Αγώνας! Αγώνας! Αγώνας!

Ωραίες οι ταινίες, ωραίες οι σειρές, ωραία η κινηματογραφική διασκέδαση. Πάντα θα μας εκπλήσσει, θα μας ενδιαφέρει και θα την έχουμε ανάγκη. Αλλά πόσο μας ενδιαφέρουν αυτοί που την δημιουργούν; Πόσο φυσιολογικό είναι να τους θεωρούμε μαϊμούδες που τις βάζουμε να χορεύουν για πάρτι μας και φυσικά… τσάμπα;;

«Στο τσακ… γλίτωσαν σειρές και ταινίες» γράφει το αμερικάνικο IGN στον τίτλο του άρθρου του για την απεργία που είχε αναγγελθεί από το Σωματείο Σεναριογράφων της Αμερικής (WGA), προστατεύοντας έτσι – όπως λέει ο λαός -, «τον κώλο του». Όχι απλά δείχνει αδιάφορο για τις συνθήκες εργασίας σε μια από τις πιο κερδοφόρες βιομηχανίας του κόσμου αλλά παίζει σαφώς και ρόλο εντεταλμένου. Ως ένα ακόμα γρανάζι της βιομηχανίας – μιας και είναι ιστοσελίδα (και) για ταινίες -, τρομάζει μπρος στο γεγονός να πέσουν έξω τα κέρδη των στούντιο που το τρέφουν και έτσι προσπαθεί με την σειρά του να τρομοκρατήσει το κοινό.

[hr]

Οι πραγματικές συνθήκες και η σημασία τους

[hr]

«Αυτό που φαίνεται να μην γνωρίζουν οι περισσότεροι, είναι πως οι συγγραφείς και σεναριογράφοι αμείβονται με τα λιγότερα χρήματα στην τηλεοπτική και κινηματογραφική βιομηχανία, ενώ την ίδια στιγμή δουλεύουν υπό ασφυκτικές συνθήκες – ιδιαίτερα όσον αφορά τα χρονικά πλαίσια παράδοσης των σεναρίων -», δηλώνει στο schoolofrock.gr ο Αντώνης Τουμανίδης, Έλληνας σεναριογράφος που εργάζεται στο Hollywood. «Το τελευταίο έτος τα μεγάλα στούντιο κέρδισαν πάνω από 51 δισεκατομμύρια δολάρια, την ίδια στιγμή που οι αμοιβές των σεναριογράφων παρουσιάζουν συνεχές μειώσεις τα τελευταία πέντε χρόνια. […] Σε ό,τι έχει να κάνει με το μύθο των ποσοστών οι σεναριογράφοι από τις πωλήσεις των DVD λαμβάνουν ένα ποσοστό που μετά βίας φτάνει το 0,36%. Σε ό, τι αφορά το download και το streaming οι σεναριογράφοι αμείβονται με ποσοστά της τάξεως του 0,65% έως 2% επί των εισπράξεων.» συνεχίζει. Έκπληξη; Καμία. Ή ελάχιστη, για όσους ακόμη πιστεύουν στο παραμύθι πως όλοι του Hollywood, ζούνε σε ένα προνομιακό εργασιακό παράδεισο. Ενώ στην πραγματικότητα, τα εκατομμύρια δολάρια θεάματος και διασκέδασης που μπαίνουν στα ταμεία θα έπρεπε να προσβάλλουν την νοημοσύνη μας καθώς μαθαίνουμε πως οι μισθοί είναι τόσο αναντίστοιχοι για την ποιότητα εργασίας που προσφέρουν όλοι οι συντελεστές και ειδικά οι πένες, οι εμπνευστές των ιδεών. Αναντίστοιχοι σε σχέση με την υποχρεωτική ανάγκη που τους έχουν. Εξάλλου, στον εμπορικό κινηματογράφο, δίχως σεναριογράφους ταινία δεν μπορεί να υπάρξει.

Πως γίνεται λοιπόν, να μας ενδιαφέρει κυρίως και πρωτίστως να μην χαθεί η, πρόσκαιρη χρονικά, δυνατότητα να μην τρώμε ποπ κορν μπρος στις αγαπημένες μας σειρές; Για ποιο λόγο να μην θεωρούμε ως αδελφική κραυγή τον εργαζόμενο πίσω από τις κάμερες, ενώ από την άλλη ακούμε την απελπισμένη κραυγή μέσα μας που φωνάζει «γιατί δεν έχω να πληρώσω το νοίκι;» Σε τι διαφέρει, το εύρος της εκμετάλλευσης και της υπεραξίας που κρατιέται για όφελος του συστήματος, από την όλη εκμετάλλευση που δέχονται οι εργαζόμενοι σε παγκόσμιο επίπεδο; Υπάρχει κάποια ουσιώδη διαφορά και ας καλύπτεται πίσω από την σιωπή και την αποδοχή, που υποκρύπτει η λαμπρότητα της χολιγουντιανής βιτρίνας;

Όλος ο κινηματογραφικός κόσμος, από τους συντελεστές ως τους κινηματογραφόφιλους, όχι μόνο δεν θα έπρεπε να ζοχαδιάζει μα θα όφειλε να επιζητά μια τέτοια απεργία. Είναι άκρως γελοίο να κοιτάζουμε την ευτελή και ατομική μας καλοπέραση όταν αυτοί που μας την δημιουργούν ζητάνε το αυταπόδεικτο δικαίωμα τους. Να πληρώνονται. Για τα στούντιο, τους επιχειρηματίες και τα ΜΜΕ, είναι θεμιτό και λογικό να βλέπουν κάποιον μπαμπούλα πίσω από την λέξη «απεργία» αλλά για το κοινό και τον κόσμο, θα έπρεπε να είναι γιορτή. Εκτός των άλλων, η απεργία σεναριογράφων μπορεί και να αποτελεί μάθημα. Επιβεβαιώνει την δυναμική μιας τέτοιας αγωνιστικής στάσης. Μάθημα υπενθύμισης της ουσίας και του στόχου μιας απεργίας, όπως ορίστηκε ιστορικά. Το μπλοκάρισμα της παραγωγής, με στόχο την πίεση των αφεντικών. Για την ιστορία: Έχουν γίνει ως τώρα τέσσερις απεργίες των σεναριογράφων. 1960, 1981, 1988, 2008. Όλες μαζικές, οργανωτικά επιτυχημένες και νικηφόρες.

[hr]

«Το έμφυτο ελάττωμα» και τα ενδεχόμενα «απόνερα»

[hr]

Η βιομηχανία, πέραν ότι ενισχύει την ανακύκλωση του κεφαλαίου και την συνεχόμενη κερδοφορία, παράγει και μη ελεγχόμενες, μη σχεδιασμένες συνέπειες. Όταν όλα βασίζονται στον σχεδιασμένο προγραμματισμό εργασίας χιλιάδων εργαζόμενων τότε ένα ταυτόχρονο σταμάτημα της παραγωγής μπορεί να φτάσει την παραγωγή να κουτσαίνει για τα επόμενα χρόνια με ανυπολόγιστες ζημιές για τους κεφαλαιούχους. Την συγκεκριμένη δύναμη της απεργίας τους, οι σεναριογράφοι την γνωρίζουν πολύ καλά. Και για αυτό το 97% των μελών ψήφισαν υπέρ του ξεκινήματος της. Έτσι, μια απεργία στο Hollywood έχει τέτοιες συνέπειες που οι στουντιάδες ούτε στο καλύτερο σενάριο δεν θα μπορούσαν να φανταστούν. Μπορεί τελικά η απεργία να αναστάλθηκε και να μην έγινε και να επιτεύχθηκε μια κάποια άλλη συμφωνία, δίκαιη σίγουρα όχι, – όπως δηλώνει επίσημα το Σωματείο – αλλά σαφώς η «απειλή» για μια τέτοια επιβεβαίωσε πως και αυτή και μόνο μπορεί να αποδειχθεί πιεστικά νικηφόρα.

Ταυτόχρονα με την αναγγελία και μόνο και ως εκ τούτου με το ξεκίνημα ενός αγώνα, η εργατική δύναμη παύει πλέον να υπολογίζεται σαν εμπόρευμα αλλά ως πολιτική γροθιά. Και μια τέτοια κινηματική διαδικασία, μπορεί πέραν των συνδικαλιστικών και εργασιακών αιτημάτων να αποτελέσει και σπίθα για αισθητικές ανατροπές. Οι σεναριογράφοι, ίσως καταφέρουν, στην βάση της εμπειρίας τους, όχι απλά να αναπτύξουν την ποιότητα των παραγόμενων έργων αλλά και να τα εκμεταλλευτούν ώστε να αρχίσουν να υπαινίσσονται την όλη βρωμιά που βιώνουν. Εξάλλου, η ιδιομορφία της κινηματογραφικής βιομηχανίας είναι πως ο σεναριογράφος παρά την θέση του ως υπάλληλος που βγάζει απλά δουλειά και προϊόντα, παραμένει ταυτόχρονα και δημιουργός. Χωρίς αυτόν ούτε μπορεί να προκληθεί ταινία, μα ούτε να περάσει το καναλιζάρισμα συνειδήσεων που το Hollywood επιζητά. Όπως οι σεναριογράφοι είναι εξαρτημένοι από τον μισθό και το αφεντικό, έτσι και τα αφεντικά είναι εξαρτημένα από την λέξεις και τις ιδέες που τα μυαλά των σεναριογράφων θέτουν στα πλάνα, ανάμεσα στις εκρήξεις, στα ρομάντζα και τα θεάματα. Πως θα μας φαινότανε η περίπτωση ο «καλός και αποδοτικός εργάτης» να επανέλθει και να επανασυστήσει την θέση του εξεγερμένου δημιουργού; Να που για κάτι, ο Dalton Trumbo θα ήταν περήφανος για τους συναδέλφους του.

Το «παραμύθι» που έφτιαξε το Hollywood και νομίζουμε πως έχει πάντα happy ending και αφηγημένο έτσι ώστε να παράγει σκουπιδαριό μονίμως και διαπαντός, πολλές φορές αφήνει ανοιχτό και το πεδίο, να ξεφουσκώσει στα χέρια αυτών που νομίζουν πως το ελέγχουν. Οι σεναριογράφοι πρέπει να νιώθουν προνομιακοί σε σχέση με τα αφεντικά τους, όσον αφορά την επιρροή τους στις συνειδήσεις του κόσμου. Το εμπορικό σινεμά, αν και μοιάζει εμπόδιο, μπορεί να γίνει επίσης – και εν μέρει – διαβρωτικό εργαλείο προς το σύστημα και απελευθερωτικό για τους ίδιους και για όλους μας.

*Ο τίτλος του άρθρου έχει παρθεί από τα λόγια του σεναριογράφου Joss Whedon στην απεργία της WGA το 2008