Η ζωή είναι ωραία, κι ας γελά μαζί μας
“Πλην”, του Αντριου Σων Γκρίερ

Ας ξεκινήσουμε με κάτι εύκολο: τι είναι η ζωή; Πώς; Δεν είναι εύκολο το ερώτημα. Μα, υπάρχουν αναρίθμητα κλισέ που μπορούν να μας ικανοποιήσουν, ησυχάσουν. “Είναι η αγάπη”, “Είναι το κελάηδισμα ενός πουλιού”, “Είναι το ηλιοβασίλεμα σ’ ένα νησί των Κυκλάδων”, “Είναι τα παιδιά”…. Ναι, ωραίες απαντήσεις, “ταιριαστές”, αλλά τόσο τυποποιημένες που εύκολα θα ανήκαν σε προεκλογικό λόγο πολιτικού. Ισως η σωστή απάντηση να βρίσκεται σε σκόρπιες φράσεις από γνωστή αμερικάνικη ταινία (μάλλον το “Ημέρα Εκπαίδευσης”), εκεί που ο Ιθαν Χωκ λέει κάτι για “γέλια” και για “δάκρυα” και πως πρέπει να τα κρατάς ή να κρατάς τα γέλια και να ελέγχεις τα δάκρυα, κάτι τέτοιο. Αλλά και πάλι, σαν εξυπνάδα πανελίστριας πρωινής εκπομπής ενώ αναλύει τον έρωτα του Μπράντλεϊ Κούπερ με τη Lady Gaga. Ε, τότε, δεν μένει άλλη επιλογή από τον Μαρξ! Τον Καρλ; Θα μπορούσε, ο θείος Κάρολος τα χει πει και γράψει όλα, αλλά όχι. Για τον Γκράουτσο Μαρξ πρόκειται. Ορίστε, λοιπόν, η απάντηση: “Δεν μπορώ να ανήκω σε μια λέσχη που καταδέχεται να έχει μέλος κάποιον σαν εμένα”. Ναι, αυτό είναι. Για σκεφτείτε το λίγο. Η ζωή είναι σαν ένα κλειστό κλαμπ, που όμως όλοι ψάχνουμε τον άλλο, κάτι άλλο, όχι την αντανάκλαση μας. Ψάχνουμε τη δική μας απόχρωση κάπου αλλού και η καλύτερη δεν μπορεί να μην είναι συνδυασμός θάλασσας-ουρανού. Αν δεν τη βρούμε, τότε ας αρκεστούμε σ’ αυτό που λέγαμε παιδιά, “η ζωή είναι ωραία, αλλά τ’ χει με άλλον” ή ας διαβάσουμε το “Πλην” του Αντριου Σων Γκρίερ.
Ο Αντριου Σων Γκρίερ συνεχίζει από κει που σταματά το μειδίαμα μπροστά στην άτυχη στιγμή (μας). Είναι αυτός που, αφού γελάσει όταν δει κάποιον να γλιστρά και να πέφτει θα σπεύσει να τον βοηθήσει. Είναι αυτός που όταν κάτσει απότομα και ακούσει το “κρατς” του παντελονιού στον καβάλο, θα κάνει πως δεν τρέχει τίποτα και θα συνεχίσει. Είναι αυτός που θα μπερδευτεί από τα διαχωριστικά σημάδια στις τουαλέτες και θα μπει σ’ αυτή των γυναικών. Είναι αυτός που θα βρει τον έρωτα της ζωής του, αλλά θα τον αφήσει για να κάνει το ταξίδι του κόσμου. Είναι ο Αρθουρ Πλην, ο μυθιστορηματικός ήρωας του. Αυτός που δοκιμάζεται για να καταλάβει τι έχει κάνει, τι έχει πετύχει μέχρι τα 50 του χρόνια. Φανταστείτε τον “Κύριο Ιλό”, τον “Νευρικό Εραστή” και τον “Κύριο Βερντού” απέναντι στον Γκράουτσο Μαρξ, απέναντι σε μια κοινωνία με παχύ μαύρο μουστάκι και ανατρεπτική, ειρωνική διάθεση. Αυτή την ιστορία έφτιαξε στον “Πλην” (Εκδόσεις ΔΩΜΑ) και δικαίως βραβεύτηκε με το “Πούλιτζερ Λογοτεχνίας” για το 2018.
Το μυθιστόρημα του Γκρίερ είναι γλυκόπικρη κωμωδία που θέλει μαεστρία για να γίνει αποδεκτό. Η κωμωδία είναι δύσκολο είδος. Γενικά. Είτε στο θέατρο είτε στον κινηματογράφο, είτε στην τηλεόραση, δεν είναι καθόλου γενναιόδωρη με το καλλιτέχνη. Το πιο πιθανό είναι να τον εκθέσει, να τον φέρει σε αμηχανία και να τον ακυρώσει. Η κωμωδία δεν απαιτεί μόνο ευχάριστη διάθεση και υψηλό επίπεδο σαρκασμού-αυτοσαρκασμού, κυρίως θέλει πειθαρχία και στόχευση για να ξεγυμνώσεις το ψέμα που επιβιώνει και επιβάλλει την τυραννία του. Ο Γκρίερ, λοιπόν, βάζει τον ήρωα του, τον Αρθουρ Πλην, να κάνει ένα ταξίδι. Ταξίδι για να ανακαλύψει τον κόσμο και τον κόσμο του, τον εαυτό του. Ο Πλην είναι γκέι, λίγο πριν τα 50 και μέτριος συγγραφέας. Τα γενέθλια του του πλησιάζουν και ο για πολλά χρόνια σύντροφος του, ο Φρέντι Πελού, ετοιμάζεται να παντρευτεί κάποιον άλλο. Δέχεται πρόσκληση και να ξεφύγει από αδιέξοδο, επιλέγει να κάνει ένα πολύ μεγάλο ταξίδι σε διάφορες χώρες. Οταν επιστρέψει θα χει χάσει τα πάντα. Ή σχεδόν τα πάντα. Εκτός απ’ αυτό που πάντα είχε, τον Φρέντι.
Η αφήγηση αφήνεται στον Φρέντι και είναι σαν τον ακούμε και βλέπουμε απέναντι μας. Οταν η αφήγηση γίνεται από κάποιον άλλο και όχι από τον πρωταγωνιστή, ο συγγραφέας κερδίζει χώρο, αποστασιοποιείται και είναι πιο ψύχραιμος και εύστοχος σ’ αυτό που θέλει να γράψει. Η κρίση ηλικίας και η σεξουαλική επιλογή του Πλην, προσφέρουν ζωντάνια και την ικανότητα να εισέρχεται σε αντιφατικές καταστάσεις. Από την κωμωδία στο δράμα, από την αποδοχή στην απόρριψη, από την ατυχία στην τύχη. Ο Πλην θα μείνει μέχρι τέλους μέτριος συγγραφέας, άτυχος και με περισσότερες απώλειες. Στο τέλος όμως θα έχει αυτό που θέλει, κι ας μείνει εκτός της κλειστής λέσχης που λέγεται ζωή! Η μετάφραση της Παλμύρας Ισμυρίδου μας δίνει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Πλην με τον καλύτερο τρόπο. Πολύ καλή δουλειά και άλλη μια καλή επιλογή από τις εκδόσεις “ΔΩΜΑ”.