Αφιέρωμα: Η ανατολική πλευρά του ποδοσφαίρου

Μέρος 1ο: Partizan - MTZ Minsk (Μινσκ, Λευκορωσία)

Το 2002 ιδρύεται στο Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, η MTZ-RIPO. Η ίδρυση της είναι αποτέλεσμα της συγχώνευσης δύο  άλλων ομάδων της πρωτεύουσας, της Traktar MTZ και της Trudovye Rezervy-RIPO. 

Η ιστορία

Η MTZ ξεκινά το ποδοσφαιρικό της ταξίδι από την τρίτη εθνική κατηγορία και κερδίζει αμέσως την άνοδο τερματίζοντας στην τρίτη θέση του βαθμολογικού πίνακα. Το ίδιο συνέβη και τον αμέσως επόμενο χρόνο. Το 2003 η ομάδα πάει τρένο, τερματίζει δεύτερη και κερδίζει εύκολα την άνοδο στη λευκορωσική πρώτη εθνική κατηγορία (Vysheishaya Liga). Η πρώτη της χρονιά στα… σαλόνια του λευκορωσικού πρωταθλήματος είναι αρκετά δύσκολη. Καταφέρνει απλά να σωθεί. Έκτοτε, από το 2005, και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια η MTZ θα καταφέρει να γίνει εκ των πρωταγωνιστριών της ποδοσφαιρικής ζωής της χώρας μιας και τερματίζει μόνιμα μέσα στις πέντε πρώτες θέσεις του βαθμολογικού πίνακα. Έχει την ατυχία να πέσει πάνω στην παντοκρατορία της Μπάτε Μπορίσοφ (10 πρωταθλήματα σε 14 χρόνια) και την πάντα υπολογίσιμη και κραταιά Ντιναμό Μινσκ. Τα δύο Κύπελλα που κατέκτησε το 2005 και το 2008 ήταν το επιστέγασμα των προσπαθειών όλων αυτών των χρόνων. Ιδίως το κύπελλο του 2005 που κατακτήθηκε κόντρα στην υπερδύναμη Μπάτε Μπορίσοφ.

Όμως, το ωραίο αυτό παραμύθι τελείωσε απότομα. Το 2009 η MTZ τερματίζει στην ενδέκατη θέση της βαθμολογίας και σώζεται στο παρά πέντε. Ήταν το προμήνυμα για το τι θα ακολουθούσε. Στις αρχές του 2010 η ιδιοκτησία αλλάζει το όνομα σε Partizan Minsk και στο τέλος της ίδιας χρονιάς η ομάδα υποβιβάζεται, ύστερα από επτά χρόνια, στη δεύτερη τη τάξη κατηγορία. Έπειτα από δύο εξαιρετικές χρονιές στη δεύτερη εθνική κατηγορία, το 2012 κερδίζει ξανά την άνοδό της στην Vysheishaya Liga, αλλά ο Βλαντιμίρ Ρομάνοφ, ο Ρώσος πρόεδρος και ιδιοκτήτης της ομάδας, την εγκαταλείπει. Η ομάδα δεν μπορεί να πάρει την αδειοδότηση ούτε να κρατήσει τους παίκτες της και έτσι υποβιβάζεται στις τοπικές κατηγορίες.

Η προεδρία

Πρόεδρος και ιδιοκτήτης της ομάδας ήταν από το 2004 ο Βλαντιμίρ Ρομανόφ, ένας Ρώσος επιχειρηματίας με λιθουανικό διαβατήριο. Η ζωή του Ρομανόφ δεν διαφέρει στο παραμικρό από την αντίστοιχη ζωή όλων αυτών των Ρώσων επιχειρηματιών που έχουν εμπλακεί κατά καιρούς με ποδοσφαιρικές ομάδες. Γεννήθηκε στην Τβερ το 1947, μετακόμισε στη Λιθουανία όταν ήταν εννέα ετών, υπηρέτησε για έξι χρόνια στο σοβιετικό ναυτικό, έκανε διάφορες χαμαλοδουλειές και είχε ήδη δημιουργήσει μια αξιοζήλευτη περιουσία πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Μία περιουσία που προήλθε κυρίως από τον κατασκευαστικό τομέα. Το 1989 ιδρύει στο Κάουνας της Λιθουανίας την Ūkio Bankas, την πρώτη ιδιωτική τράπεζα της χώρας, υπό την προστασία της εταιρείας του, της UBIG (Ukio Bankas Investment Group). Όπως ήταν αναμενόμενο, τον Φεβρουάριο του 2013 η Κεντρική Τράπεζα της Λιθουανίας θα κλείσει την Ūkio Bankas  για απάτη, ξέπλυμα και υπεξαίρεση ενώ ο Ρομανόφ θα δηλώσει ανίκανος να πληρώσει τα χρωστούμενα.

Μέχρι βέβαια να φτάσουμε στο κλείσιμο της τράπεζας, το οποίο έπαιξε ρόλο στην απόφαση του Ρώσου πολυεκατομμυριούχου να αφήσει (και) την MTZ, ο Βλαντιμίρ Ρομανόφ είχε αποφασίσει να ασχοληθεί με τις αθλητικές επενδύσεις. Την ίδια χρονιά που ανέλαβε την MTZ, το 2004, έριξε δίχτυα και στην σκωτσέζικη ποδοσφαιρική πιάτσα με την αγορά του 20% της Χαρτς. Σε λιγότερο από έναν χρόνο κατάφερε να εξαγοράσει πάνω από το 80% των μετοχών της ομάδας. Τα εννέα χρόνια που έμεινε στην ομάδα του Εδιμβούργου τα πέρασε με πολλές και δαπανηρές μεταγραφές, συχνές εναλλαγές προπονητών, δύο Κύπελλα Σκοτίας, ανορθόδοξες διοικητικές αποφάσεις και κόντρα με τους οπαδούς της ομάδας. Τον Ιούνιο του 2013 άφησε την ομάδα με ένα χρέος 25.000.000 λιρών, εκ των οποίων τα 15 ήταν το χρέος της Ūkio Bankas. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι «Καρδιές», όπως είναι το παρατσούκλι της Χαρτς, να τεθούν υπό την οικονομική διαχείριση της Σκοτσέζικης Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας και να τους απαγορευτούν οι μεταγραφές. Οι οπαδοί της ομάδας ίδρυσαν την οργάνωση “The Foundation of Hearts” για να βρουν οι ίδιοι οικονομικούς πόρους για την ομάδα. Η ιστορία αυτή κόστισε στην Χαρτς τον αγωνιστικό υποβιβασμό στη δεύτερη εθνική κατηγορία.

Ο εν λόγω λεφτάς φυσικά δεν επένδυσε μόνο έξω από τη χώρα του. Το λιθουανικό διαβατήριο που διάτηρησε μετά το διαμελισμό της ΕΣΣΔ, του έδωσε τη δυνατότητα να εμπλακεί με τα διοικητικά της ποδοσφαιρικής FBK Kaunas και της μπασκετικής Ζαλγκίρις Κάουνας. Στην FBK Kaunas, τν πιο επιτυχημένη ομάδα των τελευταίων δεκαπέντε ετών στη Λιθουανία, ήταν χορηγός η Ūkio Bankas. Από το 2005 που ο Ρομανόφ πήρε το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της Χαρτς, η FBK δάνειζε πολλούς παίκτες στη σκοτσέζικη ομάδα. Τη Ζαλγκίρις την ανέλαβε το 2009 και διατήρησε το ίδιο μοτίβο διοίκησης με αυτό στη Χαρτς: συχνές εναλλαγές προπονητών, δυσφορία στους παίκτες και εν τέλει, πώληση των μετοχών στους παλαίμαχους παίκτες της ομάδας μόλις δύο εβδομάδες μετά τη χρεοκοπία της τράπεζας.

Το 2004 αναλαμβάνει την προεδρία και τη διοίκηση της MTZ-RIPO. Ο αέρας ανανέωσης που φέρνει στην ομάδα γίνεται αντιληπτός τόσο εντός όσο και εκτός αγωνιστικού χώρου. Όλο και περισσότερος κόσμος συρρέει στο γήπεδο να δει τις προσπάθειες των παικτών να κατακτήσουν την υψηλότερη δυνατή θέση. Φυσικά, για να φτάσει η ομάδα σε αυτό το επίπεδο έπρεπε ο Ρομανόφ να λάβει το πράσινο φως των επενδύσεων από το λευκορωσικό κράτος. Έτσι, σε μία χώρα που οι επενδύσεις έπεφταν με το σταγονόμετρο, ο Ρομανόφ, με τις κατάλληλες γνωριμίες και κινήσεις, κατάφερε να κάνει την εταιρεία του, την UBIG, να πάρει τα έργα που προέβλεπαν την κατασκευή κατοικιών στα προάστια του Μινσκ και την ανακατασκευή του γηπέδου της MTZ παρέα με ένα εμπορικό κέντρο, ένα ξενοδοχείο, ένα πάρκινγκ, γραφεία επιχειρήσεων και ένα κλειστό γήπεδο[i]. Ωστόσο, το 2010 το δημοτικό συμβούλιο του Μινσκ έπαυσε να στηρίζει την επένδυση του Ρομανόφ θεωρώντας πως αντί να προχωρά η κατασκευή του γηπέδου, προχωρούσε μόνο η ανέγερση των κατοικιών. Ήταν η στιγμή που ο Ρομανόφ στμάτησε να ασχολείται με την MTZ-RIPO. Το 2012, όπως είπαμε, την παρατά στα κρύα του λουτρού και τότε αναλαμβάνουν να τη σώσουν οι ίδιοι οι φίλαθλοί της.

Η κερκίδα

Από τη στιγμή της ίδρυσής της η ομάδα γίνεται πόλος έλξης των αντιφασιστών της πόλης μιας και η κερκίδα των οργανωμένων της κλασικής ποδοσφαιρικής δύναμης της πόλης, της Ντιναμό Μινσκ, έχει ήδη αλωθεί από τους ακροδεξιούς.

Άλλωστε, κάποιοι από τους οργανωμένους οπαδούς της Ντιναμό, το χούλιγκαν γκρουπ[i] Lads ’82, σε συνέντευξή του στο περιοδικό “Saturday Heroes[ii]” (τεύχος 1, Απρίλης 2012) απαντά στην ερώτηση «Ποιος είναι ο χειρότερος εχθρός σας;» ως εξής: «Τώρα είναι η MTZ-RIPO που τη στηρίζουν οι αντιφασίστες, οι ομοφυλόφιλοι, και οι κάθε είδους εκφυλισμένοι. Για αυτό το λόγο και κανείς στη λευκορώσικη οπαδική σκηνή δεν τους ανέχεται. Κανείς δεν θέλει να κανονίσει μαζί τους ραντεβού για ξύλο γιατί συχνά μας δίνουν στην αστυνομία. Αυτοί νομίζουν ότι είναι αξιοπρεπείς, αλλά όλοι τους φερόμαστε με χλευασμό».

Τα πράγματα στη Λευκορωσία, όπως και σε κάθε χώρα του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, είναι πολύ δύσκολα για όποιον έχει προοδευτικές ευαισθησίες. Η μαζική στήριξη στην ομάδα και τα αντιφασιστικά πανό που ανεβαίνουν στο γήπεδο επιβάλλουν και συμπλοκές με οπαδούς άλλων ομάδων. Συμπλοκές με έντονο πολιτικό χρώμα μιας και οι οπαδοί της MTZ είναι μοναδικοί στη χώρα. Πρόκειται για συμπλοκές δύο διαφορετικών κόσμων. Και για αυτό δεν μπορούν να αναλυθούν απλά με το κλασικό σχήμα της αποστροφής στη γηπεδική βία[i]. Είναι θέμα επιβίωσης.

Η στήριξη των προοδευτικών κοινωνικών κομματιών στην ομάδα δεν άρεσε καθόλου στον Ρώσο μεγιστάνα που ήθελε να έχει με το μέρος του την πολτική ελίτ της χώρας. Για αυτό και όταν άλλαξε το όνομα από MTZ σε Partizan, δεν ενοχλήθηκε καθόλου από τις αντιδράσεις των οπαδών.

Το 2012, τη χρονιά που ο Ρομανόφ, εγκατέλειψε το πλοίο, ήταν η ώρα των οπαδών να πάρουν την τύχη της ομάδας στα χέρια τους. Οι οπαδοί της MTZ-RIPO άρχισαν μία μεγάλη πανευρωπαϊκή εκστρατεία ανεύρεσης χρηματικών πόρων για να μπορέσει η ομάδα να καλύψει όλες τις οικονομικές της τρύπες και να πάρει την απαραίτητη αδειοδότηση. Συνολικά, θα χρειαζόνταν περίπου 80.000 ευρώ για να μπορέσει η ομάδα να ξαναλειτουργήσει.

Το κάλεσμα απευθυνόταν κυρίως σε αντιφασιστικά οπαδικά γκρουπς με τα οποία οι οπαδοί της MTZ είχαν συνάψει σχέσεις φιλίας με το πέρασμα των ετών. Για αυτό και αμέσως έτρεξαν να τους βοηθήσουν οι οπαδοί της FC Sankt Pauli, της SV Babelsberg 03, της SC Victoria Hamburg και άλλων γερμανικών (και όχι μόνο) ομάδων. Άλλωστε, από τις εν λόγω γερμανικές ομάδες υπήρχαν εξ αρχής σχέσεις αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας στο δύσκολο έργο των Λευκορώσων οπαδών.

Αυτή η αλληλοβοήθεια επικυρώθηκε με το μίνι ταξίδι των οπαδών και της ομάδας από το Μινσκ σε τέσσερις γερμανικές πόλεις (Βερολίνο, Λειψία, Αμβούργο, Μπάμπελσμπεργκ) τον Μάρτη του 2013 και με την MTZ να πατά γερά πλέον στα πόδια της. Ένα ταξίδι γιορτής και σεβασμού απέναντι σε όσους τους βοήθησαν να αναπνεύσουν και να επιβιώσουν.

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να κάνουμε και στους δικούς μας Radical Fans United που στις 9 Ιουνίου του 2012 διοργάνωσαν ένα φιλικό αγώνα αλληλεγγύης και οικονομικής στήριξης στην MTZ[i]. Ο αγώνας αυτός ήταν και ο πρώτος που θα έφερνε αντιμέτωπους τον, γνωστό και μη εξαιρετέο, Αστέρα Εξαρχείων με τη νεοσύστατη αυτοδιαχειριζόμενη ομάδα της Προοδευτικής/Έκρηξης Τούμπας. Η έδρα του Αστέρα, το πάντα φιλόξενο γηπεδάκι της Αλεπότρυπας στην Κυψέλη, φιλοξένησε άψογα το φιλικό που έληξε με νικητές τους Σαλονικιούς και το ταμείο να γεμίζει με 600 περίπου ευρώ[ii].

Τελικά, τα λεφτά κατάφεραν να συγκεντρωθούν άμεσα και η MTZ να λειτουργήσει ξανά, αλλά υπό καθεστώς αυτοδιαχείρησης αυτή τη φορά. Οι Rebel Ultras, όπως λέγονται οι οργανωμένοι οπαδοί της MTZ, κατάφεραν να σώσουν την ομάδα τους από τον αφανισμό και να δημιουργήσουν ένα αθλητικό σύνολο που θα αποτελείται από παίκτες που θα παίζουν γιατί αντιλαμβάνονται τι σημαίνει η MTZ.

Η ομάδα μπορεί να αγωνίζεται ακόμη στο τοπικό πρωτάθλημα του Μινσκ, αλλά αυτά που έχει πετυχαίνει είναι απείρως σημαντικότερα από κάθε τρόπαιο που κατέκτησε πιο πριν. «Η ομάδα ανήκει στο λαό της» λέει ένα από τα γνωστότερα γηπεδικά συνθήματα και οι οπαδοί της Παρτιζάν Μινσκ φρόντισαν να το κάνουν πράξη χωρίς να μπουν στη διαδικασία να ψάξουν κάποιον μεγαλοεπιχειρηματία να τους σώσει…

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στους παρακάτω συνδέσμους:

η επίσημη ιστοσελίδα της ομάδας: http://partizan-minsk.by/

η επίσημη ιστοσελίδα των οργανωμένων οπαδών: http://rebelultras.blogspot.de/

το ιστολόγιο των Γερμανών αλλήλεγγυων οπαδών: http://savemtz.blogsport.eu/