Η δοκιμασία της απόδρασης

Τρυφερό βλέμμα, άγριο ουρλιαχτό

Ο ποιητής δεν μπορεί να γράψει αν δεν βρει το ζώο που κρύβεται μέσα του. Ο βρυχηθμός, το κρώξιμο, το σύρσιμο, το ανάλαφρο πέταγμα, μα πάνω απ’ όλα η αθωότητα… Ο ανυποψίαστος, ο έχων άγνοια θα προχωρήσει και θα επικοινωνήσει, θα κοινωνήσει. Για τον ποιητή όμως δεν υπάρχει άρτος και οίνος. Υπάρχουν κρυμμένα συναισθήματα και καταστάσεις ιερές μέσα στην αγανάκτηση και το πάθος τους. Καταστάσεις που δημιουργούνται ερήμην μας, αλλά όταν μας βρίσκουν μας αλλάζουν. Βγάζουν από πάνω μας το νεκρό δέρμα και στην αλήθεια του σκληρού παρόντος μας εκθέτουν. Η συλλογή ποιημάτων «Ανιμάλε» (Εκδόσεις Κέλευθος) της Στέργιας Κάββαλου είναι μια υπέροχη έκθεση.

 Η Στέργια Κάββαλου στην τρίτη ποιητική συλλογή ρίχνει το βλέμμα της χαμηλά για να δει τι μας ενώνει και τι μας χωρίζει από τα ζώα, από το ζώο μέσα μας. Στα 20 στιγμιότυπα που μας δίνει, με έναν ψίθυρο μας ταξιδεύει και μας γνωρίζει με αυτά που αφήσαμε και αυτά που θα αφήσουμε. Η Κάββαλου δεν φοβάται να αναμετρηθεί με το ζώο μέσα της. Δεν φοβάται την απώλεια, την απειλή, τη διαχείριση της αγάπης. Ο αδύναμος άνθρωπος συναντά τα αθώα ζώα και συνεχίζει ταπεινός και αποφασισμένος.

 Τα ποιήματα της διαπνέονται από τη φιλοσοφία του χαϊκού. Η μορφή δεν πλησιάζει, το ύφος όμως και η πρόθεση αυτή είναι. Όσο πιο λιτά και άμεσα γίνεται, η σχέση ζώου-ανθρώπου αναδεικνύεται στα ποιήματα της. Τη βοηθά η ικανότητα της στο να αφηγείται ιστορίες (πολύ καλή διηγηματογράφος) και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του είδους. Η ποίηση είναι η συνάντηση του δημιουργού με το εν εξελιξεί γεγονός. Τίποτα δεν σταματά στην ποίηση και η Κάββαλου το ξέρει, το βλέπει, το συλλαμβάνει. Η ευαισθησία, η βαρβαρότητα του «σήμερα», οι ήχοι που ενώνουν ζώα και ανθρώπους, ασκήσεις ισορροπίας που ματώνουν, εικόνες σπαραχτικές, απλωμένα πετράδια, χρώματα ανακατεμένα μπροστά μας. Ένα τρυφερό βλέμμα και ένα άγριο ουρλιαχτό συνθέτουν το «Ανιμάλε». Να και το υστερόγραφο-απόδειξη: Το παπάκι;/Πα, πα/Το σκυλάκι;/Γαβ, γαβ./Το γουρουνάκι;/Οινκ, οινκ. Το ανθρωπάκι;/Ναι, ναι.

Στην αντίθετη κατεύθυνση

Η ποιητική διαδικασία έχει μία σταθερά: τη σύλληψη και μορφοποίηση του άυλου. Μετά, το χάος και το ένστικτο αναλαμβάνουν τον έλεγχο. Το δημιουργικό χάος και οι αλλεπάλληλες αλλαγές, αναστροφές, δίνουν ώθηση στον λόγο. Το πέρασμα στο χαρτί γίνεται σχεδόν ασυνείδητα και ο δημιουργός που θέλει να τολμήσει ψάχνει διαρκώς την αντίθετη κατεύθυνση. Λεπτή άσκηση ισορροπίας με υψηλό ρίσκο. Στην ποίηση πρέπει να αφήνεσαι, όπως και στη ζωή και να μην ψάχνεις τον προορισμό παρά το ταξίδι. Η «Αντιστροφή» (Εκδόσεις Ηριδανός) του Ηλία Λιατσόπουλου είναι ένα αναπάντεχο ταξίδι με πολλές παρακάμψεις και σημεία μετάβασης. Ποιητική σύνθεση πολύπτυχη που σε κερδίζει με την αποφασιστικότητα του δημιουργού της.

Η τόλμη του Λιατσόπουλου φαίνεται από τις διαφορετικές ποιητικές εκφράσεις που χρησιμοποιεί: Καθαρό αφηγηματικό ύφος χωρίς έντονες ποιητικές παρεμβολές. Έμμετρο. Σατιρικό. Και φυσικά λυρισμός, λιτότητα, ευστοχία… Ιστορικά πρόσωπα, σταθερές ανθρώπινες καταστάσεις, ποιητικές θεματικές… Ο,τι μπορεί να δοκιμάσει το δοκιμάζει και τα καταφέρνει γιατί ξέρει τα όρια του και στον χώρο που έχει εκθέτει όλα του τα προτερήματα. Οξυδέρκεια, ιδιαίτερο λεξιλόγιο, ποιητικό βλέμμα διεισδυτικό. Τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Λιατσόπουλου είναι αδρά, σχεδόν άγρια που θέλει κόπο από τον αναγνώστη για να τα δεχτεί. Όταν αφεθείς στα ποιητικά του λόγια όμως θα αναγνωρίσεις την καλή ποίηση που δεν έχει τίποτα το περιττό και το επιτηδευμένο.

Στα ποιήματα του Λιατσόπουλου υπάρχει έντονο καρυωτακικό πνεύμα και μια αντανάκλαση Ταρκοφσκική. Στο «Σονέτο δεύτερο ή πώς γυρίζει», στο μότο, στο «Εργα και ημέραι του Γεώργιου Βιζυηνού», στο «Σ. Στον τάφο του Λέοναρντ Γουντ»… Με το πάθος που διακρίνει τον ποιητικό του λόγο, μας δίνει ποιήματα κρυστάλλινα, όμορφα, ρευστά, που απαλά και διακριτικά αφήνουν το αποτύπωμα τους πάνω μας. Χρωματίζει εκεί που πρέπει και στο τέλος μένει ένας απόηχος που επιμένει και μένει στον δικό του δρόμο, στη δική του κατεύθυνση.