Συνέντευξη με την ομάδα hιστορισταί. Προβολή "Το Στάρι"- 23/24 κ 30/31 Ιανουαρίου

Η Ομάδα hιστορισταί ξεκίνησε την πορεία της πριν ένα περίπου χρόνο με στόχο την πραγματοποίηση δράσεων γύρω από την Ιστορία και τη δημιουργική αναπαράσταση της ιστορικής επιστημονικής έρευνας μέσω της χρήσης διαφόρων μορφών τέχνης, έτσι ώστε η Ιστορία να προσεγγίσει ένα ακόμα ευρύτερο κοινό.

Τα σαββατοκύριακα 23/24 Ιανουαρίου και 30/31 Ιανουαρίου θα προβάλουν την ταινία τους «το Στάρι», ένα φιλμ για την πείνα, τον επισιτισμό και την αποστολή διεθνούς βοήθειας στην Ελλάδα της Κατοχής. Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στο Ίδρυμα Κατακουζηνού (Αμαλίας 4, Σύνταγμα, 5^ος όροφος) στις 7μμ.

Λίγο πριν από την πρώτη προβολή βρήκαμε την ομάδα και τους ρωτήσαμε πώς δημιουργήθηκαν και πώς προχώρησαν στην υλοποίηση του ιστορικού αυτού φιλμ.

Οι hιστορισταί ξεκίνησαν πριν από ένα χρόνο. Πώς αποφασίστηκε η πρωτοβουλία της συγκρότησης της ομάδας; Υπήρχε κάποια μεταξύ σας συνεργασία παλιότερα;

Η ιδέα για τη δημιουργία της «έπεσε» από την ιστορικό της Ομάδας, τη Μαρία Σαμπατακάκη. Είχε συνεργαστεί χωριστά με κάθε ένα από τα μέλη της και κάποια στιγμή θέλησε να μας φέρει όλους σε επαφή προκειμένου να συζητήσουμε το ενδεχόμενο από κοινού σύμπραξης. Μετά από τη διοργάνωση ενός μικρού φεστιβάλ «ανοιχτής ιστορίας» που πραγματοποιήσαμε με τη συνεργασία του Δήμου Πάρου, τον Σεπτέμβριο του 2014, έγινε σαφές σε όλους μας ότι μπορούσαμε να πάμε παρακάτω.

Από ποιους αποτελείται η ομάδα; Είναι ένα ανοιχτό εγχείρημα; 

Τα βασικά μας μέλη είναι τέσσερα: Αντώνης Γασπαρινάτος, μοντέρ-κινηματογραφιστής, Κατερίνα Κοφφινά, πολιτισμολόγος, Άννα Μώτου, αρχιτέκτων-φωτογράφος, Μαρία Σαμπατακάκη, ιστορικός. Παράλληλα, συνεργάζεται μαζί μας ο επικοινωνιολόγος Μελέτης Ζαχαράκης και ο κριτικός Νίκος Κουρμουλής. Στην περίπτωση δε του φιλμ δούλεψε μαζί μας και έγραψε τη μουσική ο Κωνσταντίνος Σιαχάμης.

Στόχος της Ομάδας είναι  η υλοποίηση φρέσκων ιδεών που σχετίζονται με τη δημόσια εκφορά της Ιστορίας. Υπό αυτό το πρίσμα μας είμαστε σαφώς ανοιχτοί σε συνεργασίες-προτάσεις-ζυμώσεις.

Τι αντίκτυπο φαίνεται να έχουν σε ένα ευρύτερο κοινό τέτοιες δράσεις; Είναι ένα κοινό που ενδιαφέρεται για την Ιστορία ως μελετητές/επιστήμονες ή αγγίζει και ανθρώπους που τους ενδιαφέρει η πληρέστερη ενημέρωση και αναζήτηση ιστορικών γεγονότων, η σύνδεσή τους με το σήμερα και η «αφύπνιση» μέσω της Ιστορίας;

Εκ των πραγμάτων η Ιστορία ως επιστήμη κοινωνική δεν αφορά μόνο τους μελετητές της. Τα τελευταία χρόνια, η ρευστότητα του γενικότερου σκηνικού έχει συντελέσει στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος ενός ευρύτερου κοινού γι’ αυτήν. Το ζητούμενο βέβαια είναι πώς ο δημόσιος διάλογος που την αφορά μπορεί να γίνει με όρους ουσίας και νηφαλιότητας. Η «αφύπνιση» -στην οποία αναφέρεστε- έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση πως η ιστορία είναι ένας τρόπος για να δούμε τον συλλογικό μας εαυτό στον καθρέφτη και αυτό φυσικά έχει πάντα μια επικαιρότητα.

Πώς χρησιμοποιείτε τις διάφορες μορφές τέχνης;

Ο στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε εργαλεία που μας παρέχει η τέχνη έτσι ώστε να κάνουμε την Ιστορία πιο απτή, πιο εύληπτη και πιο προσεγγίσιμη. Δηλαδή, ακολουθούμε τη μεθοδολογία της ιστορικής επιστήμης-έρευνας αλλά διαχειριζόμαστε τα αποτελέσματα της με πιο «καλλιτεχνικούς» όρους-τρόπους.

Το «Στάρι» είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Πείτε μας δυο λόγια για την ιδέα και την προετοιμασία του.

Το Στάρι αποτελεί προϊόν εργασίας περισσότερο του ενάμιση χρόνου. Μας ενδιέφερε η ενασχόληση με ένα θέμα που θίγει ευθέως ζητήματα επιβίωσης ενός πληθυσμού, συσχετίζοντας και εντάσσοντάς τα με τη λειτουργία ενός ευρύτερου-διεθνούς πολιτικού και οικονομικού πλαισίου.  Ο τρόπος υποδοχής της πρώτης μας αυτής δουλειάς, μας απέδειξε ότι η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος ενδιαφέρει και ένα ευρύ κοινό. Δουλέψαμε πολύ συστηματικά σε αρχεία και φορείς προκειμένου να συγκεντρώσουμε το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου φωτογραφικού και κινηματογραφικού υλικού της εποχής, να βρούμε χώρους γυρισμάτων, υπαρκτών και ενεργών την περίοδο της Κατοχής αλλά και να καταγράψουμε έναν σύνθετο ιστορικό λόγο όπως διατυπώθηκε από μία σειρά ιστορικών με διάφορες και διαφορετικές αφετηρίες και θέσεις.

Δυσκολευτήκατε στην υλοποίηση της ταινίας;

Αρκετά. Είναι δύσκολη η συγκυρία αφενός και γίνεται δυσκολότερη όταν ξεκινάς με ίδια μέσα να στήσεις κάτι τέτοιο. Πέσαμε δε απάνω σε κλειστές πόρτες και μπόλικη δυσπιστία. Είχαμε ωστόσο αποφασίσει να επιμείνουμε και να παρακάμψουμε τα εμπόδια (χωρίς αυτό να είναι πάντα εύκολο ή δυνατό). Και βέβαια, βρέθηκαν πολλοί που πίστεψαν στο εγχείρημα και μας συνέδραμαν με προεξάρχοντες το Πολεμικό Μουσείο και τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό.

Η περίοδος του Β Παγκοσμίου Πολέμου είναι ακόμα μια περίοδος με πολλές αφηγηματικές αντιφάσεις, οι οποίες φαίνεται να παίζουν ρόλο ακόμα μέχρι σήμερα. Αντιμετωπίσατε διλήμματα στο τι και πώς θα προβάλετε κάποια περιστατικά;

Ένα ιστορικό φιλμ καλείται να βάλει το γενικό πλαίσιο του ζητήματος που πραγματεύεται, καθαρά για λόγους οικονομίας χρόνου. Εμείς επιλέξαμε να εξετάσουμε τις βασικές παραμέτρους που σχετίζονται με τον επισιτισμό του ελληνικού πληθυσμού την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου, αφήνοντας ανοιχτά επιμέρους θέματα για περαιτέρω συζήτηση και προβληματισμό. Εστιάσαμε ωστόσο, στην «εξωστρέφεια» των γεγονότων. Προσπαθήσαμε να τα δούμε δηλαδή όχι τόσο και μόνο σε συνάρτηση με την εσωτερική πραγματικότητα την περίοδο, εκείνη αλλά κυρίως σε συνδυασμό με την πρακτική του ξένου/διεθνή -εχθρού ή σύμμαχου- παράγοντα.

INFO:

“To Στάρι” είναι ένα οπτικό ιστορικό αφήγημα. Η ροή και σκηνοθεσία του ορίζεται από την ίδια την ιστορική πληροφορία. Θεματικά καταπιάνεται με την ανάδειξη γνωστών και άγνωστων πτυχών του φαινομένου της πείνας ως απόρροια των πολιτικών που εφάρμοσαν οι δυνάμεις του Άξονα στην Ελλάδα κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Εξετάζει τις οικονομικές πρακτικές της τριμερούς κατάκτησης, τις συνέπειες τους στο σώμα της χώρας, τη στάση της συμμαχικής πλευράς, την αποστολή διεθνούς βοήθειας προς αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, τον ρόλο της  ελληνικής διασποράς. Τέλος, ασχολείται με την επίδραση εκείνης της εμπειρίας στο μεταπολεμικό συλλογικό συνειδησιακό των Ελλήνων. Οι “hιστορισταί” επιδιώκοντας να φέρουν το παρελθόν πιο κοντά στο παρόν, επαναχρησιμοποίησαν το ιστορικό αρχειακό υλικό, φτιάχνοντας μία πιο φρέσκια εικόνα δια των τεχνικών της φωτογραφίας, της γραφιστικής και του κολάζ.

Έρευνα-ιστορική επιμέλεια: Μαρία Σαμπατακάκη

Δημιουργική-καλλιτεχνική επεξεργασία εικόνας: Άννα Μώτου

Κινηματογραφική επιμέλεια: Αντώνης Γασπαρινάτος

Οργάνωση παραγωγής-έρευνα: Κατερίνα Κοφφινά

Αφήγηση: Νίκος Κουρμουλής

Μουσική: Κωνσταντίνος Σιαχάμης / Sonic Space Studio

Με τη συνδρομή των:

Πολεμικό Μουσείο

Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός

Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο ΥΠΕΞ

Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)

Αρχείο της Βουλής των Ελλήνων

Γενικά Αρχεία του Κράτους

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας

Ίδρυμα Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, Αμαλίας 4, Σύνταγμα

23, 24, 30, 31 Ιανουαρίου, 7 μμ

Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ (κρατήσεις: [email protected])