρίδης, Μαριάνθη Μαρμαρά, Γεωργία Πανταζίδου, Αλέκος Μαργιόλης κ.ά.

Την διαφώτιση της ΕΠΟΝ ανέλαβαν οι Λευτέρης Σκορδίλης και Γιάννης Μαζοκόπος. Ο αριθμός των Επονιτών συνεχώς αυξάνεται και σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Λευτέρη Σκορδίλη, Γιάννη και Γιώργου Χόντζογλου, αναφέρονται 61 ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες στον Ταύρο με σημαντική αντιστασιακή δράση μεταξύ των οποίων αναφέρονται οι: 1) Αριστοτέλης (Τέλης) Αρβανιτάκης (ετών 17), αναπληρωματικό μέλος στο ιδρυτικό (διοικητικό) συμβούλιο της ΕΠΟΝ Ταύρου που εκτελέστηκε στην Καισαριανή 2/10/44 μετά από προδοσία, 2) Θανάσης Μιχαηλίδης (ετών 19) εκτελεσθείς 6/8/1944 στο Ζάππειο, 3) Γιώργος Κατσίκης (ετών 16) που δολοφονήθηκε 20/9/1943 στην οδό Πειραιώς και 4) Θρασύβουλος (Θράσος) Χονδρογιάννης ο οποίος συμμετέχει ενεργά στο χώρο διαφώτισης του ΕΑΜ Άνω Πετραλώνων και ιδιαίτερα σε ομάδα εκτύπωσης, διάδοσης και μετακίνησης του παράνομου τύπου της ΕΠΟΝ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μαρτυρίες του Αντώνη Αντωνιάδη για την κατασκευή ενός επίπεδου πολύγραφου που τοποθετήθηκε στο σπίτι του Θράσου στα Νέα Σφαγεία και από κει έφευγαν κατά εκατοντάδες τα πολυγραφημένα έντυπα στον Ταύρο και στα Πετράλωνα. Παράλληλα, στο σπίτι του έβρισκε καταφύγιο κάθε αντιστασιακός κυνηγημένος ή τραυματισμένος. Τελικά ο Θρασύβουλος (Θράσος) Χονδρογιάννης εκτελέστηκε στις 20/8/1944, σε ηλικία 18 ετών, αφού πιάστηκε σε μπλόκο παρακρατικών στον Ασύρματο.

Αθηνά  Χατζηεσμέρ, η μαθήτρια ΕΠΟΝίτισσα

Η Αθηνά Χατζηεσμέρ ή Εσμερίδου γεννημένη το 1927 από οικογένεια προσφύγων από την Ιωνία, έζησε στον Ταύρο, στην περιοχή Νέα Σφαγεία. Έφηβη μαθήτρια και μοδιστρούλα στρατεύτηκε στην ΕΠΟΝ, όπως χιλιάδες άλλοι νέοι της γενιάς της. Δούλεψε για την αντιναζιστική – αντιπο­λεμική προπαγάνδα της ΕΠΟΝ Ταύρου και αποτέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της. Διατέλεσε υπεύθυνη καθοδήγησης των Αετόπουλων της περιοχής.

Λίγες μέρες πριν την Απελευθέρωση συνελήφθη σε μπλόκο, κατόπιν προδοσίας της συναγωνίστριάς της, Τιτίνας, με βάση το σχέδιο των Ταγματασφαλιτών. Σύμφωνα με μαρτυρίες, η φίλη θα την οδηγήσει στο ραντεβού του θανάτου, πριν από τη γέφυρα της Καλλιθέας. Εκεί, τρεις ταγματασφαλίτες θα συλλάβουν την Αθηνά και την Τιτίνα και θα τις μεταφέρουν στην Γκεστάπο. Μετά από λίγο η Τιτίνα απελευθερώθηκε. Αντίθετα η Αθηνά οδηγείται στη φυλακή, βασανίζεται, ωστόσο αρνείται κατηγορηματικά να καταδώσει τους συντρόφους της.

Η σύλληψη και η εκτέλεση

Η συγκρατούμενή της στο ίδιο κελί, Μαρία Λαδά, λέει για την Αθηνά: «Όταν έβλεπε κάποια από τις συγκρατούμενές της να λιγοψυχά, εκείνη την εμψύχωνε: “Όταν μπήκαμε στον αγώνα είμασταν αποφασισμένες για όλα ακόμα και να θυσιαστούμε. Τώρα έφτασε η ώρα της θυσίας και δεν πρέπει να δειλιάζουμε”. Και όταν έφευγε για την εκτέλεση τις αποχαιρέτησε.

– «Καλή Λευτεριά, Ζήτω η πατρίδα και θάρρος συντρόφισσες».

Λίγο πριν την εκτέλεση στο σκοπευτήριο της Καισαριανής στις 5/9/1944, έδωσε στον φύλακα το δαχτυλίδι και το μονόγραμμα που ήταν κεντημένο στο τσεπάκι της και τον παρακάλεσε να το δώσει στη μητέρα της. Μπροστά στο απόσπασμα παρέμεινε όρθια, αρνήθηκε να της δέσουν τα μάτια και μαζί με άλλες κοπέλες πριν από την εκτέλεση χόρεψαν και τραγούδησαν «στη στεριά δε ζει το ψάρι».

Προς τιμή της μνήμης της, το 2012 δόθηκε το όνομα της στο 2ο Γυμνάσιο Ταύρου. Το ΦΕΚ γράφει χαρακτηριστικά: «Η Αθηνά Χατζηεσμέρ [1924- 1944] υπήρξε νεαρή λαϊκή αγωνίστρια, ψυχή της ΕΠΟΝ στον Ταύρο, την οποία συλλαμβάνουν οι Γερμανοί μετά από προδοσία και εκτελείται την αυγή της 5-9-1944 στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Το 2ο Γυμνάσιο Ταύρου για να την τιμήσει φέρει το όνομά της [ΦΕΚ 1264/ ΤΒ/ 11-4-2012]».

Πηγή: alfavita.gr