«Η Ομορφάσχημη» του Νίκου Καχτίτση

Η θάλασσα μες τη νύχτα

| 17/07/2020

Τα τραύματα μας θυμίζουν ότι το παρελθόν είναι ζωντανό, αλλά λίγο-λίγο ροκανίζουν τη μνήμη! Ύπουλα και αθόρυβα το βίωμα κατακερματίζεται και τα στίγματα του αυτονομούνται. Η μεγάλη εικόνα απομακρύνεται αφού το βλέμμα κρατά απόσταση απ’ αυτήν και το πιο τραχύ αποτύπωμα μένει μόνο να αφηγείται μια λειψή ιστορία. Αρκεί; Και όμως, αρκεί. Διότι τα κενά που δημιουργεί ο χρόνος, η απόσταση, τα γεμίζει η φαντασία του τραύματος. Το τραύμα μας αναγκάζει να οπισθοδρομήσουμε, όμως σε αυτή την επιστροφή πορευόμαστε μόνοι και η ανασύσταση του χώρου γέννησης του βασίζεται περισσότερο στην επινόηση και λιγότερο στο ντοκουμέντο. Λόγια και μνήμη στο μεταίχμιο πραγματικότητας-φαντασίας. Εκεί και «Η ομορφάσχημη» (Εκδόσεις Κίχλη) του Νίκου Καχτίτση.

Η άσκηση του Καχτίτση -έτσι χαρακτηρίζει το αφήγημα του βάζοντας τη λέξη σε παρένθεση- είναι η δοκιμασία του Καχτίτση. Είναι όμως και η δοκιμασία του αναγνώστη! Με την «Ομορφάσχημη» μας δείχνει το ρευστό τοπίο στο οποίο κινείται και δημιουργεί ο λόγος. «Η Ομορφάσχημη» είναι σαν να κοιτάς τη θάλασσα μες τη νύχτα. Πρώτα «ακούς» την αφήγηση του Καχτίτση και προσπαθείς να συλλάβεις τις αλλαγές στον ήχο της. Από ψίθυρος γίνεται δυνατή φωνή. Ο ήχος όμως δεν συμβαδίζει εύκολα με την εικόνα, ούτε της πραγματικότητας ούτε της φαντασίας. Ο Καχτίτσης γράφει για κάτι αδιαπραγμάτευτο το οποίο όμως με επιδεξιότητα αποσπά από την ισχυρή του θέση.

Πρωταγωνίστρια στην άσκηση του Καχτίτση η Γερτρούδη, νεαρή Εβραία αυστριακής καταγωγής. Η Γερτρούδη μοιράζεται ως ένα βαθμό την τύχη των ομοφύλων της στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Έχοντας επιβιώσει από μια σειρά γεγονότων φυλετικής δίωξης από τους ναζί, μιλά για το παρελθόν της σε τυχαίους αλλά κάθε φορά νέους ακροατές με τους οποίους, στη συνέχεια, συνάπτει ερωτική σχέση λίγων ημερών. Ένας από τους ακροατές της, ο αφηγητής του κειμένου, θα αναπαραγάγει την πρωτοπρόσωπη εξομολόγηση της επιχειρώντας με τη σειρά του να μοιραστεί με κάποιον φίλο του την ιστορία που άκουσε από την ίδια.

Ο Καχτίτσης παίρνει τη μαρτυρία του διωγμού των Εβραίων και τη μετακινεί! Αποφεύγει σκόπιμα την ένταση, τον κυνισμό και την πίεση της μαρτυρίας. Επικεντρώνει σε όσα είναι καταδικασμένα να θυσιαστούν απέναντι στον επιβλητικό εφιάλτη που λέγεται διωγμός. Ο Καχτίτσης δεν κοιτά κατάματα την κατάσταση που σημάδεψε έναν λαό, μια εποχή, την Ιστορία. Το βλέμμα του πέφτει στις «ασήμαντες» λεπτομέρειες, σε μια καθημερινότητα που μένει μόνη αλλά ακολουθεί το τραγικό που αλλάζει τα πάντα. Και μετά αρχίζει η άσκηση. Η Γερτρούδη μιλά σε τυχαίους και κάθε φορά νέους ακροατές, ενώ ο αφηγητής του κειμένου αναπαραγάγει την εξομολόγηση της. Δημιουργείται έτσι ένα γαϊτανάκι, η ταχύτητα του οποίου σπρώχνει ανεπαίσθητα το αδιαμφισβήτητο, το τετελεσμένο. Με αυτή την τακτική ο μύθος και η πραγματικότητα πορεύονται αρμονικά και αναδεικνύουν το τραύμα, τη γλώσσα, την επιβίωση που συγκροτούν τον διωγμό.

«Η Ομορφάσχημη» έτυχε εξαιρετικής φροντίδας από τις εκδόσεις «Κίχλη». Η έκδοση συνοδεύεται από επιστολές του Καχτίτση που σχετίζονται με την ηρωίδα, επιστολές του με τον Ε.Χ.Γονατά, το επίμετρο του Ηλία Γιούρη και το κείμενο της Γιώτας Κριτσέλη με τίτλο «Διαβάζοντας την Ομορφάσχημη μέσα από τις επιστολές. Η γενεαλογία και η διαμόρφωση της ηρωίδας».

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις