Αν δεν καούν τα ΕΓΩ, πώς θα γενούμε ΕΜΕΙΣ, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη…

Ένα Στοιχειό ρουφά τις ψυχές, τη σκέψη και τις σχέσεις των ανθρώπων. Και ανθρώπων που προσπαθούν για την κοινωνική επανάσταση. Το Στοιχειό του Ναρκισσισμού…

…Αφορμή για τις παραπάνω εικόνες υπήρξε ένας τύπος αναρτήσεων για την 11^η επέτειο της δολοφονίας του Α. Γρηγορόπουλου (η ιδέα του κειμένου γεννήθηκε τον Ιανουάριο 2020).

Αναφέρομαι σε αναρτήσεις του τύπου: «ήμουν με τον/την σύντροφό μου, κλεισμένοι σπίτι και όμορφα εκείνο το βράδυ… το επόμενο πρωί μάθαμε ότι ο Αλέξανδρος…», «ήμουν σε ένα αυτοκίνητο πηγαίνοντας για το πάρτυ του Νίκου/της Νίκης, το κέντρο περίεργα άδειο, όταν έφτασα μου είπαν: καλά, δεν έμαθες τι έγινε;…», «μου είπε ο τάδε: αφού γράφεις καλά, γράψε κάτι για τις 6 του Δεκέμβρη. Έτσι λοιπόν τότε έκατσα κι εγώ κι έγραψα αυτό…» κλπ κλπ.

Αντιστοίχου τύπου αναρτήσεις έγιναν και στις προηγούμενες επετείους της δολοφονίας και γίνονται με διάφορες αφορμές κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος.

Π.χ. το Σεπτέμβριο του 2018, με αφορμή το θάνατο του Τάσου Κατιντσάρου, αγωνιστή της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, να μια φωτογραφία του εκλιπόντος με νυν στέλεχος της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και σχόλιό του: «τι μούχες πει τότε ρε Τάσο …».

Η συνέχεια με τις πρόσφατες απώλειες των Μανώλη Γλέζου και Περικλή Κοροβέση. Και να σου τα  «Δε θα σε ξεχάσω Μανώλη που μου ‘πες τότε γι’ αυτό που είχα κάνει …»,  και να τα «Αχ, ρε Περικλή τότε που πίναμε μαζί τσίπουρα στο τάδε μέρος» και να σου, να κοτσάρονται κι οι σχετικές φωτογραφίες μαζί με τον εκλιπόντα…

Παραπέρα: προσωπικές μαρτυρίες για καταστάσεις που έχουν κοινωνικό ή πολιτικό ενδιαφέρον, του τύπου: «πηγαίνοντας σαββατόβραδο να βρω την παρέα μου, ήρθε στο φανάρι ο τακτικός ( ένδειξη οικειότητας …) μετανάστης να μου πουλήσει χαρτομάντηλα. Ντράπηκα που εγώ έβγαινα βόλτα…κλπ κλπ … ένιωσα τόσο θυμό γι’ αυτό το σύστημα που σε άλλους επιτρέπει να βγαίνουν βόλτα και σε άλλους επιβάλει, Σάββατο βράδυ, να είναι στα φανάρια…».

[ τα έντονα γράμματα είναι δική μου «γραφή» ].

Σε αυτού του τύπου τα κείμενα υπάρχει μια κοινή κόκκινη γραμμή. Όμως δεν είναι η κόκκινη γραμμή της επανάστασης, κι ας είναι στις προθέσεις αυτών που τα γράφουν…

Ή μάλλον, η κοινή γραμμή δεν είναι κόκκινη αλλά διάφανη.

Η διάφανη γραμμή του κενού, του Ναρκισσισμού.

       Το κέντρο βάρους της ανάρτησης πηγαίνει στο άτομο που γράφει και στο ΕΓΩ του, το οποίο ΕΓΩ, εισπράττει αξία από το τιμώμενο πρόσωπο (ή, αν θέλετε, ακόμη χειρότερα, υπεραξία). Τιμά τον Εαυτό του!

       Α. η αναφορά της προσωπικής παρουσίας και των συναισθημάτων αυτού που γράφει, η οποία γίνεται ως «δόλωμα» για να τραβήξει την προσοχή στο συγκεκριμένο πολιτικό ή κοινωνικό γεγονός, αποτελεί, εκ του αποτελέσματος, ανεξαρτήτως προθέσεων, αυτό-αναφορικότητα, αυτοπροβολή.

       Β. η παρουσία του γράφοντος στο Χ συμβάν και η έκθεση των συναισθημάτων που του γέννησε αυτό, χρησιμοποιούνται ως στοιχεία που θέλουν να αναδείξουν και να αυξήσουν το «ειδικό βάρος» μιας, κάποιας, επαναστατικότητας. Πρόκειται για μια λογική του τύπου: εφόσον πιστοποιώ με την παρουσία μου το Χ συμβάν  και εφόσον αυτό το συμβάν μού προκάλεσε θυμό, ντροπή κοκ, σκεφτείτε πόσο σοβαρό είναι το ζήτημα, πόσο κακός είναι ο καπιταλισμός, πόσο αναγκαία είναι η επανάσταση… κλπ κλπ.

Αυτά συμβαίνουν πολύ συχνά ασυνείδητα, αλλά δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις  στις οποίες διαφαίνονται οι τάσεις αυτοπροβολής – αν μάλιστα κάποιος συνδυάσει και άλλες αναρτήσεις ή κείμενα του ίδιου ατόμου. Και ούτως ή άλλως, ανεξάρτητα εάν γίνεται καλοπροαίρετα**, αυτός ο τρόπος λειτουργίας είναι τόσο, μα τόσο, μέσα στο πνεύμα και το γράμμα του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού πολιτισμού.

Πρόκειται, όπως ήδη  αναφέρθηκε, για αυτο-αναφορικότητα, για αυτοπροβολή, για επικάλυψη του κοινωνικού, δηλαδή αυτού που αφορά το «εμείς», από το «ΕΓΩ». Από  τα απομονωμένα και κατακερματισμένα ΕΓΩ και τις συναισθηματικές και πνευματικές «περιπέτειές» τους.  Το κάθε ΕΓΩ είναι και μια φράξια, ένα γκρουπούσκουλο.

Είναι, επίσης, μια στάση που απευθύνεται στον αναγνώστη με βρεφοποιητικό τρόπο. Δεν είναι μια απεύθυνση σε έναν ισότιμο, ενήλικο πολίτη. Δεν είναι απεύθυνση ισότιμη και δημοκρατική, με την εμπιστοσύνη αλλά και την απαίτηση, ότι ο αναγνώστης μπορεί αλλά και οφείλει να κατανοήσει κάτι που θα του δοθεί «αμάσητο», χωρίς συναισθηματισμούς και χωρίς τη χρήση του προσωπικού «Παραδείγματος».

Πρόκειται για έναν αφ’ υψηλού τρόπο απεύθυνσης στον «απλό» λαό, στον οποίο πρέπει η «πρωτοπορία» να δώσει σα μασημένη τροφή την αντικαπιταλιστική προτροπή. Λέτε και όσο πιο πολλή και τέτοιας «ποιότητας», καλομασημένη τροφή σα νιανιά (σαν των καναλιών, μήπως…;) προσφερθεί στις μάζες, τόσο πιο γρήγορα θα προχωρήσει η συνειδητοποίηση των  «απλών» ανθρώπων, αυτών που είναι «καλοί κ’ αγαθοί» αλλά «μη-επαΐοντες»…

Άλλοτε πάλι είναι προτροπή στους ομοίους της «πρωτοπορίας» για να τους παρακινήσει να κάνουν το ίδιο. Να παραδειγματίσουν.

Αυτή η πρακτική που συνοδεύεται, τόσο από την υπερπαραγωγή προσωπικών αναρτήσεων  (συχνά πολλών κάθε μέρα) όπου, εκτός από κείμενα λίγων πραγματικά προικισμένων ανθρώπων, πρόκειται περί αναμασημάτων,  όσο και την αντίστοιχη υπερκατανάλωση, δεν είναι στοιχείο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού;

Η ανάγκη του συνεχώς «καινούργιου», του συνεχώς «νέου» και «πρωτότυπου» δεν είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του πολιτισμού;

Όταν καταγγέλλουμε, και δίκαια, την υπερπαραγωγή και τον καταναλωτισμό στο υλικό επίπεδο, δεν πρέπει να σκεφτούμε και για το αντίστοιχό τους στο πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο;

«Σήμερα, οι κίνδυνοι δεν προέρχεται από τα  αρνητικά χαρακτηριστικά  ενός  εχθρού, αλλά από την υπερπροσφορά που εκφράζεται με τη μορφή υπερπαραγωγής, υπερβολικής επικοινωνίας και υπεραπόδοσης.  O πόλεμος στις κοινωνίες της υπεραπόδοσης που ζούμε είναι πρώτα απ’ όλα πόλεμος ενάντια στον εαυτό μας » ( Byung-Chul Han ).

Η οικολογική δημοκρατική επανάσταση μήπως θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και έναν αυτοπεριορισμό στον δημόσιο λόγο και στο γράψιμο; Έναν λιτό βίο και στον δημόσιο λόγο, εξασφαλίζοντας οικονομία πνευματικής ενέργειας και χρόνου, αλλά και αφήνοντας χώρο και χρόνο για πραγματική επικοινωνία με τους άλλους και για «χώνεμα»;

Μήπως μαζί με τον αυτοπεριορισμό στον ουσιαστικό και αναγκαίο λόγο να σκεφτούμε και το να αφήσουμε πίσω τις ατομικές «επαναστατικές»  σελίδες στα ΜΚΔ προς όφελος  συλλογικών ;

* σε όλες τις γλώσσες εκτός των ελληνικών (εμφύλιος πόλεμος) και των σερβοκροατικών (ενδοοικογενειακός ή πόλεμος μεταξύ αδελφών), η πολιτική σύγκρουση των κοινωνικών τάξεων λέγεται «πολιτικός» ,«εσωτερικός» πόλεμος ή άλλοι ανάλογοι όροι (βλ. σελ. 66-67 « Εμφύλιος, πολιτισμικό τραύμα » επιμ.  Ν.Δεμερτζής, Ε.Πασχαλούνη, Γ.Αντωνίου, εκδ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, 2013).

Η χρήση του όρου «εμφύλιος» είναι λαθεμένη και προβληματική και θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να σταματήσει από πλευράς των ανθρώπων που θέλουν την κοινωνική επανάσταση. Βάζει το κέντρο βάρους στο «εμφύλιο» και όχι στο κοινωνικό και το πολιτικό. Έτσι, δημιουργεί ή/και συντηρεί τις παραπλανητικές και ενοχοποιητικές (άρα παραλυτικές) θεωρίες για «τους Έλληνες που συνεχώς τρωγόμαστε μεταξύ μας». Φυσικά αυτοί που, πολύ συχνά καλοπροαίρετα, λένε αυτό το πράγμα, δεν θα έλεγαν ότι π.χ. οι Γάλλοι «φαγωθήκαν μεταξύ τους» το 1789, οι Ρώσοι το 1917, οι Κουβανοί το 1959 κ.ο.κ. Εκεί μιλάνε για Επανάσταση. Και σωστά. Λες και οι Επαναστάσεις δεν γίνονται ενάντια και στους εθνικά «αδελφούς» δυνάστες.

** οι σκέψεις αυτές έρχονται σε συνέχεια ενός παλιότερου κειμένου μου « Ο ναρκισσισμός, οι ενοχές και ο πολιτικός λόγος ». Προτείνω όμως θερμά την «Κουλτούρα του Ναρκισσισμού» του Κρίστοφερ Λας (Νησίδες).