“Γασπάρ της νύχτας”, του Αλοϊσιους Μπερτράν
Τα πολύχρωμα πετράδια του Μπερτράν
Ο λόγος ακολουθεί την εποχή του, διαμορφώνει και συνεχώς διαμορφώνεται. Ωστόσο, τα στοιχεία, τα αρχέγονα υλικά από τα οποία δημιουργήθηκε, δεν χάνονται. Η ύπαρξη του συμβαδίζει με την αρχή του κόσμου και τους μεσολαβητές του, τους επέλεξε. Οι εκδόσεις Νήσος μας γνωρίζουν ένα πρωτοπόρο, έναν πρόδρομο ενός λογοτεχνικού είδους που φτιάχτηκε για να ομορφύνει μια εποχή και να δανειστεί ψήγματα ομορφιάς που υπήρχαν καλά κρυμμένα. Ο Αλοϊσιους Μπερτράν είναι αυτός που ταίριαξε το θάμβος της ποίησης με την καθαρότητα του πεζού λόγου. Προηγείται του Μπωντλαίρ στα “μικρά ποιήματα σε πεζό” και ο πολυσχιδής Γάλλος τον τιμά αναγνωρίζοντας την καίρια συμβολή του.
Στα “20 πεζά ποιήματα” του, σε σημείωμα του, αναγνωρίζει ως “μυστηριώδες και σπινθηροβόλο” πρότυπό του ένα βιβλίο που είχε εκδοθεί πριν αρκετά χρόνια στη γαλλική επαρχία. Πρόκειται για τον “Γασπάρ της νύχτας” και τα δύο επίθετα που χρησιμοποίησε ο Μπωντλαίρ δεν είναι τυχαία. Ο αναγνώστης που θα διαβάσει τον Μπερτράν θα νιώσει άμεσα ότι αυτά τα κείμενα δεν ανήκουν στην εποχή μας. Θα χαθεί σε ένα λογοτεχνικό σύμπαν που το ντύνει το έρεβος του ύστερου Μεσαίωνα και το γοητευτικό παράδοξο του Μπαρόκ. Ή αν προτιμάτε, θα γίνετε παρατηρητές ενός παραμυθιού που δεν έχει όμως την αφέλεια των παιδικών ιστοριών, αλλά τη δύναμη της ομορφιάς που απλώνεται σαν πέπλο γεμάτο πολύχρωμα πετράδια. Δείγμα γραφής-υπογραφής:
“Τη νύχτα μυρώνει τις φαντασίες του ύπνου μου με τις δροσερότερες και τρυφερότερες πνοές του Ιουλίου, η ίδια καλή νεράιδα που δείχνει και πάλι το δρόμο στη βακτηρία του ξεστρατισμένου γερο-τυφλού, και σφουγγίζει τα δάκρυα να γιατρέψει τον πόνο της μικρής σταχτομαζώχτρας που αγκάθι της πλήγωσε το γυμνό της ποδάρι”.
Ο Μπερτράν επιχειρεί να κάνει την Ιστορία λογοτεχνία χωρίς να διαστρεβλώσει το μήνυμα που κουβάλα. Στο εισαγωγικό κείμενο που έχει δώσει και τον τίτλο του βιβλίου, αφηγείται πώς ήρθαν στην κατοχή του τα κείμενα που συνθέτουν το κυρίως μέρος του έργου. Μια σειρά σύντομων κειμένων αφηγούνται συμβάντα και μύθους ή περιγράφουν πρόσωπα και πράγματα της ζωής στην Ευρώπη του ύστερου Μεσαίωνα και του Μπαρόκ στο Παρίσι και άλλα μέρη της σχηματιζόμενης Γαλλίας.
Η έκδοση συνοδεύεται από κατατοπιστικότατο επίμετρο του Γιώργου Βάρσου, ενώ η μετάφραση αποτελεί συλλογική δουλειά εργαστηρίου στο πλαίσιο μεταπτυχιακού προγράμματος της Φιλοσοφικής Σχολής. Αναμφισβήτητα ο λόγος του Μπερτράν εγγράφεται στο συνειδητό και μένει στο ασυνείδητο τα ίχνη του οποίου θα δούμε σε αυτούς που τον ακολούθησαν, όπως ο Μπωντλαίρ.
[hr]
Info:
Αλοϊσιους Μπερτράν, “Γασπάρ της νύχτας”, μετάφραση: Γιώργος Βάρσος, Γιώτα Ιωαννίδου, Σάντυ Καλογεροπούλου, Ματίνα Μπενέκου, Πάττυ Σωτηροπούλου, Σταυρούλα Τσόγκα
Εκδ. Νήσος