Αλαν Φερστ: «Αποστολή στο Παρίσι»

Η ευρωπαϊκή λογοτεχνική παραγωγή έχει βρει νέα πηγή άντλησης υλικού: Την περίοδο λίγο πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν οι μάχες, οι βομβαρδισμοί, οι αναρίθμητοι νεκροί στα πεδία των μαχών προσφέρονται για «επικά» μυθιστορήματα, το «πριν» έχει άφθονα στοιχεία που καθηλώνουν τον αναγνώστη: Μυστήριο, γρίφους, έρωτες, κατασκοπία, αγωνία, ρευστό πολιτικό σκηνικό. Ο Άλαν Φερστ με αυτά τα υλικά παραδίδει ένα πολιτικό θρίλερ μέσα από την ομορφιά του νουάρ. Και πώς να αντισταθείς σε αυτό; Το βιβλίο διαβάζεται με μια μόνιμη ματιά πίσω από την πλάτη και μια θετική σκέψη. Το φινάλε είναι σαν τον ήλιο που ξεπροβάλει σε τοπίο γεμάτο ομίχλη.

Ο Φερστ μας μεταφέρει στο Παρίσι του 1938. Ο τόπος και ο χρόνος του δίνουν τη δυνατότητα να ξεδιπλώσει την ικανότητα του να συνθέτει. Να «ζωντανεύει» το σκηνικό και να το «ακολουθεί» στις συνεχείς μεταμορφώσεις του. Η ναζιστική μηχανή βρυχάται και ετοιμάζεται να κατασπαράξει τον κόσμο. Η απειλή δεν αιωρείται πάνω από την Ευρώπη, έχει εδραιωθεί και ορίζει τη βαριά, στενάχωρη ατμόσφαιρα. Το ρομαντικό, ανέμελο Παρίσι δεν θα μείνει ανεπηρέαστο κι ας προσπαθεί να κρατήσει την ταυτότητα του.

Θα ήταν ανούσιο για τον συγγραφέα να επιλέξει για βασικό ήρωα κάποιον Γάλλο, κάτοικο Παρισιού, ή κάποιον Γερμανό. Αμφότεροι δεν θα μπορούσαν να είναι πολυδιάστατοι. Το υποκειμενικό θα κυριαρχούσε. Έτσι, ο Φερστ επιλέγει έναν Αυστριακό που όμως ζεις στις ΗΠΑ. Ηθοποιός και μάλιστα προβεβλημένος στο Χόλιγουντ. Ο Φρέντρικ Σταλ ταξιδεύει στο Παρίσι για να γυρίσει μια ακόμη ταινία, όμως οι εξελίξεις, η πολιτική καλύτερα, του δίνουν τη θέση που πρέπει στην ιστορία.

Ο Σταλ είναι ο ουδέτερος παρατηρητής που μπορεί να αποδώσει με τον καλύτερο τρόπο το κλίμα της εποχής. Ο Φερστ θα τον κάνει να ανακαλύψει τον «αληθινό» κόσμο μεθοδικά και να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να πάρει θέση και να γίνει, κι αυτός, στρατιώτης. Με αυτόν τον τρόπο ο ρυθμός του μυθιστορήματος αλλάζει ελεγχόμενα και βάζει τον αναγνώστη στην ανίκητη κατάσταση της περιέργειας. Ο Σταλ θα γίνει η κάμερα του Φερστ που σ’ αυτήν θα αποτυπωθούν οι δολοπλοκίες, οι ραδιουργίες των πολιτικών του Γ΄ Ράιχ όπως και των υποτελών τους στο Παρίσι και την υπόλοιπη Ευρώπη. Θα μεταφερθεί η σταδιακή απώλεια της αθωότητας και του ρομαντισμού. Ο έρωτας θα παίξει τον ρόλο του και δώσει τον τόνο στο τέλος.

Το «Αποστολή στο Παρίσι» είναι συναρπαστικό γιατί προσφέρει πανοραμική θέα σε όσα ζωηρά ξεθώριασαν, χάθηκαν και στο τέλος έγιναν μαύρα. Η μετάφραση είναι του Αντώνη Καλοκύρη και αναμφίβολα ακολουθεί τον συγγραφέα και το πνεύμα αυτού που παλεύει να μη χαθεί.

Info: «Αποστολή στο Παρίσι», Άλαν Φερστ, Μετ: Αντώνης Καλοκύρης, Εκδ. Πατάκη