Βοτανικός Κήπος: Αγοραία απειλή... για «κοινωφελείς σκοπούς»

Δημόσια διαχείριση, με ελεύθερη πρόσβαση για όλους, η μόνη λύση

Σε μια χώρα που υπάρχουν ιδιωτικά δάση, ιδιωτικά νησιά και ιδιωτικές παραλίες – είτε καπιταλιστών, είτε μοναστηριών – δεν είναι είδηση ότι ο Βοτανικός Κήπος στο Δαφνί, εντός των ορίων του δήμου Χαϊδαρίου, παραμένει κλειστός για περίπατο, αλλά ανοιχτός για την καφετέρια στο εσωτερικό του. Διότι, ως γνωστόν, ο Covid-19 «κολλάει» με το περπάτημα και το τρέξιμο. Όχι συνωστισμένος στις καρέκλες πίνοντας καφέ.

Πιο απλά: Αν πληρώνεις, τα υγειονομικά πρωτόκολλα «προσαρμόζονται»…

Ο Βοτανικός Κήπος δεν αφορά μόνο τους Χαϊδαριώτες και τον κόσμο στην ευρύτερη περιοχή, από τον Πειραιά μέχρι και τον Ασπρόπυργο. Πρόκειται για μια υπερτοπική ανάσα πράσινου που αφορά όλη την Αθήνα.

Όπως ενημερώνει η επίσημη ιστοσελίδα – η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι αχαρακτήριστη, γιατί δεν έβαλαν ένα γυμνασιόπαιδο να φτιάξει κάτι αξιοπρεπές; – ο Βοτανικός Κήπος «καταλαμβάνει μια έκταση 1860 στρεμμάτων, στις Βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω». «Στο τέλος της Ιεράς Οδού, στο ύψος που αυτή συμβάλλει με Εθνική Οδό Αθηνών Κορίνθου Πατρών (πρώην Καβάλας) θα συναντήσει ο επισκέπτης την κεντρική είσοδο του Βοτανικού Κήπου (Ιερά Οδός 403). Ο Κήπος εκτείνεται λίγο μετά από το Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, μέχρι τη Μονή Δαφνίου και τα τουριστικά περίπτερα του Δήμου Χαϊδαρίου (πρώην ΕΟΤ). Διακόπτεται από τον δρόμο Σχιστού – Κορυδαλλού ο οποίος τον χωρίζει σε ένα μικρότερο, το ανατολικό τμήμα, και σε ένα πολύ μεγαλύτερο, το δυτικό. Η καλλιεργημένη και επισκέψιμη περιοχή του Κήπου βρίσκεται στο δυτικό τμήμα.».

Πρώτο κρατούμενο: Ο Κήπος βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού.

Ο «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους», όπως είναι η επίσημη ονομασία του, «είναι Κοινωφελές Ίδρυμα – Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου». «Διοικείται από 5μελή Διοικητική Επιτροπή στην οποία προεδρεύει, σύμφωνα πάντα με την επιθυμία του δωρητή, ο εκάστοτε Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συμμετέχουν ο εκάστοτε Καθηγητής της Βοτανικής του ιδίου Πανεπιστημίου, ο Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου και ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Εθνικών Κληροδοτημάτων του Υπουργείου Οικονομικών ή όσοι έχουν ορισθεί ως αντικαταστάτες τους.».

Δεύτερο κρατούμενο: Ο Κήπος είναι ΝΠΙΔ. Δηλαδή, έχει μια νομική υπόσταση που του επιτρέπει την ιδιωτικοοικονομική λειτουργία για «κοινωφελείς» σκοπούς. Άλλωστε το ξεκαθαρίζουν οι ιδιοκτήτες και στον επίσημο ιστότοπο: «Θυμηθείτε: Ο Κήπος είναι ιδιωτικός χώρος. Όμως εσείς μπορείτε να τον απολαμβάνετε.»…

Ας μείνουμε λίγο παραπάνω σε αυτό το σημείο.

Αν σας ακούγεται οξύμωρη η λειτουργία ενός φορέα με στόχος το κέρδος – διότι αυτό σημαίνει η ιδιωτικοοικονομική λειτουργία – αλλά, ταυτόχρονα, «υπέρ του δημοσίου συμφέροντος», έχετε δίκιο. Όμως αυτό δεν αφορά μόνο στον Βοτανικό. Πρόκειται για παλιό κόλπο του κράτους με τον εξής απλό στόχο: Την «σαλαμοποίηση» του Δημοσίου σε εταιρίες μέσω της αλλαγής της νομικής υπόστασής τους σε ΝΠΙΔ, αφενός για να μπορέσει να προχωρήσει το ξεπούλημα υπηρεσιών, αφετέρου, μέχρι να πουληθούν, να λειτουργούν σαν ιδιωτικές.

Στην περίπτωση του Βοτανικού – «ο μεγαλύτερος Βοτανικός Κήπος της χώρας μας αλλά και ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου» όπως λένε οι διαχειριστές του – έχουμε μια καραμπινάτη περίπτωση δωρεάν παραχώρησης δημόσιας γης – όπως συμβαίνει και σήμερα δηλαδή, βλ. Φάληρο στον Νιάρχο – σε έναν επιφανή εκπρόσωπο του κεφαλαίου, όπως ήταν ο Αλέξανδρος Διομήδους.

Ο Διομήδους, όπως πληροφορεί η ιστοσελίδα των διαχειριστών και η Wiki, ξεκίνησε από νομάρχης Αττικοβοιωτίας, συνέχισε – από το 1910 μέχρι το 1918 – ως βουλευτής Σπετσών με το κόμμα των Φιλελευθέρων και υπουργός Οικονομικών από το 1912 μέχρι το 1915 στην πρώτη κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το 1918 έγινε συνδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και το 1923 διορίστηκε διοικητής της, μέχρι και το 1949. Έγινε επίσης πρώτος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος από το 1928 έως το 1931 και πρόεδρος του Ανώτατου Οικονομικού Συμβουλίου. Το 1949 ορκίστηκε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Θεμιστοκλή Σοφούλη τον οποίο και διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία για έξι μήνες την περίοδο από τις 30 Ιουνίου 1949 έως τις 6 Ιανουαρίου 1950.

Δεν χρειάζεται να κουράσουμε με τα προφανή. Δηλαδή, τις τραγικές περιόδους της ιστορίας του ελληνικού λαού, κατά τις οποίες ο Διομήδους έχτισε την παραπάνω εντυπωσιακά ανερχόμενη οικονομικο-πολιτική καριέρα του.

Φυσικά, όπως κάθε μεγαλοαστός που σέβεται τον εαυτό του, έτσι και ο Διομήδους, σε μια αρχική εκδοχή της γνωστής σήμερα ως «κοινωνική εταιρική ευθύνη» – διαφήμιση με «φιλανθρωπικό» περιτύλιγμα δηλαδή – αποφάσισε να αφήσει κληροδότημα για την δημιουργία Βοτανικού Κήπου. Και επειδή το κράτος των αφεντικών υπάρχει για να ικανοποιεί τα καπρίτσια τους, το υπουργείο Γεωργίας παραχώρησε την πλαγιά ενός βουνού, περιουσία του ελληνικού λαού, για την υλοποίηση του «ονείρου» του ζεύγους Διομήδους.

Το ότι η γη δόθηκε τζάμπα σε ιδιώτη όμως, σε τίποτα δεν εμπόδισε την ίδρυση του Κήπου το 1951, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Η πλαγιά του βουνού που μετατράπηκε σε κάτι που βαφτίστηκε «Βοτανικός Κήπος» άνοιξε για το κοινό το 1975.

 

Η απόπειρα επιβολής εισιτηρίου

 

Το ότι η πλαγιά του βουνού έπαψε να είναι δημόσιο αγαθό και περιουσία και μετατράπηκε σε μαγαζί, τεκμαίρεται από την πρόθεση των διαχειριστών του Κήπου να επιβάλλουν εισιτήριο εισόδου, για πρώτη φορά, από όσο τουλάχιστον γνωρίζουμε, από την στιγμή της λειτουργίας του.

Αυτή η απόπειρα έλαβε χώρα το περασμένο Φθινόπωρο. Ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, η εμπορευματοποίηση του Κήπου «ντύθηκε» με τον «μανδύα» του «συμβολικού»: Μόνο τις Κυριακές και «μόνο» ένα ευρώ, μόνο για πολίτες ηλικίας 15 – 65 ετών, ενώ αφηνόταν ελεύθερη η πρόσβαση σε απόρους, στρατευμένους και φοιτητές.

Το γεγονός ότι οι αντιδράσεις ήταν εύλογες και μεγάλες – μεταξύ αυτών και του Δημοτικού Συμβουλίου Χαϊδαρίου που προχώρησε σε ψήφισμα, με το οποίο «εκφράζει την πλήρη αντίθεσή του σε ενέργειες επιβολή αντιτίμου εισόδου» – δείχνει ότι το κόλπο των «συμβολισμών» έχει αρχίσει, να μην πιάνει.

Ευτυχώς.

Το θέμα έφτασε τότε και στην Βουλή με Επίκαιρη Ερώτηση του βουλευτή του ΜέΡΑ25, Κρίτωνα Αρσένη, ο οποίος χαρακτήρισε, ορθώς, «κοινωνικά απαράδεκτη την επιβολή εισιτηρίου στον Βοτανικό Κήπο Διομήδους». Πρόσθεσε, ότι αν το ΝΠΙΔ δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του Κήπου, να τον παραχωρήσει στον Δήμο Χαϊδαρίου.

Το ενδιαφέρον, όμως, βρίσκεται, στην απάντηση του υφυπουργού Παιδείας, Β. Διγαλάκη, διότι δείχνει την αντίληψη του αστικού κράτους για την δημόσια – κοινωνική σφαίρα.

Ο υφυπουργός, αφού μίλησε απαξιωτικά για το κόστος του εισιτηρίου – προσέγγιση η οποία αφενός προσπερνάει το γεγονός ότι δεν είναι η τιμή το βασικό πρόβλημα, αφετέρου θεωρεί ότι 4 ή 5 ευρώ για μια οικογένεια δεν είναι σπουδαίο πράγμα, που είναι – μπήκε στο «ψητό»:

1. Είπε ότι την ερώτηση ο βουλευτής θα έπρεπε να την απευθύνει στο ΔΣ του Νομικού Προσώπου του Κήπου, το οποίο είναι ο διαχειριστής και όχι στην κυβέρνηση. Αυτό τεκμηριώνει τον άθλιο λόγο για τον οποίο στήθηκαν τα ΝΠΙΔ. Διότι ενώ τα 4 από τα 5 μέλη – δηλαδή όλοι πλην του εκάστοτε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας – διορίστηκαν λόγω της ιδιότητας τους ως στελεχών άμεσα εποπτευόμενων φορέων του κράτους, αλλά το ίδιο το κράτος «νίπτει τας χείρας» στο όνομα της «αυτοτέλειας» του φορέα. Έτσι, ιδιωτικοποιεί αι εμπορευματοποιεί τα πάντα πιο «ευέλικτα».
2. Το γεγονός ότι ο υφυπουργός έβγαλε την «ουρά» του κράτους απ’ έξω, δεν τον εμπόδισε διόλου να υπερασπιστεί με καθαρά αγοραία κριτήρια την επιβολή εισιτηρίου, λες και ήταν εκπρόσωπος των διαχειριστών του Κήπου. Είπε δηλαδή ότι τα έσοδα του φορέα διαχείρισης προέρχονται από τους τόκους καταθέσεων του κληροδοτήματος οι οποίοι μειώθηκαν από 450.000 περίπου ευρώ το 2015 σε 166.000 ευρώ το 2018. Σύμφωνα με την λογική της κυβέρνησης λοιπόν, την χασούρα του Νομικού Προσώπου πρέπει να την πληρώσει – ως μη οφείλει – ο κόσμος. Δηλαδή, ένα υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος έχει «πόνο» για την χασούρα ενός ιδιωτικού φορέα, αλλά όχι για το ότι θέλει να μετακυλήσει αυτή τη χασούρα στον λαό, του οποίου όμως τα συμφέροντα υποτίθεται ότι αυτό το στέλεχος, εκ της θέσεως του, υπηρετεί. Δεν είναι υπέροχο;
3. Αφού λοιπόν το ΝΠΙΔ δεν τα βγάζει πέρα με την διαχείριση του Κήπου, γιατί δεν τον παραχωρεί στον Δήμο; Α, αυτό δεν γίνεται, λέει ο υφυπουργός, διότι η παραχώρηση είναι αντίθετη προς τους σκοπούς του ιδρύματος! Όμως, οι σκοποί του ιδρύματος υποτίθεται ότι είναι κοινωφελείς. Πώς υπηρετείται η έννοια της κοινής ωφέλειας με την επιβολή εισιτηρίου; Και μάλιστα τις Κυριακές, όταν μαζεύεται περισσότερος κόσμος, άρα είναι προφανής η κερδοσκοπία; Και ποιος διασφαλίζει ότι αύριο δεν θα επιβληθεί μεγαλύτερο εισιτήριο ή/και όλες τις μέρες, αφού ο υφυπουργός είπε ότι αυτό συνέβη λόγω της πτώσης των επιτοκίων, η οποία ουδείς μπορεί να προβλέψει αν θα χειροτερέψει; Και πώς διασφαλίζεται ο σκοπός της κοινής ωφέλειας από έναν φορέα, ο οποίος εξαρτά αυτόν τον σκοπό από κάθε άλλο παρά κοινωφελείς φορείς και δομές, όπως το τραπεζικό σύστημα;

 

Εμπορευματοποίηση διά της «ανταποδοτικότητας»

 

Ακόμη και αν του έθεταν τις παραπάνω ερωτήσεις, ο υφυπουργός δεν θα τις απαντούσε, διότι αγγίζουν τον βαθιά απάνθρωπο χαρακτήρα του συστήματος που υπηρετεί. Είπε όμως κάτι άλλο: Πρότεινε, ο δήμος Χαϊδαρίου να επικοινωνήσει με τη διοίκηση του Κήπου και να παρέχει κάποιες υπηρεσίες καθαριότητας, έτσι ώστε να εξεταστεί η πιθανότητα κατάργησης του εισιτηρίου για τους Χαϊδαριώτες.

Δηλαδή πρότεινε, σε έναν κατά τα άλλα ιδιωτικό, «αυτόνομο» και «ευέλικτο» φορέα, να τους παρέχεται υπηρεσία με δημόσιο κόστος… για να μην επιβάλει εισιτήριο στους δημότες που πληρώνουν αυτήν την υπηρεσία! Δεν είναι ακόμη πιο υπέροχο;

Το ότι το εισιτήριο τελικά δεν προχώρησε – έτσι κι αλλιώς μετά ήρθε το locdown και έκλεισαν τα πάντα – δεν σημαίνει τίποτα, αφού τα παραπάνω δείχνουν ότι αν δεν λυθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Κήπου προς όφελος του κόσμου, το χαράτσι είναι προ των πυλών.

 

Η θέση του Δήμου Χαϊδαρίου

 

Στα τέλη του περασμένου Αυγούστου, η δημοτική αρχή, με αφορμή την πρόθεση της διοίκησης του Κήπου να επιβάλει εισιτήριο, κατέθεσε στο Δημοτικό Συμβούλιο το παρακάτω ψήφισμα:

«Ο Διομήδειος Βοτανικός Κήπος αποτελεί ένα πολύ σημαντικό για την πόλη μας και την ευρύτερη περιοχή χώρο πρασίνου και περιπάτου, τον οποίο επισκέπτονται καθημερινά εκατοντάδες οικογένειες. Η αξία του Διομήδειου Κήπου αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, που οι πολίτες αναζητούν μια διέξοδο για περπάτημα στη φύση μακριά από συνθήκες συνωστισμού. Το Δημοτικό Συμβούλιο εκφράζει την πλήρη αντίθεση του με ενέργειες επιβολής αντιτίμου εισόδου στον Διομήδειο Βοτανικό Κήπο. Κάτι τέτοιο θα έκανε δυσχερή την επίσκεψη οικογενειών στον Κήπο σε καθημερινή ή συχνή βάση και θα ακύρωνε την κατοχυρωμένη λειτουργία του ως δημόσιο και κοινό αγαθό. Το Δημοτικό Συμβούλιο εξουσιοδοτεί τον Δήμαρχο να πραγματοποιήσει όλες τις αναγκαίες ενέργειες , περιλαμβανομένων μαζικών κινητοποιήσεων, για την προάσπιση της ελεύθερης εισόδου των πολιτών στον Διομήδειο Κήπο».

Αν και το παραπάνω ψήφισμα δεν έθεσε ζήτημα συνολικής διαχείρισης του Κήπου που θα εξασφάλιζε μια και καλή «την κατοχυρωμένη λειτουργία του ως δημόσιο και κοινό αγαθό», ωστόσο τάχθηκε σαφώς κατά του εισιτηρίου, για όλους τους πολίτες. Το Περιοδικό επικοινώνησε με το Γραφείο Τύπου του Δήμου Χαϊδαρίου για να δει εάν ο δήμος παραμένει στην ίδια θέση και για τις νεότερες εξελίξεις. Μάθαμε λοιπόν ότι πριν λίγες μέρες, ο Δήμαρχος Βαγγέλης Ντηνιακός ενημέρωσε το Δημοτικό Συμβούλιο, ότι ο δήμος παραμένει πλήρως αντίθετος στην επιβολή εισιτηρίου, γιατί αυτό θα δυσκόλευε τις οικογένειες να το επισκέπτονται και θα ακύρωνε τη λειτουργία του ως δημόσιου αγαθού. Μας είπαν ακόμη ότι αυτή τη θέση την έχει μεταφέρει ο δήμαρχος στο ίδρυμα, το οποίο, σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, προσανατολίζεται να υπάρχει ένας αριθμός επισκεπτών χωρίς αντίτιμο. Ο δήμος όμως επιμένει ότι το σωστό είναι να μην υπάρχει εισιτήριο. «Προφανώς, ακόμη περισσότερο, γιατί αυτή αν θέλετε είναι και η αρμοδιότητα του Δήμου, ο Δήμος δεν δέχεται να υπάρξει εισιτήριο για τους Χαϊδαριώτες. Η θέση του Δήμου όμως είναι για κανέναν» μας είπαν από το Γραφείο Τύπου.

Σύμφωνα με το ethnos.gr, στην ίδια συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ο δήμαρχος δήλωσε επίσης ότι «θα διεκδικήσουμε την ελεύθερη είσοδο των Χαϊδαριωτών στον Διομήδειο Κήπο» και «διεκδικούμε την επίσκεψη σχολείων και άλλων φορέων του Χαϊδαρίου στον Κήπο χωρίς αντίτιμο».

Το ερώτημα είναι γιατί γιατί να μην απαιτηθεί η επαναφορά της πλαγιάς του βουνού στο Δημόσιο, υπό δημόσια διαχείριση, όπως όφειλε εξαρχής να είναι;

Ρεπορτάζ του Περιοδικού επιβεβαίωσε, ότι με βάση την ΚΥΑ η διοίκηση του Κήπου θα προχωρήσει στην έκδοση ηλεκτρονικής κάρτας εισόδου – χωρίς εισιτήριο – για τον έλεγχο ορίου επισκεπτών. Κάτι τέτοιο όμως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Όπως κατήγγειλαν δημόσια πολίτες, ο Κήπος παραμένει στο σύνολό του κλειστός για το κοινό, εκτός από την καφετέρια. Η οποία, παρεμπιπτόντως, είχε καταγγελθεί από την προηγούμενη δημοτική αρχή, με δήμαρχο τον Μιχάλη Σελέκο, ότι λειτουργούσε, τουλάχιστον τότε, παράνομα, δίχως άδεια.

Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό λοιπόν είναι το εξής και το επαναλαμβάνουμε: Ποια υγειονομική και «κοινωφελής» λογική κρατά κλειστή μια τεράστια έκταση για τον κόσμο, αλλά αφήνει ανοιχτό μόνο μια άμεση πηγή εσόδων του ΝΠΙΔ, που είναι η καφετέρια;

Δεν είναι ακόμη πιο πολύ υπέροχο;

*Πηγή φωτογραφιών: Η σελίδα του Βοτανικού Κήπου στο Facebook