«Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» της Ερσης Σωτηροπούλου

Η ζωή είναι απρόβλεπτη, ασταμάτητο εκκρεμές που όταν συγκεντρωθείς σε αυτό ζαλίζεσαι και παραπατάς. Ζιγκ ζαγκ, ζιγκ ζαγκ σε ίσιο δρόμο και όλα γυρίζουν, τα πάνω-κάτω, ο ουρανός χύνεται και αργά-αργά εξατμίζεται, ζεστή ομίχλη δημιουργείται και ο ήλιος σκαλώνει στις νεραντζιές που μυρίζουν καυσαέριο. Τα χρώματα δεν αλλάζουν. Βρίσκεις την ισορροπία σου και μαζί την καχυποψία σου. Στην πόλη όλα και όλοι κρύβονται. Απομονώνεσαι για να ευχαριστηθείς τον ελάχιστο ιδιωτικό χώρο που σου αναλογεί. Νηφάλιος, αλλά ποτέ χαλαρός, ψάχνεις έξοδο στα όνειρα και στις προσδοκίες σου. Δεν ζαλίζεσαι πια, αλλά βλέπεις μια σκιά να κάνει ζιγκ ζαγκ μπροστά σου. Σηκώνει το βλέμμα και μια μάινα είναι πάνω από το κεφάλι σου. Σε μια νεραντζιά κάθετα σε κοιτά. Σου επιστρέφει την καχυποψία, τη νευρικότητα, την ετοιμότητα, ανοίγει το στόμα και φωνάζει «Γεια σου Μαρία», «Γεια σου Μαρία», πετά και μπαίνει μόνη στο κλουβί της. Ο ουρανός γκρίζος, «φτύνει» το γαλάζιο. Ο ήλιος σαν παιδί επιμένει με το κίτρινο. Στο πεζοδρόμιο, άνθρωποι χλωμοί, σχεδόν τρελαμένοι, τα ζιγκ ζαγκ αρχίζουν πάλι. Λίγη μυρωδιά από τα νεράντζια φυλάνε στην τσέπη τους, στο στόμα τους και οι σελίδες γυρίζουν, γυρίζουν… «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» (Εκδόσεις Πατάκη).

Το βιβλίο της Ερσης Σωτηροπούλου προκαλεί μια υπέροχη, μεθυστική ζάλη που σου μένει. Εκδόθηκε πρώτη φορά το 1999 από τις εκδόσεις Κέδρος, ακολούθησαν οι εκδόσεις Μεταίχμιο το 2012 και φέτος οι εκδόσεις Πατάκη. Σαν τον τίτλο του έκανε εκδοτικά ζιγκ ζαγκ, ανοδικά ζιγκ ζαγκ. Η Σωτηροπούλου έφτιαξε ένα καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα. Σε κάθε κεφάλαιο το κάτοπτρο αλλάζει μαζί και η μορφή του βιβλίου. Κωμωδία, υπαρξιακό δράμα, ερωτική ιστορία, ιστορία συναισθηματικής ωρίμανσης, σουρεάλ επεισόδιο. Σαν να παρακολουθείς ταινία του Ακι Καουρισμάκι. Οι χαρακτήρες δεν διαθέτουν τίποτα εντυπωσιακό εξωτερικά και δεν θέλουν να είναι ήρωες. Να επιβιώσουν, να μεγαλώσουν,  να αγαπήσουν και να πεθάνουν με την ησυχία τους θέλουν. Αν τα βάζουν με κάποιον είναι με την καθημερινότητα, με την αδυναμία τους να την αντιμετωπίσουν, με το παράλογο που κρύβεται στο καθωσπρέπει της κάθε μέρας. Ο εαυτός τους είναι ο μεγαλύτερος εχθρός τους.

Τέσσερις νέοι άνθρωποι και ένα παιδί λίγο πριν τον ερχομό του 21^ου αιώνα. Η πορεία τους ορίζεται από το άγνωστο και την έκπληξη, οι τροχιές τους διασταυρώνονται και ο κόσμος τους αλλάζει και το νιώθουν, πονάνε, αντέχουν και προχωράνε. Μόνο η μάινα και η τσιρίδα της μένουν σταθερά. Η μαεστρία της Σωτηροπούλου βρίσκεται στη διαχείριση των χαρακτήρων και στην πλοκή. Κάθε πρόσωπο συμπληρώνει το άλλο, διαπλέκονται με τέτοια άνεση που μόνο στα έργα των μεγάλων κλασικών μπορείς να βρεις κάτι ανάλογο. Η σκηνοθεσία της Σωτηροπούλου είναι απίστευτη. Ο ρυθμός της αφήγησης δεν χαλαρώνει, η αγωνία μεγαλώνει σταδιακά και η κορύφωση έρχεται ήρεμα και σίγουρα. Δικαίως βραβεύθηκε και έλαβε διθυραμβικές κριτικές στο εξωτερικό. Αναμφίβολα ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της ελληνικής πεζογραφίας.