Αφιέρωμα - ανταπόκριση: Καταλήψεις και απεργίες εργοστασίων στην Τουρκία!

Όταν οι εργάτες υπερβαίνουν τον εργοδοτικό συνδικαλισμό και καταλαμβάνουν χώρους δουλειάς...

| 07/07/2015

Στην Τουρκία, δύο μήνες πριν τις βουλευτικές εκλογές, που συγκλόνισαν τη χώρα, στην Προύσα, οι εργάτες του εργοστασίου της Renault ανακαλύπτουν πως το δεξιό σωματείο τους Turk Metal, έχει διαπραγματευτεί καλύτερες συμβάσεις εργασίας για τους εργάτες του εργοστασίου της Bosch.

Στην Τουρκία ο συνδικαλισμός είναι “ευρωπαϊκού” τύπου. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα σωματείο ανά κλάδο, αλλά διάφορα συνδικάτα – ομοσπονδίες με ιδεολογικές διαφορές (αριστερά, κυβερνητικά και δεξιά σωματεία) που ανταγωνίζονται μεταξύ τους και ανάλογα με τη συμμετοχή των εργαζομένων στις τάξεις καθενός από αυτά, “κερδίζουν” το δικαίωμα διαπραγμάτευσης με τους εργοδότες και υπογραφής συμφωνιών – συμβάσεων με τους τελευταίους.

Η είδηση της υπογραφής χειρότερης συμφωνίας αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ανάμεσα στους εργάτες της Renault  και το σωματείο τους.  Ο κόσμος της δουλειάς από τη μία, που δουλεύει στη βαριά βιομηχανία 6 μέρες την εβδομάδα με 10ωρα με απλήρωτες υπερωρίες για 300 και 400 ευρώ το μήνα. Από την άλλη οι εργοδότες που βλέπουν τα κέρδη τους να αυξάνονται ( 1.9 δις ευρώ από 586εκ. Ευρώ κέρδος σημείωσε σε ένα μήνα μόνο η Renault). Μαζί με τους εργοδότες και η ηγεσία του σωματείου, της οποίας ο πρόεδρος παίρνει περίπου 12.000 ευρώ το μήνα για να διαπραγματεύεται μαζί τους, ανεξέλεγκτα και χωρίς κόστος μέχρι τώρα. Σε  αυτή την βαρβαρότητα εργασιακών συνθηκών, μισθών και ασφάλισης τα μόνα θύματα όπως φαίνεται παρέμεναν οι εργαζόμενοι, μέχρι που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους.

Επισκεφτήκαμε τον χώρο των κατειλημμένων εργοστασίων και βρήκαμε τον Volkan Kayak, εργάτη/απεργό  στη Ford, με τη συζήτηση μας να ξεκινάει με τον ίδιο να μας εξηγεί την κατάσταση:

“Υπογράφουμε για 8ωρα και δουλεύουμε 12ωρα με απλήρωτες υπερωρίες. Το εργοστάσιο δουλεύει 24 ώρες  σε δυο βάρδιες. Έχουμε μόλις 30 λεπτά διάλειμμα για φαγητό και δυο διαλείμματα των 7 λεπτών για τουαλέτα και τσιγάρο. Μέχρι τα 50 μας δουλεύουμε κατά μέσο όρο και μετά τα προβλήματα υγείας είναι τόσα πολλά που αναγκαζόμαστε να σταματήσουμε τη δουλειά. Αυτή είναι η πραγματικότητα για όλους τους εργάτες στην αυτοκινητοβιομηχανία στην Τουρκία”.

Δείτε φωτογραφίες από τις πορείες των απεργών: 

[hr]

Το χρονικό μιας εξέγερσης:

[hr]

Αρχικά οι εργάτες της Renault είδαν το σωματείο τους να διαπραγματεύεται συμβάσεις με αυξήσεις στο ύψος του 50% , αλλά …μόνο για τους εργαζομένους στην Bosch, ενώ οι δικοί τους μισθοί όπως και άλλων επιχειρήσεών έμεναν πενιχροί και στάσιμοι.  Οι εργάτες μπήκαν στο εργοστάσιο και ως πρώτη κίνηση διαμαρτυρίας αρνήθηκαν το φαγητό και χτυπούσαν τα μαχαιροπήρουνα τους ρυθμικά στα πιάτα ως ένδειξη διαμαρτυρίας στο σωματείο τους και τη νέα πενιχρή σύμβαση.  Μετά στις αλλαγές τις βάρδιας έφευγαν με πορεία από το εργοστάσιο φωνάζοντας συνθήματα. Μέχρι τότε οι εκπρόσωποι των εργατών διορίζονταν από τον πρόεδρο (αυτόν που αναφέραμε πριν με τα 12.000 ευρ;v μισθό το μήνα). Τα πράγματα όμως πλέον φαινόταν να έχουν αλλάξει και οι διορισμένοι εκπρόσωποι δεν μπορούσαν να σταματήσουν τις αυθόρμητες εργατικές αντιδράσεις. Στις αλλαγές, όταν συναντιόνταν οι δυο βάρδιες μεταξύ τους, αντάλλασσαν συνθήματα που είχαν τρία βασικά επίδικα: Πρώτο τις αυξήσεις στους μισθούς και συμβάσεις ανάλογες με αυτές της Bosch. Δεύτερον να μη γίνει καμία απόλυση (στην μεγάλη απεργία του 2012 είχαν απολυθεί 36 εργάτες). Και τρίτο την δυνατότητα να εκλέγουν μόνοι τους οι εργάτες του εργοστασίου τους εκπροσώπους τους χωρίς την εμπλοκή της διοίκησης τους συνδικάτου Turk Metal.

Το επόμενο βήμα υπήρξε η απόφαση για συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία της Προύσας.  Ο απολυμένος εργάτης Serkan Aydin σημειώνει σχετικά :

“ Την πρώτη μέρα στη συγκέντρωση ήμασταν 600 εργάτες. Στη συνέχεια κάναμε ενημέρωση σε όλα τα εργοστάσια της περιοχής και ξανακάναμε συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Μαζευτήκαμε πολλοί παραπάνω αλλά μαζί με τους εργάτες ήρθαν και οι εκπρόσωποι του σωματείου με ρόπαλα και μας απειλούσαν. Με τα ρόπαλά τους έδειξαν πραγματικά σε όλους μας, με ποιανού το μέρος είναι. Μας απειλούσαν στη συγκέντρωση ότι αν δεν σταματήσουμε θα το πληρώσουμε.

Αυτοί ήταν οι εκπρόσωποί μας, το σωματείο μας. Την επόμενη μέρα δύο από εμάς δεν μπόρεσαν να χτυπήσουν την κάρτα τους. Είχαν απολυθεί! Το μηχάνημα δεν δεχόταν την κάρτα που χτυπάμε στη βάρδια μας. Αυτό ήταν!  Αμέσως αποφασίσαμε και υποβάλλαμε μαζικές παραιτήσεις από το σωματείο Turk Metal.

4 ώρες κατάληψη ήταν η πρώτη μας αντίδραση και αμέσως οι εργάτες επαναπροσελήφθησαν. Αυτό μας έδωσε δύναμη, μια επιτροπή εκλέχθηκε από τους ίδιους τους εργάτες -για πρώτη φορά- και πήγαμε στη διοίκηση. Ζητήσαμε να μεταφερθούν τα αιτήματά μας στα κεντρικά στη Γαλλία.

Λίγες μέρες μετά μας απάντησαν πως τα αιτήματά μας δεν γίνονται δεκτά. Τότε ξεκινήσαμε πορεία στο εργοστάσιο. Βγήκαμε έξω με πορείες και βασικό αίτημα να παραιτηθεί το σωματείο. Στην βραδινή βάρδια οι εργάτες δεν μπήκαν μέσα και αυτοί που σχολούσαν ενώθηκαν μαζί τους και έτσι ξεκίνησε η κατάληψη».

IMG_4501

Από τη συνάντηση – συνέντευξη με τους απεργούς

[hr]

Ποτάμι φουσκωμένο η οργή…

[hr]

Οι τρεις εργάτες με τους οποίους συνομιλούμε δεν σταματούν να μας αναφέρουν πως όλα ξεκίνησαν σαν κάτι να τα οδηγούσε αυτόματα. “Ήταν η οργή, η αδικία και η βαρβαρότητα που βιώνουμε”, όπως εξηγούν… Οι εκπρόσωποί τους για πρώτη φορά βγήκαν από τους ίδιους και ήταν οι πρωτοπόροι των κινητοποιήσεων. Η κατάληψη πλέον συνεχιζόταν χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα τρόπος να σταματήσει και τα αφεντικά της Renault προσπάθησαν να κάμψουν τις αντιδράσεις, προσφέροντάς  μπόνους  150 ευρώ και στο τέλος του χρόνου 300 ευρώ. Οι εργάτες της Reanult όμως ήταν αποφασισμένοι να μην παραδώσουν έτσι εύκολα τα όπλα, άλλωστε γνώριζαν πάρα πολύ καλά πως 150 και 300 και 1000 ακόμα ευρώ δεν θα άλλαζαν την πραγματικότητα στην οποία ζούσαν, η οποία τους πετάει στα σκουπίδια κυριολεκτικά και μεταφορικά από την ηλικία των 50. Έτσι αποφάσισαν και απέρριψαν τις προτάσεις της εταιρείας. Ταυτόχρονα έδιωξαν και τα δυο εργοδοτικά (κίτρινα, “sari sendika”, με την ακριβή μετάφραση από την τουρκική) σωματεία από την κατάληψη.

Από την αρχή φυσικά το κράτος είχε στείλει τους δικούς του εγκάθετους -αστυνομία και ασφαλίτες- να ελέγξουν την κατάσταση αλλά και να “δώσουν” τα ονόματα των πρωτοπόρων της κατάληψης στην εργοδοσία, όπως μας εξηγούν. Οι πρωτοπόροι των εργατών δέχτηκαν από την αρχή επίθεση. “Τρομοκράτες”, “δάκτυλοι ξένων δυνάμεων” που θέλουν να βλάψουν την Τουρκία και διάφοροι άλλοι χαρακτηρισμοί απλώθηκαν από τα ΜΜΕ μέχρι τα διάφορα “παπαγαλάκια” του ΑΚΡ , της Renault και του εργοδοτικού σωματείου. Με συνελεύσεις, σκληρή περιφρούρηση και πείσμα οι καταληψίες εργάτες πέταξαν έξω αστυνομία και εργοδοτικά σωματεία, όπως μας λένε…

Η κατάληψη συνεχιζόταν και αυτό πίεζε όλο και περισσότερο το κράτος. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, η αστυνομία δεν μπορεί να επιτεθεί για να σπάσει την κατάληψη γιατί θα δημιουργηθεί σάλος και ο Ερντογάν σίγουρα δεν περισσότερα προβλήματα σε μία ούτως ή άλλως δύσκολη συγκυρία για τον ίδιο. Και από την άλλη ένα τσούρμο αποφασισμένοι και ενωμένοι εργάτες. Στον αγώνα μπάινουν και οι εργάτες στην TOFAS (Fiat), MAKO, OTOTRIM, FORD, TURKTRAKTOR, LG κτλ. Οι καταλήψεις εξαπλώνονται από την Προύσα σε Κοτζάελι, Άγκυρα, Σμύρνη , Εσκισεχίρ, Γκεμπζέ, Σακάρια…

Στα περισσότερα εργοστάσια οι εργάτες υποβάλλουν τις παραιτήσεις τους από το εργοδοτικό σωματείο και οι εργοδότες με τις προτάσεις των μπόνους προσπαθούν να  σταματήσουν τις κινητοποιήσεις τους.

[hr]

Τα αιτήματα:

Σε γενικές γραμμές οι εργάτες σε όλα τα εργοστάσια πάλευαν για βασικά πράγματα όπως: Καμία απόλυση, να έχουν το δικαίωμα να εκλέγουν οι ίδιοι τους εκπροσώπους τους, να σταματήσουν οι διώξεις απέναντι στους αγωνιστές εργάτες (οι οποίες φυσικά και είχαν εξαπολυθεί στοχευμένα σε πρωτοπόρους εργαζόμενους των κινητοποιήσεων), μπόνους και αυξήσεις στους μισθούς (της τάξης των 70λεπτων την ώρα), επανεξέταση των συμβάσεων τους με αλλαγές στις συνθήκες εργασίας προς όφελος των ιδίων...

[hr]

Φωτογραφίες από τα κατειλημμένα εργοστάσια και τις κινητοποιήσεις: 

Ο απολυμένος εργάτης της FORD , Erdal Korkmaz, μας λέει :  “προσπάθησαν με κάθε τρόπο, να πνίξουν τις κινητοποιήσεις μας. Έστειλαν μέχρι και  το υπουργείο εργασίας, το οποίο έκανε επιθεώρηση και φυσικά έκρινε την απεργία “παράνομη και καταχρηστική”  και τον αγώνα μας  άδικο.

Όπως μας πληροφορεί οι καταλήψεις δεν έγιναν την ίδια χρονική στιγμή σε όλα τα εργοστάσια που προαναφέραμε και ούτε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο παντού. Το δεδομένο όμως είναι πως στην Τουρκία πάνω απο 33.000 εργάτες από την βιομηχανία του μετάλλου κατέβηκαν σε απεργίες. Και οι περισσότεροι εξ αυτών (περίπου 20.000) παραιτήθηκαν από το κυβερνητικό-εργοδοτικό σωματείο. Να σημειωθεί βέβαια εδώ, ότι η κατάσταση είναι τόσο κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της εργοδοσίας, που οι εργάτες ακόμα και μετά την παραίτησή τους συνεχίζουν να πληρώνουν συνδρομή στο σωματείο Turk Metal . Κάτι το οποίο θα εξακολουθήσει να γίνεται έως το 2017 λόγω της σύμβασης , η οποία ισχύει.

Οι εκπρόσωποι των απεργών με τους οποίους μιλήσαμε, μας τόνισαν από την αρχή πως δέχτηκαν μεγάλο πόλεμο και απειλές. Όταν μας έδωσαν τη συνέντευξη ήταν οι δυο από αυτούς απολυμένοι. Σήμερα είναι και οι τρεις. Δε σταμάτησαν να τονίζουν όμως, “πως η μαζικότητα και το δίκαιο του αγώνα τους, είναι δύναμη”. Στην αρχή μας λένε πως φοβόντουσαν να στήσουν μέχρι και απεργιακές επιτροπές αλλά μέσα από τον αγώνα και την επίθεση κράτους, σωματείου και αφεντικών έμαθαν να παλεύουν και αυτοί:

“Μάθαμε να αγωνιζόμαστε, να οργανωνόμαστε και να παλεύουμε. Η απεργία αυτή και οι μορφές της, ήταν για μας το μεγαλύτερο μάθημα στη ζωή μας. Οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους είμαστε νέοι, δεν γνωρίζαμε τι σημαίνει, αγώνας, ταξικός συνδικαλισμός και σωματείο στο πλευρό των εργαζομένων. Οι περισσότεροι στην αρχή φοβόμασταν γιατί, οι νέοι -είμαστε και το πιο εύκολο κομμάτι για απόλυση, μιας και κοστίζουμε λίγο για τα αφεντικά. Σιγά σιγά όμως η αλληλεγγύη και το δίκιο των αιτημάτων μας , μας έμαθαν πολλά. Οι οικογένειες των απεργών από τα άλλα εργοστάσια μας έφερναν φαγητό και οι δικές μας πήγαιναν στα άλλα εργοστάσια, δείχνοντας τον κοινό αγώνα μας και την αλληλεγγύη που πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι παντού. Ήταν η πρώτη φορά που όλοι μαζί αγωνιζόμασταν για κάτι. Ήταν πολύ έντονο και όμορφο αυτό το αίσθημα του κοινού αγώνα, δεν νιώθαμε μόνοι μας πλέον. Επίσης πρώτη φορά νιώθαμε ότι εκπροσωπούνται οι αγωνίες μας και οι ανάγκες μας. Νιώθαμε να παλεύουμε εμείς για εμάς και όχι οι γραβατοφόροι εκπρόσωποι μας, που τα “έβρισκαν” με τα αφεντικά στην πλάτη μας».

[hr]

Το ακροδεξιάς προέλευσης εργοδοτικό συνδικάτο

[hr]

Αξίζει εδώ, για να κατανοηθεί καλύτερα η πολυπλοκότητα της κατάστασης, να σημειωθεί ότι το σωματείο Turk Metal, στο οποίο ανήκαν οι περισσότεροι εργαζόμενοι αυτού του βιομηχανικού κλάδου είναι σωματείο που πρόσκειται στο ακροδεξιό, εθνικιστικό ΜΗΡ (Γκρίζοι Λύκοι). Μάλιστα κατά γενική ομολογία οι περισσότεροι εργαζόμενοι αποτελούσαν και μέλη του συγκεκριμένου κόμματος. Η ιστορία θυμίζει και τους εγχώριους, εν Ελλάδι- εθνικιστές και τα εργοδοτικά σωματεία που προσπαθούν να φτιάξουν στο Λαύριο, στο Πέραμα και αλλού…

Οι εργάτες  αμφισβήτησαν όμως αμφισβήτησαν έμπρακτατο σωματείο που πουλάει τον ιδρώτα και τη ζωή τους για 300ευρώ το μήνα. Αμφισβήτησαν και πάλεψαν ενάντια σε «θεούς και δαίμονες» με την κυβέρνηση να τους απειλεί προβάλλοντας την εθνική ενότητα, το καλό και την ανάπτυξη της χώρας. Αμφισβήτησαν την αστυνομία και την εργοδοσία που από την πρώτη στιγμή μπούκαραν για να διαλύσουν την απεργία. Επιστρατεύτηκε όλη τη δύναμη του κράτους και των πολυεθνικών αλλά οι εργάτες δεν σταμάτησαν. Οργανώθηκαν και συνέχισαν τον αγώνα τους.

[hr]

Τα κέρδη του απεργιακού ξεσπάσματος…

[hr]

Μετά από 20 και πλέον μέρες αγώνων, απεργιών και καταλήψεων (ανάλογα με το κάθε εργοστάσιο οι μέρες ήταν περισσότερες ή λιγότερες) κατάφεραν τη σημαντικότερη νίκη του αγώνα, την ανάπτυξη της ταξικής τους συνείδησης. Όπως λένε οι ίδιοι: “Την λογική της αλληλεγγύης, του αγώνα και των εργατικών απαιτήσεων και διεκδικήσεων.”

Σε πολλά από τα εργοστάσια κερδήθηκαν αυξήσεις, μπόνους και πέτυχαν να εκλέγουν οι ίδιοι τους εκπροσώπους τους. Στη FORD απολύθηκαν 120 εργαζόμενοι, στη RENAULT 16, όμως ακόμα τίποτα δεν έχει λήξει. Και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, όχι με την ίδια ένταση πάντα, αλλά με τους εργαζόμενους μάλλον πιο αποφασισμένους και με την πεποίθηση πως τίποτα δεν θα είναι όπως πριν, αν τουλάχιστον δεν επαναπροσληφθούν οι απολυμένοι συνάδελφοι τους. Το μέλλον θα δείξει, ο αγώνας όμως αυτός σίγουρα θα έχει να αφήσει στο κίνημα μια παρακαταθήκη, την δύναμη και την αλληλεγγύη του αγώνα,την αποκαθήλωση του δεξιού-εργοδοτικού σωματείου. Τη δυνατότητα του ταξικού εργατικού κινήματος να αγωνιστεί για τα δικαιώματα και τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων.

[hr]

Τι γίνεται με τον αριστερό συνδικαλισμό;

[hr]

Σε όλη αυτή την ιστορία και συζήτηση σίγουρα γεννιέται η απορία για την παρουσία και το ρόλο του αριστερού συνδικαλισμού και σωματείων με ηγεμονία αριστερών δυνάμεων. Εύλογα λοιπόν ρωτήσαμε κι εμείς για το σωματείο Is Metal (το μεγαλύτερο αριστερό σωματείο στον κλάδο). Οι απαντήσεις ενίσχυσαν τις πληροφορίες που ήδη είχαμε πάνω – κάτω: Το Is Metal και τα μέλη του, όπως σημειώθηκε και στη συζήτηση δέχτηκαν ισχυρά πλήγματα και σχεδόν διαλύθηκαν κατά την περίοδο της χούντας του Εβρέν. Φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και το σωματείο βγήκε στην παρανομία. Ξαναστήθηκε στα μέσα του ’90, αλλά τσακίστηκε στις μεγάλες απεργίες του 2012. Πολεμήθηκε από την εργοδοσία η οποία διαπραγματεύονταν φυσικά μόνο με τα δεξιά σωματεία και το κράτος που έκρινε «παράνομες και καταχρηστικές» όλες τις απεργίες που προκήρυσσε.

Φαίνεται πάντως πως μέσα στους καιρούς αυτούς της καπιταλιστικής κρίσης , της βαρβαρότητας και της επέλασης του κεφαλαίου οι αγώνες των εργατών, όπως αυτοί που έλαβαν χώρα το τελευταίο διάστημα και συζητάμε και εδώ μπορούν να βοηθήσουν μαζί και με όλες τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα το τελευταίο διάστημα να ξαναχτίζουν την ταξική πτέρυγα των σωματείων. Να ξαναχτιστεί συλλογικά και δυναμικά η ίδια η αριστερά…

IMG_4501