Η αποστολή του μεταφραστή

Η αποστολή του μεταφραστή και άλλα κείμενα για τη γλώσσα, Βάλτερ Μπένγιαμιν/ Μετάφραση: Γιώργος Σαγκριώτης. Εκδόσεις Πατάκη

“Οι γλώσσες δεν είναι ξένες μεταξύ τους”

Συγγραφέας του Μεσοπολέμου, της ηρωικής εποχής των ευρωπαϊκών γραμμάτων αλλά και των περιόδων κρίσης και έκτακτης ανάγκης, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940), στη διάρκεια της ζωής του, θα βρεθεί στο επίκεντρο των ριζοσπαστικών κινήσεων και των κινηματικών διεργασιών της εποχής, θα συνδεθεί με πνευματικές φυσιογνωμίες, όπως ο Αντόρνο και ο Μπρεχτ ανάμεσα σε άλλους, και το έργο του θα καταφέρει να επιδράσει καθοριστικά στη σκέψη των μεταπολεμικών χρόνων. Θα αυτοκτονήσει στα γαλλοϊσπανικά σύνορα το 1940, για να αποφύγει τη σύλληψη και την παράδοση στους ναζί. 

Ο συγκεκριμένος τόμος αποτελεί προϊόν συγκέντρωσης κειμένων τού Μπένγιαμιν για τη μετάφραση και τη γλώσσα. Η επίμονη και η υπό διαφορετικά πρίσματα αναζήτηση σχετικά με την προβληματική και τη μαγεία του γλωσσικού φαινομένου και την απόπειρα ανάπτυξης μιας γενικής θεωρίας της μετάφρασης βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου του. Η αναδρομή σε θεμελιώδη ζητήματα της μεταφυσικής αλλά και η εισαγωγή πρωτότυπων εννοιών είναι μάλλον απαραίτητη για την παρακολούθηση της ανάπτυξης της συλλογιστικής του συγγραφέα.

Σύμφωνα με τον Μπένγιαμιν, η ανάδειξη της μεταφραστικής γλώσσας, μέσα από την οποία θα ανακληθεί στη γλώσσα της απόδοσης η ηχώ της μεταφραζόμενης πρωτότυπης, καθίσταται η ιδιαίτερη αποστολή του μεταφραστή, καθώς η μετάφραση είναι εκείνη η πρακτική που αποκαλύπτει την αλήθεια της γλώσσας στην ολότητά της. Η λύτρωση της αληθινής γλώσσας, μέσα από εκείνη του μεταφραστή, γίνεται το επίμονο καθήκον του, χωρίς να επισκιάζει ή να επικαλύπτει το πρωτότυπο.

Η αποστολή του μεταφραστή, σύμφωνα με τον ίδιο, συνίσταται εν τέλει, στο να αναζητήσει, πέρα από τις επιμέρους υπάρχουσες ιστορικές γλώσσες, την «καθαρή γλώσσα» που η κάθε γλώσσα φέρει μέσα της, αναζητώντας παράλληλα, μέσω αυτής, την αληθινή «ιδέα» όλων των επιμέρους γλωσσών, οι οποίες είναι a priori συγγενείς. Αποστολή που, τις περισσότερες φορές, τείνει να μοιάζει απροσδιόριστη και ανεκπλήρωτη, όπως αναφέρει κι ο ίδιος ο συγγραφέας, επιβεβαιώνοντας «τη διαλεκτική αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας, λύτρωσης και καταστροφής που πρυτανεύει στο έργο του», όπως επισημαίνει εισαγωγικά ο μεταφραστής του βιβλίου, Γιώργος Σαγκριώτης.