«Βορράς», του Φοίβου Οικονομίδη

Ο Καβάφης πάντα θα δικαιώνεται και ο Ελύτης θα του δίνει τα χρώματά του! Και ανάμεσα στο ταξίδι και στο αιγαιοπελαγίτικο μπλε, θα τρέχει, θα χορεύει, θα στέκεται, θα βαδίζει ανέμελη η ευτυχία. Η έννοια αυτή βρίσκει καταφύγιο στο καβαφικό ταξίδι και χειρονομεί έντονα μέσα στην παλέτα του νομπελίστα. Στη ενδιάμεση αυτή πορεία συντελούνται θαύματα, προσπάθειες δοκιμάζονται, αντέχουν, επιτυγχάνουν, αποτυγχάνουν και ό,τι άφησες, ό,τι κέρδισες, ό,τι έχασες είναι το κομμάτι ευτυχίας που σου αναλογεί. Το ποιητικό σκηνικό, η οπτική που λυγίζει και δικούς της δρόμους φτιάχνει δεν είναι κάτι που βρίσκεις μόνο στα βιβλία. Υπάρχει στη ζωή (μας) και όταν όλα κινδυνεύουν, όταν όλα απειλούνται, αποκαλύπτεται και σου δείχνει το σταθερό σημείο που πρέπει να ακολουθήσεις. Αν θες πάρε μολύβι και χαρτί, αν θες άνοιξε τον υπολογιστή σου και πληκτρολόγησε, αν θες σημείωσε σε πακέτα τσιγάρων, αν θες αφηγήσου προφορικά την πορεία της ζωής σου, πράξε όπως θες. Ενα μόνο να θυμάσαι: να στερεώσεις καλά τη θέση σου στον ορίζοντα. Και ο Φοίβος Οικονομίδης αυτό ακριβώς έκανε! Το μυθιστόρημά του (κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα 2021) «Βορράς» (Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας) μας δείχνει ότι και το ταξίδι συνεχίζεται και τα χρώματα δεν ξεθωριάζουν.

Ο Οικονομίδης μας δίνει το εσωτερικό ταξίδι και την εξωτερική, αποσπασματική, μα καίρια, αναζήτηση. Θα μπορούσε να ναι road novel, θα μπορούσε περιδιάβαση στον αστικό ιστό, θα μπορούσε να είναι διαλεκτική δοκιμασία, θα μπορούσε να είναι το ξεδίπλωμα μιας επίμονης ανησυχίας. Και όμως, το μυθιστόρημα αυτό αφορά το κυνήγι και την αποκωδικοποίηση της ευτυχίας. Το πλαίσιο δράσης απλό και γενναιόδωρο. Σε εννιά μέρες τα συναισθήματα των ανθρώπων θα παγώσουν. Ένας κομήτης θα πέσει στη Γη, οι τοξίνες του θα απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα και εξαιτίας τους οι άνθρωποι θα αισθάνονται για υπόλοιπο της ζωής τους ακριβώς όπως αισθάνονταν την ώρας της σύγκρουσης. Ο συγγραφέας μας φέρνει αντιμέτωπους με το κοινό, διαχρονικό, ερώτημα: Όταν όλα πρόκειται να τελειώσουν, τι κρατάμε; Από δω και πέρα ο ήρωας της ιστορίας, ο Αλέξανδρος, είναι μόνος του, με τον πόνο του, με τις αμφιβολίες του, με τους φίλους, τον έρωτα και το πεπρωμένο του. Το δικό του σταθερό σημείο στον ορίζοντα βαφτίζεται Βορράς και το ταξίδι αποκτά μορφή και περιεχόμενο. Ο Οικονομίδης, με τον τρόπο του, δίνει οδηγίες προς ναυτιλλομένους και καταλήγει στο σημείο που διαμορφώνει τις πορείες όλων μας: την ομορφιά! Εκεί η ευτυχία, εκεί η σωτηρία, εκεί η καταστροφή! Γράφει στο τέλος (σ.158-159): Τότε κατάλαβε πως δεν υπήρχε ευτυχία, όχι, υπήρχε μονάχα πόθος. Τότε κατάλαβε πως το μόνο που ήθελε να κάνει πραγματικά ήταν να πείθει τον εαυτό του πως ζούσε ακόμη. Να αγγίζει τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης και να τα ψηλαφίζει. Να υποφέρει βαθιά και να νοσταλγεί την κάθε μέρα, να χορεύει τρέμοντας όπως τα φώτα στον ουρανό, να ερωτεύεται τον ήλιο και το φεγγάρι να τον μαχαιρώνει στην καρδιά. Να κοιτάζει την ομορφιά καθώς σβήνει στον ορίζοντα.

Ο Οικονομίδης σε αυτό το υπαρξιακό ταξίδι δεν παρασύρεται από την επίμονη, εσωτερική, ανησυχία. Αποφεύγει να εκφράσει σκόρπιες σκέψεις, προβληματισμούς, γιατί έχει διαγράψει ήδη την πορεία μέσα του. Αφηγηματικά και σε επίπεδο πλοκής ξέρει πολύ καλά που πατάει. Η εξομολόγηση του ήρωα μπλέκεται σωστά με τις συνομιλίες με τους φίλους και τους τόπους. Η ατμόσφαιρα που στήνει, οι περιγραφές, ισορροπεί ανάμεσα στην ευτοπία και τη δυστοπία και ο άνθρωπος, η πορεία του, πάντα στη μέση.