«Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις», του Τζέιμς Μπόλντουιν

Δοκιμασία, πόνος, λύτρωση

| 17/05/2024

Οι αλυσίδες τούς ανήκαν και ήταν η μοναδική περιουσία τους. Φορεμένες, ναι. Πρώτα στα πόδια, στα χέρια, στο λαιμό και μετά στο μυαλό. Και το μέταλλο, καινούργιο ή όχι, δεν διαπραγματευόταν. Απόλυτο, ψυχρό, μα και το μοναδικό που ζέσταινε το σώμα και την καρδιά. Τα όρια ήταν στενά, πλήγωναν, άφηναν σημάδια στο δέρμα. Και όμως, αυτά, εκτός από αίμα, ιδρώτα, αγωνία, έδιναν και λίγη τροφή, μια ιδιαίτερη, λόγω συνθηκών, συντροφικότητα και μια ελπίδα που έμενε διαρκώς στο «τρεμόσβηνε». Οι αλυσίδες, κάποτε, έφυγαν από το κορμί. Όχι, όμως, και από το μυαλό. Οι σκλάβοι δεν ένιωθαν το μαστίγιο του ιδιοκτήτη, δεν «έπνιγαν» τον πόνο του σκισμένου δέρματος, όχι. Κουβαλούσαν, χωρίς να τους περιορίζει κάτι, μπορούσαν να πάνε δεξιά, αριστερά, πίσω, μπροστά, την ελπίδα μέσα σ’ έναν κόσμο δήθεν ελεύθερο. Ναι, οι χώροι μεγάλωσαν, ο χρόνος κυλούσε και γι’ αυτούς, όμως το χρώμα έλεγε πίσω κάθονται οι μαύροι. Αυτή είναι η γειτονιά τους, αυτή είναι η θέση τους. Και τότε, άπαντες, ελεύθεροι και ανελεύθεροι, κατάλαβαν ότι βαθιά στην κόλαση έπρεπε να πάνε. Εκεί ήταν η αλυσίδα υποταγής, αυτήν έπρεπε να σπάσουν και μετά να τρέξουν να ανεβούν στο βουνό. Το βουνό του νέου κόσμου τους, τους περίμενε. Και κάπου εδώ ξεκινά η ιστορία του Τζέιμς Μπόλντουιν. Ας διαβάσουμε το «Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις» (Εκδόσεις Πόλις).

Ο Μπόλντουιν ανήκει στους συγγραφείς που έχουν κερδίσει το ας διαβάσουμε το… Αυτό είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και επειδή στην αρχή η προσωπική εμπειρία είναι αναπόφευκτη δημιουργική ύλη, ο Μπόλντουιν κάνει το «δημιουργικό» «εκρηκτικό». Μεταπλάθει προσωπικές του εμπειρίες από τα νεανικά του χρόνια στη Νέα Υόρκη της Μεγάλης Υφεσης και το νέο που δίνει σπαρταράει όσο και το πρωτότυπο, το γενεσιουργό. Το «Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις» είναι προσευχή, κήρυγμα και ιερή πράξη διαμαρτυρίας, αναδημιουργίας, από τα κάτω. Οι μαύροι της Αμερικής ποτέ δεν ένιωσαν ίσοι και πραγματικά ελεύθεροι. Ακόμη και σήμερα η ανισότητα διαμορφώνει τις ζωές τους. Όταν, λοιπόν, κυκλοφόρησε το βιβλίο, αρχές των 50’s, οι δίχως δεσμά μαύροι έπρεπε να βρουν τρόπο να ξεπεράσουν αόρατα τείχη. Αυτά ήταν η αδιαφορία, οι διακρίσεις και υποτίμηση. Φυσικό και επόμενο ήταν να στραφούν στον λόγο του Θεού. Η πίστη, όμως, δεν είναι μια ανώδυνη, εύκολη διαδικασία. Απαιτεί να δώσεις, να υπακούσεις σε κανόνες και να μην παρεκκλίνεις από τις ιερές εντολές. Ο Μπόλντουιν, ο λόγος που περνά στο χαρτί, γίνεται ένα με τον απλό μαύρο πιστό που προσπαθεί να είναι εντάξει, που παλεύει να επιβιώσει σε ένα τρομερά δύσκολο κοινωνικό περιβάλλον, ο Μπόλντουιν δείχνει τον δρόμο και εμείς ακολουθούμε.

Ο Τζον Γκράιμς, ένας ευαίσθητος και χαρισματικός έφηβος, μεγαλώνει στο Χάρλεμ. Η οικογένειά του τον προετοιμάζει για να γίνει ιεροκήρυκας. Και ο Μπόλντουιν παίρνει τα βιώματα, τις εμπειρίες και τον φυλετικό αναβρασμό εκείνης της εποχής και φτιάχνει την οδό της δοκιμασίας, του πόνου, της λύτρωσης. Στην αφήγηση και στον τρόπο που τοποθετεί τους χαρακτήρες, δεν υπάρχει ίχνος «εκκλησιαστικότητας» και το θρησκευτικό υπόβαθρο υπηρετεί την αληθινή ανησυχία του δημιουργού. Αυτή διαμορφώνει και τη δράση των ηρώων, την αντίληψη τους και τους δίνει το θάρρος να αντέξουν κάθε δύσκολη κατάσταση. Το ανθρώπινο γίνεται άνετα πανανθρώπινο στο «Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις» και το μία φορά νεκρός, δύο φορές ζωντανός είναι το σύνθημα που το χαρακτηρίζει απόλυτα. Η μετάφραση του Χρήστου Οικονόμου αναδεικνύει το σαγηνευτικό και υποβλητικό ύφος τους μεγάλου Μπόλντουιν.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις