Αν διαβάζαμε τον Γκερέν

Ευρωεκλογές: Μπροστά στο πολλαπλό είδωλο του φασισμού

Η περιήγηση στο χάρτη της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς αφήνει πικρή γεύση. Μία μέρα πριν τις ευρωεκλογές, το πολλαπλό είδωλο του φασισμού, το οποίο μόνο ενδεικτικά και με όρους δημοσιογραφικής καταγραφής προσεγγίσαμε στα κείμενα που προηγήθηκαν (βλ. εδώ, Ουγγαρία, Αυστρία, Γαλλία), βρίσκεται πια μπροστά μας. Όχι μόνο στην κοινοβουλευτική του εκδοχή – που είναι άλλωστε και η πιο φαιδρή. Το πρόσωπο του φασισμού το συναντάς ακόμα και όταν διασχίζεις την Τριών Ιεραρχών στα Πετράλωνα και την Παναγή Τσαλδάρη στο Κερατσίνι. Το βλέπεις πίσω από τα κάγκελα των στρατοπέδων στην Πέτρου Ράλλη, στην Αμυγδαλέζα και στη Μόρια. Περνάς δίπλα του στην «υπό ανακαίνιση» Villa Amalias και στη σφραγισμένη Λέλας Καραγιάννη. Το διαβάζεις στα στημένα ρεπορτάζ του Πρώτου Θέματος. Το ακούς να μουγκρίζει με τις κραυγές του Κασιδιάρη ή με την επιμελημένη προπαγάνδα του Πρετεντέρη και άλλων αυτοαποκαλούμενων δημοσιογράφων. Δεν το ψηφίζεις εσύ αλλά το κάνουν χιλιάδες άλλοι στη γειτονιά σου που δεν δηλώνουν βέβαια ρατσιστές αλλά…

Ας γραφτούν αλλού ενδελεχείς αναλύσεις του φαινομένου και στρατηγικές αντιμετώπισής του. Αυτός εδώ ο επίλογος θα γραφτεί από τον Ντανιέλ Γκερέν, που πέρασε δυο φορές, με τα πόδια και με το ποδήλατό του, τα γαλλογερμανικά σύνορα για να γράψει το πιο ενδιαφέρον ρεπορτάζ της εποχής. Την πρώτη, το καλοκαίρι του ’32, για να αφουγκραστεί την προχιτλερική Γερμανία. Τη δεύτερη, την άνοιξη του ’33, για να δει από κοντά την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού στην εξουσία. Το παρακάτω απόσπασμα βρίσκεται στην κατακλείδα του πρώτου κειμένου που περιέχεται στο μνημειώδες έργο του «Η φαιά πανούκλα». Ο Γκερέν βλέπει τον γερμανό εργάτη να παρασύρεται με ορμή από τα απλουστευτικά επιχειρήματα που κραυγάζει ο ανερχόμενος Φίρερ. Η αριστερά, σοσιαλδημοκρατική και κομμουνιστική, έχει χάσει στο πεδίο της πειθούς και οι εκλογικές αυταπάτες έχουν εξανεμιστεί. Η σύγχυση και το μίσος που έχει συσσωρευτεί στους Γερμανούς από τη φτώχεια, τη μιζέρια και την ανεργία είναι έτοιμα πια να εκφραστούν με μένος πάνω στους αποδιοπομπαίους τράγους που έχουν κατασκευάσει οι ναζί. Γράφοντας το πρώτο -χρονολογικά- άρθρο του, ο Γκερέν διαβλέπει το σκοτάδι που σε λίγο θα σκεπάσει, πράγματι, τη Γερμανία. Όμως η επικράτηση του φασισμού δεν ήταν προδιαγραμμένη. Και μπορεί  ασφαλώς να μην υπάρξει «επόμενη φορά».

«Η αποτελμάτωση κάνει τη δουλειά της. Κανένα σημάδι οικονομικής ανάρρωσης. Θα είμαστε άνεργοι στην αιωνιότητα; Τα πολιτικά κόμματα μας έδωσαν ένα σωρό υποσχέσεις. Έγιναν τόσες και τόσες προεκλογικές εκστρατείες. Διαβάστηκαν ένα σωρό αφίσες και προκηρύξεις. Σωροί ψηφοδέλτια ρίχτηκαν τσάμπα και βερεσέ μέσα στις κάλπες. Τίποτα δεν άλλαξε. Αντίθετα όλα πάνε προς το χειρότερο. Κι οι τελευταίες ελευθερίες καταργήθηκαν· οι εργατικές εφημερίδες απαγορεύτηκαν· στις δημόσιες συγκεντρώσεις, το είδα με τα μάτια μου, ένας θρασύς Schupo [σύντμηση του schutzpolizist, αστυφύλακας προστασίας] αφαιρεί το λόγο από τους ομιλητές που δεν του αρέσουν. Κι ανάμεσα στους πιο σαστισμένους εργάτες ακούγεται αυτός ο μονόλογος που θα μπορούσε κάλλιστα να κρούσει την καμπάνα για τη δημοκρατική Γερμανία: Αχ και συμφωνούσαν μεταξύ τους οι αρχηγοί! Η προοπτική όμως αυτή είναι αμυδρή και μακρινή. Γιατί λοιπόν να μην ακούσω καλόπιστα ετούτους τους καινούργιους σωτήρες που μου υπόσχονται ψωμί και δουλειά, που λένε ότι θα με απελευθερώσουν από τις αλυσίδες της συνθήκης των Βερσαλλιών και που μου ορκίζονται ότι κι αυτοί είναι κόμμα εργατικό, επαναστατικό και σοσιαλιστικό; Χάιλ Χίτλερ! […] Η νύχτα έπεσε πάνω στη Γερμανία.»

Ο φασισμός στην κάλπη 

Κλείνουμε το αφιέρωμα για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη δημοσιεύοντας μια αναλυτική κατάσταση με τα αποτελέσματα των κομμάτων αυτών σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Όπως είδαμε, η άνοδος αυτή ευνοείται από τον φόβο και τον δισταγμό τής Αριστεράς να θέσει ξεκάθαρα το ζήτημα της ρήξης με το σύστημα που αναπαράγει το φασισμό. Ευνοείται, ωστόσο και από το ότι οι ιδέες και οι πολιτικές των ακροδεξιών κομμάτων υιοθετούνται σε μεγάλο βαθμό και από τις επίσημες, δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις της κάθε χώρας.

 

 

Τα ποσοστά των  ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη 

(Δίπλα σε κάθε χώρα η χρονιά διεξαγωγής των τελευταίων βουλευτικών εκλογών) 

Στον χάρτη με γαλάζιο χρώμα: ποσοστό κόμματος μικρότερο από 0,1% – με γκρι χρώμα: απουσία δεδομένων

 

Νορβηγία 2013 Κόμμα της Προόδου 16,3

Δανία 2011 Λαϊκό Κόμμα 12,3

Γερμανία 2013 Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD) 1,5

Ολλανδία 2012 Κόμμα για την Ελευθερία 10,1

Βέλγιο 2010 Vlaams Belang 7,8 / Εθνικό Μέτωπο 0,5

Βρετανία 2010 Εθνικό Βρετανικό Κόμμα (BNP) 1,9

Γαλλία 2012 Εθνικό Μέτωπο (FN) 13,6

Αυστρία 2013 Φιλελεύθερο Κόμμα (FPO) 21,5 / Συμμαχία για το Μέλλον (BZO) 3,5

Ελβετία 2011 Δημοκρατική Ενωση του Κέντρου (UDC) 26,6

Σλοβενία 2011 Εθνικό Σλοβενικό Κόμμα (SNS) 1,8

Ιταλία 2013 Λίγκα του Βορρά 4,1 / Νέα Δύναμη (Forza Nuova) 2,4

Πορτογαλία 2011 Ανανεωτικό Εθνικό Κόμμα 0,3

Ισπανία 2011 Πλατφόρμα για την Καταλωνία (PXC)*

*[Νεοναζιστικό κόμμα που έχει παρουσία μόνο στο κοινοβούλιο της Καταλωνίας με ποσοστό 1,7%. Σε εθνικό επίπεδο το ποσοστό του αντιστοιχεί στο 0,2% των ψηφοφόρων]

Κροατία 2011 Κροατικό Κόμμα του Δικαίου 5,8

Αλβανία 2013 Μαυροκόκκινη Συμμαχία 0,6

Σερβία 2012 Ριζοσπαστικό Σερβικό Κόμμα 4,6

Ελλάδα * 2012 Χρυσή Αυγή 6,9 / ΛΑΟΣ 1,6

** Τα στοιχεία στο χάρτη δεν συμψηφίζουν τα ποσοστά των Ανεξάρτητων Ελλήνων  στην ακροδεξιά

Κύπρος 2011 ΕΛΑΜ 1,1

Τουρκία 2011 Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης 13

Βουλγαρία 2013 Επίθεση (Ataka) 7,3

Ρουμανία 2012 Κόμμα της Μεγάλης Ρουμανίας 1,4

Ουκρανία 2012 Ελευθερία (Svoboda)  10,5

Ουγγαρία 2010 Jobbik 16,7

Σλοβακία 2012 Εθνικό Σλοβακικό Κόμμα 4,6

Πολωνία *** 2011 Δεξιά Δημοκρατική Πτέρυγα 0,2 / Νέα Δεξιά 1,1

*** Στην Πολωνία τα ακροδεξιά κόμματα εμφανίζουν πολύ χαμηλά ποσοστά καθώς το υπερσυντηρητικό κόμμα Δίκαιο και Δικαιοσύνη έφτασε στο 29,9% στις τελευταίες εκλογές

Ρωσία 2011 Φιλελεύθερο-δημοκρατικό Κόμμα 11,7

Λετονία 2011 Εθνική Συμμαχία 13,9

Λιθουανία 2012 Τάξη και Δικαιοσύνη 7,3

Εσθονία 2012 Κόμμα της Ανεξαρτησίας 0,5

Φιλανδία 2011 Αληθινοί Φιλανδοί 19,1

Σουηδία 2010 Δημοκράτες της Σουηδίας 5,7