Όχι στο δικαίωμα των γυναικών στην αυτοάμυνα

Όπως σκέφτονται οι κύριοι, δεν έχω από που να πιαστώ: αν εμένα με σκοτώνουν είναι ειρήνη, μα είναι πόλεμος το να υπερασπίζομαι τον εαυτό μου

Alfonso Sastre

Τα γεγονότα είναι λίγο πολύ γνωστά: λίγες μέρες πριν (27/9/2017), το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Ναυπλίου καταδίκασε, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, την 22χρονη Π.Α. σε 15 χρόνια και 4 μήνες για ανθρωποκτονία από πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση και παράβαση της νομοθεσίας για τα όπλα. Η 22χρονη είχε τραυματίσει θανάσιμα τον 46χρονο Ν.Ζ., στην προσπάθεια της να αμυνθεί κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επίθεσης που δέχτηκε από το θανόντα, αυτή και η ανήλικη φίλη της, ξημερώματα της 22ας Ιουνίου 2016, στο κέντρο της Κορίνθου.

Στην Π.Α. δεν αναγνωρίστηκε η αυτοάμυνα, αντίθετα το δικαστήριο της έδωσε το ελαφρυντικό ότι δεν είχε ταπεινά κίνητρα, ενστερνιζόμενο την πρόταση της εισαγγελέως που υποστήριξε ότι  «ενήργησε με βάση τον αξιακό της κώδικα όπως περιγράφηκε παραπάνω και δεδομένου ότι στο θύμα βρέθηκαν όλα τα προσωπικά του αντικείμενα και η πράξη δεν συνδέεται με κλοπή».

 Παράλληλα διατάχθηκε η κράτηση της κατηγορούμενης, ενώ δεν της δόθηκε η δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης της ποινής μέχρι την έφεση.  Μετά την ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου, η δικηγόρος της Π.Α., Ιωάννα Στεντούμη, κατέθεσε έφεση, ενώ μπορεί να ζητηθεί και αναστολή εκτέλεσης της ποινής μέχρι να εκδικαστεί η έφεση.

Η βαριά ποινή προκάλεσε την απογοήτευση της Π.Α. και την οργή των 70 και πλέον αλληλέγγυων γυναικών, που παραβρέθηκαν στο δικαστήριο, για να σταθούν δίπλα της. Έντονες ήταν οι αντιδράσεις και διαφόρων queer, φεμινιστικών, αντισεξιστικών συλλογικοτήτων. «Για εμάς η αυτοάμυνα παραμένει αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα μας και εξακολουθούμε να στεκόμαστε αλληλέγγυες στην Π.Α.» ανέφερε η πρωτοβουλία Καμία Ανοχή. Η δίκη αυτή θεωρείται  εμβληματική για το φεμινιστικό κίνημα της χώρας, που βρίσκεται σε άνθιση τα τελευταία δύο χρόνια, μιας και κάνει ορατή την ανάγκη πάλης για την αναγνώριση του δικαιώματος των γυναικών στην αυτοάμυνα.

Άλλωστε, αυτό που έγινε σαφές με την απόφαση του δικαστηρίου είναι ότι δεν καταδικάστηκε μόνο η Π.Α. αλλά όλες οι γυναίκες που ήρθαν ή θα έρθουν αντιμέτωπες με τη έμφυλη βία και αντέδρασαν.

Θεσσαλονίκη

Θύτης η έμφυλη βία

Η Π.Α., που κρίθηκε ένοχη, είναι ένα κορίτσι που μεγάλωσε σε κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον. Ο πατέρας της παραδέχθηκε στο δικαστήριο ότι κακοποιούσε τη μητέρα και τις δύο κόρες του, ενώ και η μητέρα της  επιβεβαίωσε την ασκούμενη βία. «Ο χρόνιος φόβος που βίωνε η Π.Α. μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον έγινε ακόμη πιο ξεκάθαρος από τον τρόπο που κατάθεσε η μητέρας της: αν και έβλεπε την κόρη της να απειλείται με ισόβια παρουσιάστηκε πραγματικά ανήμπορη, μιλώντας από μέσα της, χωρίς καμιά δύναμη αντίστασης, τσακισμένη κυριολεκτικά από την κακοποίηση», ανέφερε η Σοφία, αλληλέγγυα φεμινίστρια, που έχει επικοινωνία με την Π.Α. και παραβρέθηκε στη δίκη.

Τελικά η Π. Α. δεν άντεξε την ενδοοικογενειακή βία, τρεις μήνες πριν το συμβάν είχε φύγει από το σπίτι της και ζούσε στο δρόμο. Αυτή η συνθήκη εξηγεί γιατί είχε μαζί της το μαχαίρι, ένα μέσο αυτοπροστασίας για ένα νεαρό κορίτσι που ήταν άστεγο και αρκούντως κακοποιημένο. Σε όλα αυτά είναι αναγκαίο να προστεθεί, όπως το ανέδειξε στο δικαστήριο και η δικηγόρος υπεράσπισης, ότι η Π.Α. είχε διαγνωσμένη νοητική ανεπάρκεια, γεγονός που την ωθεί γενικότερα να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο πιο έντονα.

Τα ξημερώματα της 22ας Ιουνίου 2016, η Π.Α. έπεσε για άλλη μια φορά θύμα έμφυλης βίας, αυτή τη φορά από έναν «ευυπόληπτο πολίτη της Κορίνθου»: έναν 46χρονο άντρα σε κατάσταση βαριάς μέθης, ο οποίος, είχε παρενοχλήσει και άλλες δύο κοπέλες στο μπαρ που βρισκόταν, λίγη ώρα νωρίτερα (όπως αναφέρθηκε σε ρεπορτάζ τοπικού μέσου), ενώ κατά την ίδια χρονική περίοδο τηλεφωνούσε φορτικά στην πρώην φίλη του  (υπάρχουν πάνω από δέκα κλήσεις καταγεγραμμένες οι οποίες υποβλήθηκαν στο δικαστήριο).

Αυτός ο άνδρας, μέσα στη νύχτα, επιτέθηκε, αρχικά με λόγια, με ύβρεις, με απειλές, στην Π.Α και την ανήλικη φίλη της. Απαίτησε από τη 17χρονη να κάνει πληρωμένο σεξ μαζί του. Δεν τον σταμάτησε ούτε καν ότι το κορίτσι το γνώριζε από την κόρη της συντρόφου του. Όταν έλαβε αρνητική απάντηση δεν έφυγε, δεν πήγε σπίτι του να κοιμηθεί, επέμεινε να επιτίθεται στις κοπέλες: τις πλησίασε απειλητικά, τις έβριζε φωνάζοντας τους «θα σας  γαμήσω», χούφτωσε το στήθος της ανήλικης, τράβηξε τα μαλλιά της Π.Α.

Βόλος

Η Π.Α. μια από εμάς

Αυτή τη συνθήκη όποια γυναίκα και να τη βίωνε, το πρώτο πράγμα που θα σκεφτόταν θα ήταν ότι ο βιασμός δεν είναι μακρινό σενάριο. Θα ένοιωθε ταραχή, πανικό, απόλυτο φόβο.  Θα προσπαθούσε να φύγει, να σωθεί -κάτι που έκαναν οι κοπέλες, αλλά δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει τον 46χρονο. Θα έκανε ότι περνούσε από το χέρι της για να σταματήσει την απειλή προς τη σωματική της ακεραιότητα και αξιοπρέπεια. Άλλωστε «όταν ξεκινά μια σεξουαλική επίθεση κανείς δεν ξέρει –ιδίως το θύμα– που μπορεί να τελειώσει», όπως ορθά επεσήμανε η Ι.Τ., αλληλέγγυα που κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης. Αυτό έκανε και η Π.Α., χρησιμοποίησε το μαχαίρι που είχε μαζί της για αυτοπροστασία, όπως και κάθε γυναίκα θα χρησιμοποιούσε ότι είχε μαζί της για να προστατευθεί από την απειλή βιασμού.

Οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η αντίδραση της Π.Α. είναι γνώριμη σε όλες μας,  σε κάθε γυναίκα. Γιατί δεν υπάρχει ούτε μια που να μην έχει βιώσει, έστω και μια φορά, σεξουαλική παρενόχληση ή επίθεση στο δημόσιο χώρο (αναρωτιέμαι πραγματικά για την εισαγγελέα αν δεν έχει ζήσει κάτι αντίστοιχο). Γιατί δεν υπάρχει ούτε μια γυναικεία παρέα που να μην έχει βάλει το τραπέζι της εκμυστήρευσης αντίστοιχα σεξιστικά περιστατικά (με άντρες που κολλάνε πάνω σου στο λεωφορείο, άντρες που σε ακολουθούν τη νύχτα, όταν γυρίζει σπίτι, άντρες που δεν έχουν κανένα  ενδοιασμό να σε φωνάξουν «πουτανάκι», «θα σε ξεσκίσω» και άλλα αντίστοιχα. Κι αυτά είναι τα light περιστατικά)… Κουβέντες γυναικών που κλείνουν πάντα με ιδέες για μέσα αυτοπροστασίας (σουγιάς, πεπερ σπρέι, λακ, κλειδιά) ή ακόμη και παρεννοήσεις για εκμάθηση πολεμικών τεχνών.  Κορίτσια, που τελικά, με τα πολλά, και αφού δεν αντέχουν άλλο να βιώνουν τη διαρκή ανασφάλεια ενός σώματος που είναι κινούμενος στόχος σεξιστικών επιθέσεων, ειδικά τη νύχτα, αποφασίζουν να προμηθευτούν μέσα αυτοάμυνας, χτυποκαρδώντας μήπως τύχει το worst case scenario και αναγκαστούν να τα χρησιμοποιήσουν.  Άλλωστε καμία δεν θέλει ούτε να βιώσει ούτε να αναγκαστεί να τα αντιμετωπίσει όλα αυτά.

Εν τέλει, σε μια κοινωνία με εμπεδωμένη την κουλτούρα του βιασμού, που η ευαλωτότητα των γυναικείων σωμάτων στο δρόμο είναι δεδομένη, μοιάζει να καλούνται οι  γυναίκες να δεχθούν αδιαμαρτύρητα την κατάσταση. Η καταδίκη της Π.Α. και η μη αναγνώριση της αυτοάμυνα στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα ότι η δικαιοσύνη αντί να προστατεύει, ενδυναμώνει τις γυναίκες, προτιμά για άλλη μια φορά να παρέχει ασυλία στους θύτες έμφυλης βίας, όπως συχνά κάνει και με τους βιαστές. Μάλιστα η αναφορά της εισαγγελέως στις πράξεις του θύματος, λέγοντας «Ήπιε κάτι παραπάνω, έκανε κάτι παραπάνω», δείχνει ακριβώς την υποτίμηση της σημασίας της σεξουαλικής επίθεσης και της απειλής βιασμού, στις ζωές των γυναικών. Αλήθεια οι δικαστές έχουν αναρωτηθεί αν τέτοιες αποφάσεις είναι που οπλίζουν τα χέρια γυναικών ώστε να προστατευτούν;

«Το τραγικό είναι πως αν αυτή η κοινωνία είχε δουλέψει στοιχειωδώς πάνω στο ζήτημα του σεβασμού του χώρου/σώματος των γυναικών – δεν θα είχε συμβεί τίποτα. Ούτε ένας άνθρωπος θα είχε χαθεί ούτε μια νεαρή κοπέλα θα είχε φυλακιστεί», τονίζει η Σοφία.

πανό έξω από το δικαστήριο του Ναυπλίου που εκδικαζόταν η δίκη της ΠΑ

Φεμινιστική αλληλεγγύη

Για την υπόθεση της Π.Α. δραστηριοποιήθηκαν πριν τη δίκη, αλλά και στο δικαστήριο, διάφορες φεμινιστικές συλλογικότητες όπως Το Μωβ, η Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης για την υπόθεση της Κορίνθου, το Μωβ Καφενείο, η αυτόνομη γυναικεία ομάδα στην Πάτρα WildCat, η πρωτοβουλία Καμία Ανοχή κ.ά. Οι δράσεις ήταν ποικίλες: από αναρτήσεις πανό σε πανεπιστήμια (Πάτρα, Βόλος, Πολυτεχνείο Αθήνα, Πάντειος), μοίρασμα κειμένων, εκδηλώσεις για οικονομική ενίσχυση, ηλεκτρονικές καμπάνιες κ.ά., μέχρι τη σταθερή επαφή μελών αυτών ομάδων με τη Π., μέσω γραμμάτων, τηλεφώνων ή επισκέψεων (συγκεκριμένα του Μωβ και Μωβ Καφενείου). Η δράση αυτή κορυφώθηκε, σε πρώτη φάση, στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Ναυπλίου, με την κατάθεση 2 αλληλέγγυων φεμινιστριών, ως μαρτύρων υπεράσπισης, αλλά και τη παρουσία στη δίκη δεκάδων άλλων.

Από ότι φαίνεται αυτός ο πρώτος πυρήνας θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται, ενόψει μάλιστα και του εφετείου: «Η Π.Α. χρειάζεται δικαστική και προπαντός ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη, και η συνεργασία αλληλεγγύης που έχει δημιουργηθεί θα εξακολουθήσει να φροντίζει γι’ αυτά» αναφέρει το μωβ στο site του.

Mε δεδομένη μάλιστα την εμβληματικότητα της δίκης για το φεμινιστικό κίνημα, μιας και μια αθωωτική απόφαση θα αποτελέσει δεδικασμένο σχετικά με την αναγνώριση της αυτοάμυνας σε σεξουαλική επίθεση, λειτουργώντας ενδυναμωτικά για πολλές γυναίκες, αναμένεται και διεύρυνση των δράσεων. Σε αυτό το πλαίσιο: όπως αναφέρει μέλος της πρωτοβουλίας Καμία Ανοχή, «σε μια προσπάθεια να  συμβάλλουμε στις ήδη υπάρχουσες κινήσεις, προτείνουμε το συντονισμό γυναικείων και φεμινιστικών ομάδων/συλλογικοτήτων, προκειμένου να αναδείξουμε περαιτέρω το ζήτημα», «ταυτόχρονα στην πορεία της 25 Νοέμβρη προτείνουμε να αναδειχτεί όχι μόνο το ζήτημα της βίας κατά των γυναικών, αλλά να δοθεί έμφαση στην απάντηση των γυναικών σε αυτήν την βία».

**οι φωτογραφίες  έχουν αλιευθεί από το wildcatpatra.wordpress.com