«Αστείο», του Γιάννη Παλαβού

Οι εικόνες αυτού του βιβλίου διαθέτουν γεωμετρική αρμονία, τις κατάλληλες σκιές κι ένα φως που «χορεύει» πίσω από τα σύννεφα. Καλό αυτό. Για τον συγγραφέα. Για εμάς τους αναγνώστες. Υπάρχει και κάτι άλλο όμως. Ένας τύπος που γεμίζει τις γωνίες με πονηρό βλέμμα και γατίσιο βήμα. Αυτός ο τύπος κρατά την ομπρέλα με στιλ και καπνίζει την πίπα του με υπεροπτικό ύφος. Και μην περιμένετε πολλά λόγια. Τους ελιγμούς κοιτάξτε και τον τρόπο που δέχεται το απρόσμενο της ζωής. Ακόμη κι αν όλα γίνουν ρημαδιό, αυτός θα βρει τον χώρο που του ανήκει και την ιστορία που του ταιριάζει. Αν ήταν Γάλλος θα τον λέγαμε Κύριο Ιλό. Μην περιμένετε να πάμε στην εποχή του βωβού κινηματογράφου. Θα κάνουμε την εξής αναγωγή: Φέρτε στο μυαλό σας τον Ντίνο Ηλιόπουλο στον «Δράκο», δώστε του το αφοπλιστικό βλέμμα του Θανάση Βέγγου και σε αυτό προσθέστε τη γλυκιά ταραχή του Βασίλη Λογοθετίδη. Όλα αυτά «πατάνε» σε λεπτές γραμμές, ζουν σε χώρους εύθραυστους και απίστευτα ελαστικούς. Και κάπως έτσι ενώνονται οι σελίδες, τα χρώματα και τα συναισθήματα που επιμένουν. Και κάπως έτσι φτάσαμε στο «Αστείο» (Εκδόσεις Ικαρος) του Γιάννη Παλαβού. Εδώ οι σκέψεις εκτινάσσονται με τη χάρη αιλουροειδούς και ισορροπούν σε ανώμαλο έδαφος.

Τα διηγήματα του Γιάννη Παλαβού θα τα βρεις σε μια φράση: Όλα είναι αστεία και τίποτα δεν είναι αστείο. Στην ουσία αυτά τα κείμενα διανύουν έναν τέλειο κύκλο ζωής. Κράτημα, ένα βήμα που δεν έχεις υπολογίσει, ανισορροπία, ξαφνική ισορροπία, αναστεναγμός κι ένα μικρό βάρος να φεύγει. Υπάρχει και η κινηματογραφική εκδοχή (και εδώ). Πάρτε τις ιστορίες του Παλαβού και δείτε να ζωντανεύει μπροστά σας ο πονηρός και χαμογελαστός Τσάρλι Τσάπλιν και ο μελαγχολικός Μπάστερ Κήτον. Και τώρα συνειδητοποιήστε το εξής: Δεν υπάρχει καμία ιστορία, καμία, χωρίς γέλιο και δάκρυ. Οι τραγικότερες στιγμές κρατάνε κρυμμένες χαρές που γιγαντώνουν τη θλίψη και στερεώνουν το χαμόγελο. Ο Παλαβός δημιουργεί την ουδέτερη ζώνη που βλέπει από την ίδια απόσταση το παντοτινό δισυπόστατο. Δύσκολο, απλό, απόλυτα αληθινό.

Το βιβλίο περιλαμβάνει 17 διηγήματα για τη θολή μεθόριο ανάμεσα στην πραγματικότητα και ό,τι την αναιρεί. Και με την πρώτη ιστορία, αυτή τη λεπτομέρεια εικόνας, το «Password», καταλαβαίνεις ότι αυτό που θα πάρεις είναι το αστείο που αντέχει το βάρος της απώλειας. Ο Παλαβός ξέρει ότι το δραματικό συνομιλεί με το εύθυμο και πως τα δύο κάνουν τη ζωή αξέχαστη. Το παιδί που ζει μέσα μας βρίσκει φωνή και όσα κουκουλώνει η πραγματικότητα, το σουρεαλιστικό τα ζεσταίνει και τα δυναμώνει. Ένας γλυκός ψίθυρος είναι αυτά τα διηγήματα. Ένας σοβαρός στοχασμός και μια ανατρεπτική διάθεση τα συνοδεύουν. Το τέλος έρχεται ήρεμα και αποφασιστικά και μαζί ο χώρος που θα μεγαλώσει στο μυαλό του αναγνώστη. Ο Γιάννης Παλαβός σε αυτή τη συλλογή απέδειξε ότι τα λίγα λόγια κατανοούν καλύτερα τη βουή και τη μανία του κόσμου. Και να το τεκμήριο. Από το πρώτο διήγημα:  Όταν κατάλαβε ότι κάποιος τον έκλεβε, έβαλε password. […] Φτάνω και βλέπω απέναντι φέρετρο. Γνέφω στη μάνα μου. “Τον χτύπησε αυτοκίνητο”, είπε. […] Ανέβηκα στο δωμάτιό μου, άνοιξα το λάπτοπ και πληκτρολόγησα το password: δούλευε ρολόι.