«Βελονιές της πρωτοπορίας», της Ζέφης Κόλια

Ο κόσμος ξέρουμε πως θα τελειώσει. Το είδε και το έγραψε ο Τ.Σ Έλιοτ. Το πώς άρχισε κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα. Και η κίνησή του; Πώς προχωρά, πώς ελίσσεται και πώς τρυπά τα πέπλα της πραγματικότητας; Αν αφήσετε το βλέμμα σας να περιπλανηθεί στον χρόνο, τότε θα βρείτε την απάντηση. Μάλλον, θα τη νιώσετε! Ο χρόνος που «ντύνει» τον χώρο και σε μια λέξη μπορεί να κλειστεί, αιώνας, έχει την όψη και τη συμπεριφορά μιας βελόνας! Ναι, μην σας κάνει εντύπωση. Αιχμηρός, λεπτός, ανθεκτικός, λαμπερός και σκοτεινός μαζί. Και στην κορυφή αυτό του σώματος, ο άνθρωπος. Αυτός που μαθαίνει, αντιδρά, δημιουργεί, προσαρμόζεται, επαναστατεί, σχεδιάζει, ζει, πεθαίνει. Αυτός που παράγει τον πλούτο, αυτός που διεκδικεί την ελευθερία και τη δημοκρατία, αυτός κρατά τη βελόνα και ορίζει τα βήματα, το ύφος και τη ορμή του κόσμου. Ο ανεπαίσθητος ήχος του εύθραυστου μετάλλου πάνω στο ύφασμα της καθημερινότητας, συμπλήρωσε αυτόν της φωτιάς, του σφυριού, της σφαίρας, της γροθιάς και του ηλεκτρονικού κουμπιού. Αυτή η σχεδόν αθέατη οπή που δημιουργήθηκε ονομάστηκε μόδα και μαζί με τον 20ο αιώνα «περπάτησε». Το βιβλίο «Βελονιές της πρωτοπορίας» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι η πολύχρωμη πορεία του.

Το βιβλίο είναι μια επίδειξη μόδας σε εξέλιξη. Δεν υπάρχει τέλος κι ας είναι οριοθετημένο! Το πλαίσιο που προσφέρει ο 20^ος αιώνας δεν είναι αυστηρό. Όσα διαβάζεις ανήκουν στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Οι σελίδες βρίθουν εικόνων που καθένας φτιάχνει στο μυαλό του με ξεχωριστό τρόπο. Στη σελίδα 62 διαβάζουμε λόγια του Ζαν Κοκτό: «Οι μόδες πεθαίνουν νέες. Αυτό είναι που κάνει τη ζωντάνια τους τόσο σημαντική». Και στο τέλος η φράση της Στέλα ΜακΚάρτνεϊ. «Η βιομηχανία της μόδας είναι εκτός μόδας». Από την «όμορφη εποχή» έως τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, η βελόνα συμβάδισε με της κοινωνικό/πολιτικές εξελίξεις. Οι βελονιές δεν έραψαν μόνο υλικά ένδυσης, αλλά και τα μηνύματα των καιρών, των πολέμων, των επαναστάσεων, των καταστροφών, των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Πάνω στη λεπτή μεταλλική γραμμή όρθωσαν ανάστημα η φαντασία, η ομορφιά και η επιμονή για μια καλύτερη ζωή. Η μόδα ποτέ δεν περίσσεψε από τη ζωή των ανθρώπων. Ακόμη κι αν φαινόταν αχρείαστη, πάντα συντρόφευε τους ανθρώπους, πάντα ήταν εκεί με τον τρόπο της. Ο Ιβ Σεν Λοράν μας θυμίζει (σ. 143): «Το μόνο που χρειάζεται μια γυναίκα για να είναι κομψή είναι παντελόνι, ένα πουλόβερ και μια καμπαρντίνα».

Η Ζέφη Κόλια πιάνει το νήμα από την αρχή (1905). Μέχρι να φτάσει στο τέλος (1999) μας έχει δώσει τα πάντα γύρω από την εξέλιξη της μόδας. Ονόματα, τάσεις, υφάσματα, υλικά, γεγονότα, δηλώσεις, βιογραφικά, μεγάλες στιγμές του χώρου, την παρουσία της Ελλάδας, πληροφορίες, εμβληματικά σύνολα, όλα στις σελίδες του βιβλίου. Στις ίδιες γραμμές, όμως, με πειθαρχημένο, οργανωμένο, τρόπο «φωνάζουν» την παρουσία τους όλα τα σημαντικά γεγονότα του 20^ου αιώνα. Η Κόλια «δένει» άψογα τα δύο πεδία και το αποτέλεσμα είναι γοητευτικό. Η εξιστόρησή της σε ενθουσιάζει και δεν ατονεί σε κανένα σημείο. Όλο αυτό προϋποθέτει εξαντλητική έρευνα και πλούσια βιβλιογραφία. Εδώ, υπάρχουν και τα δύο. Το «Βελονιές της πρωτοπορίας» είναι απολαυστικό! Την επιμέλεια έκανε η Μάγδα Τικοπούλου.