Γιατί η Άγκυρα κατέρριψε το SU – 24;

Βαδίζοντας σε μια ισορροπία τρόμου...

| 26/11/2015

Την Τρίτη, 24 Νοεμβρίου 2015, το πρωί, η ανθρωπότητα «κράτησε την αναπνοή της». Για κάποια ώρα, που ίσως φάνηκε αιωνιότητα. Η Τουρκία «έριξε» ένα ρωσικό Su-24. Και παρά το ότι ήταν εξαρχής σαφές σε όλους ότι δεν πρόκειται να υπάρξει άμεση στρατιωτική απάντηση (αυτά μόνο στις ταινίες γίνονται άλλωστε), όλοι, επίσης, κατάλαβαν ότι κάτι σοβαρό συνέβη που θα επηρεάσει καταλυτικά τόσο τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις όσο και την ανοιχτή πολεμική αιμορραγούσα πληγή στην οποία έχει μετατραπεί η Συρία και κατ’ επέκταση όλη η περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Γιατί η Τουρκία «έριξε» το ρωσικό αεροσκάφος; Το ερώτημα αυτό γίνεται προσπάθεια ν’ απαντηθεί από την Τρίτη το πρωί. Προφανώς, χωρίς μαντικές φιλοδοξίες. Ουδείς μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τι θα γίνει με μια τόσο περιπλεγμένη κατάσταση στο πλαίσιο της οποίας ανταγωνίζονται και συγκρούονται ιμπεριαλιστικές αλλά και περιφερειακές δυνάμεις έχοντας επενδύσει, αξιοποιήσει και τελικά «ξυπνήσει» και εθνοτικές – θρησκευτικές έχθρες που είθισται και ν’ αυτονομούνται.

Προφανώς αποτελεί πρωτοφανή κλιμάκωση η κατάρριψη. Αρκεί και μόνο να σκεφτεί κανείς ότι ήταν η πρώτη φορά από το 1950 που ένα, αμερικανικής κατασκευής, μαχητικό μέλους του ΝΑΤΟ καταρρίπτει ρωσικό μαχητικό χρησιμοποιώντας αμερικανικό πύραυλο.

Προφανώς φέρνει αντιμέτωπες, για άλλη μια φορά τα τελευταία χρόνια, τις ΗΠΑ με τη Ρωσία, με αφορμή, τώρα, τις επιλογές και τη στάση της τουρκικής «μεγαλοϊδεατικής» ηγεσίας του Ερντογάν. Προφανώς, δε, επιβεβαιώνει ότι το «παιχνίδι» στη Συρία δεν σχετίζεται διόλου με το τι θέλει ο συριακός λαός και ότι ακόμη και οι αντεγκλήσεις περί της τύχης του Άσαντ αποτελούν το «περιτύλιγμα» για το ποιος θα ελέγχει (ενεργειακά, οικονομικά, πολιτικά) την πολύτιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Γιατί τώρα όμως; Πόσο μάλλον, που ακόμη και το αμερικανικό Πεντάγωνο, του οποίου η πολιτική ηγεσία έσπευσε να «καλύψει» την Άγκυρα, υποστήριζε ότι το ρωσικό Su-24 δεν βρέθηκε στον εναέριο χώρο της Τουρκίας παρά για 17 δευτερόλεπτα, κάτι που με βάση στρατιωτικές αναλύσεις, σημαίνει κοινώς ότι όταν δέχτηκε τον πύραυλο από το τουρκικό F16 είτε βρισκόταν στα εναέρια σύνορα είτε εντός συριακού εναέριου χώρου. Και αν αυτό λέει επισήμως, με δεδομένη την πολιτική θέση της Ουάσινγκτον, ίσως ανεπισήμως η αλήθεια να μην απέχει πολύ από την ρωσική εκδοχή. Το βέβαιο είναι ότι οι διαρροές αυτές του Πενταγώνου «αδειάζουν» την Άγκυρα που υποστηρίζει ότι «προειδοποιούσε» το Su-24 επί 5 λεπτά ανά 30 δευτερόλεπτα.

Χάρτης που δείχνει τη διαδρομή (με κόκκινο) του ρωσικού SU-24, τη διαδρομή με μπλέ χρώμα του τουρκικού F-16 και το σημείο πτώσης του ρωσικού αεροσκάφους

Χάρτης που δείχνει τη διαδρομή (με κόκκινο) του ρωσικού SU-24, τη διαδρομή με μπλέ χρώμα του τουρκικού F-16 και το σημείο πτώσης του ρωσικού αεροσκάφους

Ίσως μια ματιά, βήμα βήμα, στα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων κυρίως σε στρατιωτικό και κατ’ επέκταση σε διπλωματικό επίπεδο, στο «μέτωπο της Συρίας», μπορεί να «ρίξει λίγο φως» στο «κουβάρι». Στο γιατί η Άγκυρα αποφάσισε να «ρίξει» το ρωσικό μαχητικό τώρα. Γιατί όποιος πιστεύει ότι με τέτοιο συνωστισμό στον εναέριο χώρο της Συρίας, ιδιαίτερα μετά την άμεση δυναμική εμπλοκή της Μόσχας στο πεδίο της μάχης με αεροπορικούς βομβαρδισμούς από τα τέλη Σεπτεμβρίου, πρόκειται για τα πρώτα 17 δευτερόλεπτα που κάποιο μαχητικό παραβιάζει τον εναέριο χώρο κάποιας χώρας στην «γειτονιά» αυτή, αυταπατάται εντόνως. Άλλωστε, ΗΠΑ, Γαλλία και όλοι οι άλλοι «πρόθυμοι», που βομβαρδίζουν το ISIS σχεδόν εδώ και ένα χρόνο επί συριακού εδάφους, δεν έλαβαν ποτέ άδεια από την Δαμασκό για να παραβιάσουν τον εναέριο χώρο της.

[br]

Ρωσική …ζώνη απαγόρευσης πτήσεων

Από τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου, το καταδρομικό Moskva, η ναυαρχίδα του ρωσικού στόλου, βρίσκεται στα ανοιχτά της Λαττάκειας. Είναι εξοπλισμένο με S300, (περισσότερους από 60 σύμφωνα με ξένα ΜΜΕ) και έχει εμβέλεια πλήγματος περίπου 150 μιλίων. Το βασικότερο όλων δεν είναι απαραίτητα ο εξοπλισμός του μόνο. Είναι ο συνδυασμός των αντιαεροπορικών δυνατοτήτων του με την τοποθέτησή του. Πρακτικώς το Moskva δημιουργεί μόνο του, όπως επιβεβαιώνουν και Ισραηλινοί στρατιωτικοί αναλυτές σε εκτενή άρθρα, μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από το συριακό έδαφος.

Η κίνηση αυτή προκάλεσε, καταρχήν, πρόβλημα στο Ισραήλ. Τα μαχητικά του συχνά πετούν πάνω από το Λίβανο και αρκετές φορές και στη Συρία όπου κατά διαστήματα πραγματοποιούν πλήγματα, πάντα με πρόσχημα την ασφάλειά του και των κατεχομένων υψωμάτων Γκολάν στη Συρία και της κατεχόμενης περιοχής των αγροκτημάτων Σεμπάα στο Λίβανο. Το Τελ Αβίβ έχει τηρήσει χαμηλούς τόνους σε όλες τις εξελίξεις στις αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας. Εντούτοις έχει εκφραστεί υπέρ της ανατροπής του Άσαντ, κάτι που αυτομάτως το θέτει στο πλευρό των αντικαθεστωτικών.

Ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ όχι απαραίτητα γιατί θεωρεί ότι θα προκύψει κάτι φιλικότερο προς τα συμφέροντα του Ισραήλ. Αλλά γιατί κυρίως θεωρεί εξαιρετικά ανησυχητική τη διεύρυνση του πεδίου δράσης και της ισχύος του Ιράν (που στηρίζει διπλωματικά και οικονομικά τον Άσαντ αλλά έχει στείλει και εξειδικευμένο προσωπικό από το επίλεκτο παραστρατιωτικό σώμα των Φρουρών της Επανάστασης) και της, φίλα προσκείμενης στο Ιράν, σιιτικής λιβανικής «Χεζμπολλάχ», η οποία έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο πεδίο της μάχης στο πλευρό του συριακού στρατού. Επιπλέον, Άραβες αναλυτές αλλά και Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, όπως ο Παλαιστίνιος πρέσβης στην Ελλάδα Μαρουάν Τουμπάσι, υποστηρίζουν ότι αντικειμενικά από την καταστροφή του εθνικού αραβικού κράτους που επιφέρει η δράση και η ενίσχυση των ακραίων ισλαμιστών του ISIS επωφελείται το Ισραήλ.

Η εμβέλεια του Moskva

Η εμβέλεια του Moskva

Η θέση του Moskva καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε πτήση εντός συριακού εναέριου χώρου χωρίς να γίνει αντιληπτή από τα ρωσικά ραντάρ. Κοινώς, αυτό σημαίνει ότι όλες οι πτήσεις της συμμαχίας υπό τις ΗΠΑ κατά του ISIS θα πρέπει να γνωστοποιούνται. «Επιβάλλει» συνεννόηση και συνεργασία και δίνει στην Μόσχα σαφή εικόνα του τι ακριβώς πτήσεις κάνει η συμμαχία. Και …«αχρηστεύει» και τη βρετανική βάση στην Κύπρο αφού επίσης μπορεί να καταγράψει κάθε κίνηση που γίνεται εκεί.

[br]

Ισραηλινές επιδρομές

Η ισραηλινή πλευρά φρόντισε να εκφράσει τη «δυσφορία» της πρακτικώς στις αρχές Νοεμβρίου. Συγκεκριμένα στις 2 Νοεμβρίου, συριακά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι ισραηλινά αεροσκάφη έπληξαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας σε απανωτές εξόδους τους τις βάσεις της «Χεζμπολλάχ» και του συριακού στρατού, στα βουνά Καλαμούν κατά μήκος των λιβανο-συριακών συνόρων, που απέχουν 70 χιλιόμετρα μεταξύ τους. Βασικός στόχος φαίνεται να ήταν η διακοπή της επιμελητείας και της μεταφοράς οπλισμού, δια του συριακού στρατού, από το Ιράν στη «Χεζμπολλάχ».

Group of Hezbollah fighters take position in Sujoud village in south Lebanon

Σημαία της «Χεζμπολλάχ» σε πεδίο μάχης στη Συρία

Το Ισραήλ, επισήμως, δεν επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε ποτέ τις επιδρομές αυτές, ακολουθώντας την προσφιλή τακτική του της «δημιουργικής σιωπής». Εντούτοις, επισήμως, έχει πολλάκις τονίσει ότι «δεν θα επιτρέψει να ενισχυθεί στρατιωτικά»  η «Χεζμπολλάχ» και μετά τη ρωσική άμεση εμπλοκή στη Συρία διέρρεε ότι αυτή, τελικά, λειτουργεί υπέρ της σιιτικής λιβανικής οργάνωσης.

Σε αυτό το περιστατικό, η Ρωσία δεν αντέδρασε καθόλου. Κατά ορισμένες διπλωματικές πηγές, στη συνάντηση που είχαν σχεδόν δύο εβδομάδες νωρίτερα οι Πούτιν και Νετανιάχου στην Μόσχα συμφώνησαν να «μην ανακατευτούν ο ένας στα πόδια του άλλου» στη Συρία και αυτό έγινε. Κατά ορισμένες άλλες πηγές, οι Ισραηλινοί ήθελαν να «τεστάρουν» την ταχύτητα αντίδρασης και την δυνατότητά τους να «παρακάμψουν» το «πέπλο αεράμυνας» του Moskva και το πέτυχαν. Για κάποιους τελευταίους, η Μόσχα απλώς πήρε το χρόνο της ν’ αντιδράσει όπου και όπως επιθυμεί η ίδια.

[br]

Αλλάζουν οι ισορροπίες σε έδαφος και αέρα

Μετά την συντριβή του ρωσικού Airbus στο Σινά με 224 επιβαίνοντες, η Μόσχα κλιμακώνει κατακόρυφα τις επιδρομές της κατά αντικαθεστωτικών. Μόνο σε μια μέρα, στις 20 Νοεμβρίου, καταγράφονται 75 έξοδοι με πλήγματα ακριβείας συνοικία την συνοικία στο Χαλέπι, στην περιοχή που ελέγχεται από αντικαθεστωτικούς.

Επισήμως, δια του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού ενημερώνει ότι μέσα σε μια εβδομάδα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς 15 πετρελαϊκές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούσε το ISIS και 525 από τα φορτηγά του που μετέφεραν λαθραίο πετρέλαιο. Συνολικό κόστος για το ISIS: 1,5 εκατομμύριο $ την ημέρα! Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η ρωσική ενημέρωση περί 600 απωλειών στις τάξεις των ενόπλων του ISIS και άλλων αντικαθεστωτικών οργανώσεων, μέσα σε μια μέρα, μπορεί κάλλιστα να απέχει από την πραγματικότητα …αλλά προς τα κάτω.

Ρωσικές αεροπορικές επιδρομές μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2015

Ρωσικές αεροπορικές επιδρομές μέχρι τις 3 Νοεμβρίου 2015

Κοινώς, εκτιμούν ότι τα ρωσικά πλήγματα αποδεκατίζουν με εκπληκτική ταχύτητα το ISIS  και τις άλλες αντικαθεστωτικές οργανώσεις. Και γιατί είναι αλλεπάλληλα και διαρκή, σε αντίθεση με τις επιδρομές μία στο τόσο της υπό, τις ΗΠΑ, συμμαχίας και γιατί έχουν πολύ καλύτερες πληροφορίες από το έδαφος, από το συριακό στρατό και τους συμμάχους του, αλλά και γιατί, προφανώς, είναι πολύ πιο αποφασιστικά και δεν «παζαρεύουν» ποιόν θα εξολοθρεύσουν, ποιόν θα χαϊδέψουν, ποιόν θα απειλήσουν μόνο κ.ο.κ.  Επιπλέον, λειτουργεί αυτό που από την άλλη πλευρά δεν υπάρχει: οι αεροπορικές επιδρομές συνοδεύονται από συντονισμένες κινήσεις στο έδαφος, στοιχείο απαραίτητο για να διατηρούνται τα «επίγεια κέρδη».

Από την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών και μετά ο συριακός στρατός έχει σταδιακά εξαπολύσει σειρά αντεπιθέσεων υπό την κάλυψη των ρωσικών βομβών και δεν φαίνεται να τα πηγαίνει άσχημα. Στο στόχαστρο προς ανακατάληψη είναι περιοχές στα βορειοδυτικά της επαρχίας Χάμα, στα σύνορα της επαρχίας της Λαττάκειας, στην γειτονική επαρχία του Χαλεπιού και της Χομς, στα περίχωρα της Δαμασκού αλλά και στην Παλμύρα, όπου στις 18 Νοεμβρίου τα συριακά στρατεύματα βρίσκονταν μόλις 2 χιλιόμετρα από τις θέσεις του ISIS.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ένας από τους λόγους που οδήγησαν στις βομβιστικές επιθέσεις του ISIS στο Παρίσι είναι ότι σε στρατιωτικό επίπεδο οι εξτρεμιστές ισλαμιστές «χάνουν» σταδιακά έδαφος, γι αυτό και μεταφέρουν αλλού την πίεση για να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Μέσα σε αυτά τα ρωσικά πλήγματα εντάσσονται και αεροπορικές επιδρομές στην περιοχή των Τουρκομάνων, στα σύνορα με την Τουρκία. Μια περιοχή όπου την μεθόριο την ελέγχουν αντικαθεστωτικοί και θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι αποτελεί κομβικό σημείο μεταφοράς λαθραίου πετρελαίου από τον ISIS, εισαγωγής εξοπλισμού, αγαθών επιμελητείας και όλων των συναφών προϊόντων για τους ισλαμιστές αλλά και μαχητών. Αφού το μεγαλύτερο μέρος της συνοριακής γραμμής, πλέον, την ελέγχουν οι Κούρδοι, το συγκεκριμένο σημείο είναι καίριας στρατηγικής σημασίας γιατί από εκεί εφοδιάζονται και όσοι κρατούν «σε στενό μαρκάρισμα» τις περιοχές που παραμένουν υπό τον έλεγχο της Δαμασκού στην επαρχία της Λαττάκειας.

Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί η καταγραφή Ιρανικών F14 και MiG29 στο συριακό εναέριο χώρο, να συνοδεύουν ρωσικά Tupolev TU160 στις 22 Νοεμβρίου. Οι εικόνες εκτιμάται ότι διέρρευσαν επίτηδες από το ρωσικό υπουργείο Άμυνας προκειμένου να γίνει τοις πάσι γνωστό «ποιος κάνει κουμάντο» πλέον στους συριακούς αιθέρες. Η εικόνα προκάλεσε ρίγη ανατριχίλας στο Ισραήλ, καταρχήν, όπου σειρά στρατιωτικών ιστοσελίδων την αναφέρουν ως απόδειξη της «αναβαθμισμένης» ισχύος του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή. Αλλά όχι μόνο. Το «μήνυμα» προφανώς αφορούσε και την Τουρκία και κυρίως τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και ήταν σαφές: η Ρωσία, και σε δεύτερο επίπεδο οι σύμμαχοί της, πλέον έχουν τον «πρώτο λόγο» στο γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή ό,τι και να γίνει.

[br]

Παίζοντας το «σκύλο με τη γάτα» με απρόβλεπτες συνέπειες

Δύο μέρες μετά, την ώρα που ο Βλαντιμίρ Πούτιν βρισκόταν για επίσημη επίσκεψη στην Τεχεράνη, η Τουρκία έριχνε το Su-24 «απαντώντας» με τον τρόπο αυτό στο ρωσικό «μήνυμα».  Ήταν μια πολιτική απόφαση που η Άγκυρα πιθανότατα δεν έλαβε μόνη της αλλά σε συνεννόηση με τους δυτικούς της συμμάχους. Μια πολιτική απόφαση ριψοκίνδυνη για την Άγκυρα δεδομένης της αντίδρασης που μπορεί να έχει η Ρωσία.

Ποιός ελέγχει ποιό τμήμα του συριακού εδάφους. Τελευταία ενημέρωση 15 Οκτωβρίου 2015

Ποιός ελέγχει ποιό τμήμα του συριακού εδάφους. Τελευταία ενημέρωση 15 Οκτωβρίου 2015. Με μαύρο οι περιοχές του ISIS (αντιπολίτευση), με πράσινο οι περιοχές του FSA και της Al Nusra/ Al Qaeda (συριακή αντιπολίτευση), με  κόκκινο οι δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης (Άσαντ και σύμμαχοί του), με κίτρινο οι περιοχές των καντονιών της Ροζάβα (YPG/YPJ/εθνοφυλακή της Ροζάβα).

Όμως η τουρκική ηγεσία, μπλεγμένη μέχρι εκεί που δεν «παίρνει άλλο» με το «κουβάρι» της Συρίας, έχοντας , ήδη, ανοιχτά στηρίξει το ISIS όλα τα τελευταία χρόνια (και χωρίς ουδέποτε ξεκάθαρα να πάψει να το στηρίζει) ελπίζοντας, δια αυτού, σε εκμηδένιση των περιφερειακών ανταγωνιστών της και σε ενίσχυση του δικού της ρόλου, εκμεταλλευόμενη το λαθρεμπόριο πετρελαίου, δεν έχει πολλές επιλογές. Όσο τα ρωσικά πλήγματα «γονατίζουν» τους Σύρους αντικαθεστωτικούς και το ISIS τόσο «κόβουν» την επιρροή της Άγκυρας στην περιοχή.

ΗΠΑ και ΝΑΤΟ έσπευσαν να στηρίξουν διπλωματικά την Τουρκία επιρρίπτοντας την ευθύνη στην Ρωσία επειδή «δεν πλήττει μόνο το ISIS» και γι αυτό «δημιουργείται σύγχυση».  Ρισκάροντας, σαφώς λιγότερα από την Άγκυρα, στέλνουν επίσης μήνυμα προς τη Ρωσία: δεν θα επιτρέψουν αμαχητί να αλλάξει ο στρατιωτικός συσχετισμός στη Συρία, και άρα και η γεωπολιτική ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή.

Η Μόσχα κλιμακώνει στρατιωτικά την παρουσία της στην περιοχή.  Το ίδιο όμως πράττουν και οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Μέσα στις επόμενες ημέρες, στα ανοιχτά της Συρίας, εκτός από το Moskva θα βρίσκεται το αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS Truman και το γαλλικό Charles de Gaulle. Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα στρατιωτικά πλοία στην ανατολική Μεσόγειο. Ο …«συνωστισμός» πλέον εκτός από τον αέρα μεταφέρεται και στη θάλασσα. Και  αυτό μόνο καλός οιωνός δεν είναι.

Ανάμεσα στις δύο μεγάλες αγάπες, την ψυχολογία και τη δημοσιογραφία, την μία την σπούδασε και την άλλη την έκανε επάγγελμα. Καμβάς το διεθνές ρεπορτάζ. Eκεί που δυστυχώς οι ζωές γίνονται ακόμη αριθμοί. Αγαπημένη ερώτηση: γιατί. Αγαπημένο μέσο: οι λέξεις, γραπτές ή ραδιοφωνικές. Μετά κόπων και βασάνων, κατάφερε να ολοκληρώσει διδακτορική διατριβή, όπου αποπειράθηκε να συνδυάσει πολιτική φιλοσοφία και σύγχρονες εξελίξεις.