Η έκπληξη του ασήμαντου…

Ο Ρέιμοντ Κάρβερ έγραψε για περιγράψει την επίδραση της αταξίας στη ζωή μας. Εγραψε για την, σχεδόν αόρατη, έξωθεν επέμβαση στην εύθραυστη ύπαρξη μας. Την αλλαγή που βλέπεις επειδή έχεις συνηθίσει να μη βλέπεις αλλαγές στην καθημερινότητα σου. Το βιβλίο που δεν έπρεπε να είναι στο μεσαίο ράφι της βιβλιοθήκης, η παιδική καρέκλα που είναι στο σαλόνι και όχι στο παιδικό δωμάτιο, το ρολόι που είναι γυρισμένο ανάποδα… Ο Κάρβερ στις ρωγμές που μένουν και δεν πληγώνουν, αλλά υπενθυμίζουν ότι κάτι άλλαξε, έγραψε. Και το έκανε αφαιρώντας και όχι προσθέτοντας. Η έκπληξη του ασήμαντου ήταν το τέλος και αυτός αναζητούσε την αρχή η οποία βρισκόταν σχεδόν δίπλα του, από πάνω του, μέσα του. Ο Κάρβερ είχε τη λογική των ταινιών δωματίου. Ηρωες, αντικείμενα, συναισθήματα, συνειρμοί, όλα επικοινωνούσαν σε λίγα τετραγωνικά και όλα, μα όλα, ήταν εντυπωσιακά κι ας ήταν τα πιο απλά πράγματα του κόσμου!

Ο Κάρβερ, ο μέγας διηγηματογράφο, αποκαλύπτεται στον συγκεντρωτικό τόμο “Διηγήματα. Ρέιμοντ Κάρβερ” (Εκδόσεις Μεταίχμιο). Σχεδόν χίλιες σελίδες μικρών μα τόσο μεγάλων ιστοριών. Οι τρεις συλλογές διηγημάτων “Λοιπόν, θα πάψεις σε παρακαλώ;”, “Αρχάριοι”, “Καθεδρικός ναός”, αποκαλύπτουν ότι στη λογοτεχνία τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν είναι σταθερό. Ακόμη και η ακινησία των πραγμάτων είναι κίνηση που συνοδεύει την άοκνη και ατέρμονη διαδικασία της σκέψης. Ο Κάρβερ μέσα από τις ιστορίες του θέλησε να μας πει ότι όσο υπάρχει ο άνθρωπος τίποτα δεν είναι αδιάφορο και σίγουρο. Ακόμη και σε ένα δωμάτιο θα θέσει σε κίνηση τα πάντα. Γι’ αυτό και δεν χρειάστηκε ποτέ να επινοήσει μεγάλες, φωνακλάδικες ιστορίες. Δεν χρειαζόταν. Η ξαφνική γνωριμία άνδρα με παλιό, τυφλό, φίλο της γυναίκας του αρκεί. Η “εισβολή” ζευγαριού χίπις στη βραδιά μπίνγκο που ζει κάθε βδομάδα ένα “συνηθισμένο” ζευγάρι αρκεί. Η φροντίδα του σπιτιού των γειτόνων που λείπουν αρκεί. Η έκπληξη του τίποτα που όμως άλλαζε τα πάντα…

Ο Κάρβερ, παρά τον περιορισμό της φόρμας, ήρεμα, μεθοδικά και σίγουρα εμφάνιζε το παρασκήνιο της “τακτοποιημένης” ζωής των ηρώων του και μας σόκαρε. Ναι, κάθε ιστορία καταλήγει σε ένα ξάφνιασμα. Ξάφνιασμα όχι τόσο για την ανατροπή, αλλά για την απρόσμενη (πάντα) αιώρηση, για την απουσία κατεύθυνσης στο φινάλε. Ο Κάρβερ, που βασανίστηκε από τα δικά του προβλήματα (εξάρτηση από αλκοόλ), ήξερε ότι όλοι έχουμε κάτι για το οποίο πονάμε και προτιμότερο είναι να το αντιμετωπίσουμε, παρά να αδιαφορήσουμε και να υποκριθούμε. Απλοί καθημερινοί χαρακτήρες, λόγος απλός, με λέξεις-νυστέρια και σταθερό χέρι έφταναν αμέσως στο ζητούμενο. Ο Κάρβερ είναι σπουδαίος γιατί κατάλαβε πώς λειτουργούν και πώς μας επηρεάζουν τα επιφανειακά τραύματα της ψυχής. Η έκδοση σφραγίζεται από τη γεμάτη σεβασμό και αγάπη δουλειά του Γιάννη Τζώρτζη, ο οποίος έχει κάνει τη μετάφραση και έχει γράψει την εισαγωγή και το επίμετρο, δίνοντας μας να καταλάβουμε ποιος ήταν ο άνθρωπος και λογοτέχνης Ρέιμοντ Κάρβερ.