Η Δολοφονία της Μάργκαρετ Θάτσερ, Hilary Mantel
Μετάφραση: Εριφύλη Μαρωνίτη, Εκδόσεις Πάπυρος
Η Δολοφονία της Μάργκαρετ Θάτσερ, Hilary Mantel. Μετ: Εριφύλη Μαρωνίτη, Εκδ. Πάπυρος
Ακόμη και σε μια συλλογή δέκα διηγημάτων, μακριά από τα μυθιστορήματα ποταμούς, η Βρετανίδα Χίλαρι Μαντέλ κατορθώνει μαεστρικά να κερδίσει τον απαιτητικό αναγνώστη -βοηθά σε αυτό και η πολύ καλή μετάφραση της Εριφύλης Μαρωνίτη.
Δεν είναι τόσο ο τίτλος κράχτης –που αφορά στη νουβέλα στο τέλος του βιβλίου- αλλά πολύ περισσότερο ο τρόπος που δομεί τα διηγήματα, ο τρόπος που τα κτίζει, ορμώμενη από την καθημερινή ζωή και τη ρουτίνα της και το πώς υπονομεύει συμπεριφορές και στερεότυπα προβάλλοντας, εμμέσως πλην σαφώς, το κοινωνικό και το πολιτικό. Είναι ο καθαρός ρεαλισμός για τις σχέσεις των ανθρώπων και την συνεχή φθορά της οικογένειας και των κοινωνικών τάξεων.
Όλα τα κείμενα, πλην ενός, έχουν γραφτεί μετά το 2000 και έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. Περιλαμβάνουν καταστάσεις που είναι ομολογουμένως απρόβλεπτες, ενώ η μελαγχολία και το καυστικό, υποδόριο, χιούμορ είναι πανταχού παρόντα. Υποψιασμένη, παρά το αθώο ύφος της, η Μαντέλ μελετά σε βάθος την εξουσία απέναντι στους απλούς ανθρώπους και δεν είναι τυχαίο πως η κοινωνική ανατομία του μεταρρυθμιστή Τόμας Κρόμγουελ της έδωσε δυο, σχεδόν, διαδοχικά βραβεία Μπούκερ – για το Γουλφ Χωλ (2009) και τα Γεράκια (2012), ενώ παλιότερα είχε γράψει για το Ροβεσπιέρο και τον Δαντών.
Εδώ περιγράφει σκηνή δολοφονίας της Θάτσερ από τον ΙΡΑ, το 1983, σε μια απίστευτα ρεαλιστική σεκάνς με αφορμή κάποια -πραγματική- νοσηλεία της σιδηράς κυρίας εκείνη τη χρονιά. Ένα χρόνο μετά, στο Μπράιτον, οι Ιρλανδοί αντάρτες αποτύγχαναν στην βομβιστική ενέργεια εναντίον της …
Από τα υπόλοιπα διηγήματα αντιπροσωπευτικά του ύφους και της στάσης ζωής είναι οι «Χειμερινές Διακοπές» για ένα ζευγάρι τουριστών που έρχεται στην Ελλάδα και ζει τον μύθο του από την ανάποδη, με τον άξεστο νεοέλληνα ταξιτζή και την άκρως επικίνδυνη διαδρομή μέχρι να φτάσουν στο κακόγουστο ξενοδοχείο, αλλά και το «πράγμα» που χτυπά το ταξί και που αποδεικνύεται στο τέλος ότι δεν είναι ζώο. Ακόμη, στο «Πώς να το Ξέρω», υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία, με τη συγγραφέα που επισκέπτεται μικρή επαρχιακή πόλη της Αγγλίας για να παρουσιάσει το βιβλίο της και την ονειρική ατμόσφαιρα του αρχαίου ξενοδοχείου όπου, συνήθως, «δεν δέχονται γυναίκες» – όπου συναντάμε το λιγοστό κοινό σε μια άθλια αίθουσα διαλέξεων. Είναι, επιπλέον, τα «παραμυθένια» πλάσματα που συναντά κατά την παραμονή και την επάνοδό της στο Λονδίνο.
Επιστρέφοντας στο ύστατο κείμενο της συλλογής, αυτό της δολοφονίας, η Μαντέλ θέλει τον εκτελεστή του ΙΡΑ εγκατεστημένο στην απέναντι από το νοσοκομείο πολυκατοικία, στην κρεβατοκάμαρα μιας μοναχικής μεσόκοπης, καθώς από εκεί έχει οπτική επαφή με το σημείο εξόδου της Θάτσερ από το νοσοκομείο. Στην αρχή η ιδιοκτήτης θα τρομάξει, μετά θα τον βοηθήσει να βγάλει το όπλο για να το συναρμολογήσει ενώ μονολογεί εσωτερικά πως, «Η βία δεν είναι λύση, είχα πει νωρίτερα. Αλλά, σαν δέηση, σαν προσευχή πριν από το φαγητό. Δεν με εκφράζει αυτό που είπα, σκέφτηκα, κι ένιωσα σχεδόν υποκρίτρια. Είναι το κήρυγμα που κάνει ο ισχυρός στον αδύναμο· αντίστροφα, δεν το ακούς· οι ισχυροί δεν καταθέτουν τα όπλα». Με αυτό στο μυαλό και την απέχθειά της προς στην Αγγλίδα πρωθυπουργό -« Ο τρόπος που αγαπά τους πλούσιους, ο τρόπος που τους τιμά. Ο φαρισαϊσμός και η άγνοιά της αλλά και όλα όσα αποκαλύπτει εν αγνοία της. Λύπηση, αυτή; Για κανέναν»- με τη σκέψη αυτή, δείχνει ένα πέρασμα διαφυγής στον μαχητή και παίρνει θέση για να δει πανοραμικά την απόπειρα.
Φυσικά, το διήγημα αυτό ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών από τους Τόριδες και τον πρωθυπουργό Κάμερον, περισσότερο δε από κάποιον λόρδο ο οποίος απαίτησε από την αστυνομία να ερευνήσει την υπόθεση!
