«Εφτά άδεια σπίτια», της Σαμάντα Σβέμπλιν

Πρώτα η εμφάνιση, μετά η οπτασία, μετά το φάντασμα και μετά το κενό. Βαθιά ανάσα να ξεκουραστούν τα μάτια. Συνέχεια. Πρώτα αυτό που βλέπεις και αγγίζεις, μετά άπιαστο διάφανο, μετά η έκλαμψη και μετά το γυμνό. Δεν προλαβαίνεις να σκεφτείς και παλεύεις με την ανορθόδοξη (;) σειρά. Πρώτα το γεμάτο σάρκα και αίμα, μετά αυτό που θες και δεν έρχεται, μετά μια άμορφη, άπιαστη, φιγούρα και μετά το ουρλιαχτό του χώρου. Στέκεσαι. Σκέφτεσαι. Προσαρμόζεσαι. Παραδίδεσαι. Απλά περιφέρεσαι και μια μικρή ελπίδα φροντίζεις. Ξέρεις ότι δεν χάθηκαν όλα, αλλά ξέρεις ότι κάτι σίγουρα χάθηκε. Ξέρεις ότι αυτό δεν χωνεύτηκε και τα αποτυπώματά του κάπου κοντά σου είναι. Κοιτάς το «αύριο» και ψάχνεις το «χθες» που αγκάλιαζες την προηγούμενη. Θες να γεμίσεις τις τρύπες της ύλης, της ψυχής και της ξεγελασμένης μνήμης. Πώς να γίνεις, όμως, νερό, αίμα, κάτι που ρέει ασταμάτητα και δεν περιορίζεται; Κρατάς το κούφιο απείκασμα της κάποτε ισχυρής αφής σου και προχωράς. Τώρα ξέρεις πολύ καλά τη σειρά: Πρώτα το κενό, μετά το φάντασμα, μετά η οπτασία, μετά μια παρουσία που επιμένει. Μικρές λέξεις, σύντομα κείμενα, διηγήματα, τα «Επτά άδεια σπίτια» (Εκδόσεις Πατάκη) της Σαμάντα Σβέμπλιν.

Το διήγημα περιορίζει και απελευθερώνει και η συλλογή της Σβέμπλιν σε αυτό πλαίσιο κινείται. Οι μικρές ιστορίες δεν απαιτούν πολύ χώρο, απαιτούν, όμως, πολλή φαντασία από τον συγγραφέα και τον αναγνώστη. Ο δέκτης δεν πρέπει να μένει αμέτοχος στο μήνυμα του πομπού, δεν πρέπει να αφήνεται μόνο στα γραπτά λόγια. Αυτό που του προσφέρεται πρέπει να το συνεχίζει νοητικά, να φτιάχνει ιστορία μέσα στην ιστορία, να γίνεται ο απρόσκλητος ήρωας, ο επίμονος ερευνητής που πιάνει το νήμα από το κεκαλυμμένο ατελές. Οι ιστορίες στα «Επτά άδεια σπίτια» αυτό ακριβώς κάνουν: δίνουν χώρο και χρόνο στον αναγνώστη τους. Για να επιτύχει η Σβέμπλιν κινείται με ακρίβεια στην περιγραφή, στη σύνθεση και στην ένταξη του φασματικού στο πραγματικό, στο υλικό, που υποχωρεί αθόρυβα. Το οικείο με το ανοίκειο συμπληρώνουν το ένα το άλλο και η φαντασία ξεσπά. Και εδώ μπορείτε να μάθετε ποιο πανεπιστήμιο να επιλέξετε στην Πολωνία.

Η Σβέμπλιν αντλεί και διευρύνει την κρυμμένη περιοχή του αναπάντεχου. Παράδειγμα. Μια γυναίκα προσκαλεί τον πρώην άντρα της και τους γονείς του για να δουν τα παιδιά στις διακοπές του, δεν φαντάζεται όμως ότι οι παππούδες θα αρχίσουν να χορεύουν γυμνοί. Άλλη ιστορία. Μια μητέρα μαζί με την κόρη της εισβάλλει σε ένα σπίτι και αποσπά ένα προσωπικό αντικείμενο. Το ξάφνιασμα, η απορία που δεν πρέπει να απαντηθεί αλλά να γίνει δεκτή, αυτά είναι που ορίζουν τις συμπεριφορές και τις κινήσεις στα λίγα τετραγωνικά των σπιτιών, στους κήπους τους. Το γεγονός ότι τα διηγήματα διαδραματίζονται σε μικρούς χώρους δίνει μεγαλύτερη ένταση στη δράση, στη διάδραση συγγραφέα-αναγνώστη και στα συναισθήματα, στην ατμόσφαιρα. Η γλώσσα της Σβέμπλιν είναι απλή, καθαρή και απόλυτα υποταγμένη στο συγγραφικό της όραμα και στο λακωνικό της ύφος. Η καλή μετάφραση ανήκει στην Έφη Γιαννοπούλου και η επιμέλεια-διόρθωση στην Ειρήνη Οικονόμου. Το βιβλίο κέρδισε το βραβείο διηγήματος «Ribera del Duero».