«Αποδείξεις και θεωρίες», της Λουίζ Γκλικ
Από την αθώα απορία στην αθώα γνώση

Η ποιητική δημιουργία, αυτό είναι το θέμα, αυτός είναι ο σκοπός, αυτή είναι η διαδρομή. Ξεκινάς με την αθώα απορία και καταλήγεις στην αθώα γνώση. Το πλέξιμο, όμως, προηγείται! Οι σκέψεις εναλλάσσονται, συγκρούονται, πιάνουν τη μνήμη από τα μαλλιά και το βίωμα από τα ξέφτια του. Το αόρατο αρχίζει να αποκτά σχήμα, μορφή και τα ανείπωτα ζητούν το μέταλλο τους. Κρατούν ίνες αιμάτινες, κομμάτια σάρκας πάνω τους. Οι βελονιές απαιτούν αληθινό, εξωτερικό, χώρο να αφήσουν το αποτύπωμά τους, αυτό θα δείξει τον δρόμο, αυτό θα φωτίσει το «γιατί» και το τρεμάμενο μα ανθεκτικό «ξέρω». Αυτό κάνει η Λουίζ Γκλικ και μας το καταθέτει γενναιόδωρα στο «Αποδείξεις και θεωρίες» (Εκδόσεις Στερέωμα, μετάφραση Γιώργος Λαμπράκος). Τα όσα αφήνει, όμως, δεν είναι μόνο επίμονες ερωτήσεις και αναζητήσεις. Είναι η ανάδευση της ψυχής, είναι το αλάτι στις πληγές, είναι το αγκάλιασμα της σπείρας που ξεκινά από την καρδιά, τρυπά τον μέσα ουρανό και αγγίζει το άπειρο. Σε αυτό το βιβλίο η βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας επιστρέφει στην αφετηρία της δημιουργίας, εκεί που η μύτη του μολυβιού συλλαμβάνει το αόρατο μελάνι της αέναης εσωτερικής πάλης. Οι δημιουργοί ματώνουν, οι ποιητές ματώνουν, η ποιήτρια ματώνει και κάθε πόνος είναι πολύτιμος, κάθε πόνος…
Σε αυτό το βιβλίο κάθε σελίδα μετράει, κάθε αράδα, κάθε λέξη. Η δύναμη της Γκλικ, την οποία νιώσαμε καθαρά μέσα από τις ποιητικές της συλλογές, είναι ασύλληπτη. Τα κείμενα της είναι το λιγότερο διαφωτιστικά, σίγουρα αποκαλυπτικά. Ας ανοίξουμε, τυχαία, το βιβλίο κι ας διαβάσουμε: Η επιλογή δεν είναι μεταξύ ονείρου και έρωτα (άλλη μια φυγή από τον εαυτό), αλλά μεταξύ ονείρου και θέασης. Η ταυτόχρονη συνείδηση, με άλλα λόγια – η θριαμβική αναγνώριση της μιας ψυχής από την άλλη. (σ. 158-159). Σε άλλο σημείο (πάλι τυχαία): Πλησίαζα τα σαράντα. Ενδέχεται να είχα μάθει ό,τι είχα να μάθω για την προετοιμασία, για το μάζεμα. Το επόμενο μάθημα είναι η εγκατάλειψη, η άφεση. (σ. 162). Και κάπως έτσι πάει η διάδραση με αυτό το βιβλίο. Σημειώνεις, σημειώνεις, σημειώνεις για να μπορέσεις να μαζέψεις όλες τις ψηφίδες που εξηγούν τον μηχανισμό της δημιουργίας της ποίησης. Η Γκλικ δεν απεραντολογεί, δεν κομπάζει, δεν προωθεί τον εαυτό της. Μέσα από τις δοκιμασίες της, προσωπικές, συλλογικές, καλλιτεχνικές, εμφανίζει τον τρόπο της, την έκταση που καταλαμβάνει στον εαυτό και στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι το εργαστήριο της. Αφήνει κάθε διδακτισμό στην άκρη και είναι ο παλμός της ζωής της που μας μιλά και μας οδηγεί σε αυτό το δοκίμιο.
Η Γκλικ ξεκλειδώνει την έννοια της ποίησης και εξηγεί τις καταστάσεις που δημιουργεί πριν και μετά την καταγραφή τους στη λευκή σελίδα. «Συνομιλεί» με άλλους ποιητές, αξιολογεί άλλα έργα, τα κρίνει, τα εξηγεί, τα υπερασπίζεται, τα απορρίπτει, αναλύει στίχους και λέξεις και φωτίζει τα όρια των ποιητικών έργων και υποκειμένων. Το ύφος της είναι κρυστάλλινο και η προσωπικότητα της βρίσκεται σε κάθε σελίδα, σε κάθε ενότητα. Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο Το βιβλίο Αποδείξεις και θεωρίες είναι η διαθήκη μιας κορυφαίας ποιήτριας. Η Γκλικ δεν μας μαθαίνει μόνο τι σημαίνει να γράφεις ποίηση, αλλά και πώς είναι να ζεις ποιητικά. Το ουσιώδες είναι να διατηρούμε την ετοιμότητα να μαθαίνουμε από τους άλλους, μια ετοιμότητα που εξ ορισμού απαιτεί από τον καθένα μας το καλύτερο δυνατό έργο. (σ. 149). Η καλή μετάφραση ανήκει στον Γιώργο Λαμπράκο. Πλέον, η Γκλικ δεν είναι μόνο η ποιήτρια μας, αλλά και ο άνθρωπος μας.