«Η φωνή στα χέρια της», της Ντορίνας Παπαλιού

Ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε πώς γεννήθηκε το παρελθόν, η αρχή των πάντων. Προσπεράστε τους θεούς και τις συμπαντικές εκρήξεις και μείνετε στον απόηχο, στον ήχο τον καθαρό, τον διαχρονικό και παντοτινό. Υπάρχουν ακόμη και σήμερα τα ίχνη του. Και να μια δοξαριά που σκίζει τον αέρα. Και να μια μελωδία παιγμένη στο πιάνο και όλα φωτίζονται αλλιώς. Η μουσική κρατά το μυστικό του κόσμου και της δημιουργίας. Και είναι οι μεγάλοι συνθέτες που άγγιξαν το θρόισμα των φύλλων, κράτησαν κάτι από τη δροσιά του κύματος και αντιστάθηκαν στη μανία της φύσης. Αυτοί είναι που βρήκαν τον δρόμο μέσα στην ταραγμένη ανθρώπινη ψυχή και αυτοί που συνομίλησαν με τη θεϊκή δημιουργία. Και οι νότες προστέθηκαν, μαζεύτηκαν και σε αταλάντευτες γραμμές βρήκαν θέση και έφτιαξαν τη φωνή που το βλέμμα συλλαμβάνει και η ακοή ακολουθεί ταπεινά. Αυτή η φωνή είναι που θυμίζει την αρχή των πάντων και αυτή είναι που θα καθορίσει τον τελικό κρότο, ψίθυρο, λυγμό. Το αιώνιο ερώτημα που απασχολεί τους ελεύθερους καλλιτέχνες, όλους, είναι αυτό: «Από πού έρχεται αυτή η μουσική-φωνή;». Μετά έρχονται οι ατελείωτες ώρες εξάσκησης, η αγωνία, το άγχος, η αμφισβήτηση, οι πληγές και το ελάχιστο φως που μπορεί να γίνει υπέρλαμπρος ήλιος. Και κάπου εδώ ξεκινά η ιστορία του βιβλίου «Η φωνή στα χέρια της» (Εκδόσεις Ικαρος).

Η Ντορίνα Παπαλιού καταπιάνεται με ένα πολύ λεπτό και άκρως απαιτητικό ζήτημα: την ουσία της καλλιτεχνικής δημιουργίας και τη σχέση δημιουργήματος-δημιουργού. Πάμε στο πρώτο κομμάτι. Κάθε καλλιτεχνικό έργο πρέπει να φτιάχνει αναμνήσεις και να συνταράσσει τις αισθήσεις. Αυτό απαιτεί υψηλή συγκέντρωση, ισορροπία ταλέντου-δουλειάς και «δέσιμο» φαντασίας-πραγματικότητας. Ο καλλιτέχνης οφείλει να είναι ταπεινός, να σέβεται τους προηγούμενους και να φροντίζει τον δρόμο για τους επόμενους. Τα λόγια της δικής του, προσωπικής, προσευχής αναζητά και αυτά πρέπει να ψελλίζει κάθε φορά που στέκεται μπροστά στο χαρτί, στη σκηνή, στην κάμερα, στην παρτιτούρα. Πάμε και στο δεύτερο. Ο δημιουργός είναι μόνος απέναντι στη διαδικασία μετουσίωσης του ερεθίσματος σε συμπαγές σώμα. Σμιλεύει, σμιλεύει, σμιλεύει και στο τέλος ξέρει ότι τα δεσμά πρέπει να κοπούν. Το δημιούργημα πρέπει να αφεθεί ελεύθερο, να αυτονομηθεί και αυτό να επικοινωνήσει με τον χρόνο, τον χώρο και ίσως με τον μέγα Δημιουργό. Η αδυναμία του καλλιτέχνη να δεχτεί κάτι τέτοιο είναι το μόνιμος βάρος στη συνείδηση και την ψυχή του. Η Παπαλιού, λοιπόν, επιλέγει την ύψιστη μορφή τέχνης, αυτήν της μουσικής και ειδικότερα αυτήν που παράγεται στην περιοχή του κλασικού. Η ανώνυμη ηρωίδα της προσπαθεί να ενσαρκώσει, να κατανοήσει, να κατακτήσει αυτές τις δυο περιοχές. Κοπιαστική, επίπονη, ψυχοφθόρα η προσπάθειά της και εμείς την εισπράττουμε με όλη την έντασή της.

Η συγγραφέας μας βάζει στον άκρως ανταγωνιστικό χώρο της διεθνούς σκηνής της κλασικής μουσικής. Μια ανερχόμενη ελληνίδα σολίστ του βιολιού μοχθεί για να βρει τη θέση της στον χώρο και κυρίως τη φωνή που κατοικεί μέσα της. Το ένα μέσο γι’ αυτό είναι το βιολί και το άλλο η γλώσσα που επιβάλλει το όργανο. Δεν αρκεί η τεχνική αρτιότητα και οι ώρες μελέτης. Κάπου υπάρχει και η ψυχή που λαχταρά καθαρά συναισθήματα και ατόφια αθωότητα, επιστροφή στο απλό και τέλειο παιδικό παρελθόν. Συνδετικός κρίκος ο μετρ και ο Αρης, φίλος της κοπέλας. Οι δυο τους δείχνουν τις αντικρουόμενες πλευρές της δημιουργικής διαδικασίας και ωθούν τη σολίστ να κατακτήσει και να ξεπεράσει τα όρια της. Με τον τρόπο τους θα τη βοηθήσουν να απελευθερωθεί και να φτάσει εκεί που θέλει, στη φωνή της.

Η Παπαλιού δημιουργεί μια ευμετάβλητη ατμόσφαιρα και με αυτήν «ντύνει» την ταραχώδη αφήγησή της. Οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της ηρωίδας περνάνε στον αναγνώστη και μαζί με τις συνειδησιακές δοκιμασίες κερδίζουν την προσοχή και το νοιάξιμο αυτού που διαβάζει. Η ειλικρίνεια και η αγωνία της μεταδίδονται στα άλλα δύο πρόσωπα και με τα καλά σχεδιασμένα διαλογικά μέρη, την καίρια συμβολή φράσεων-κλειδιά, καταφέρνει να αγαπήσουμε την ηρωίδα και την ιστορία της. «Η φωνή στα χέρια της» είναι ένα γεμάτο ευαισθησία, λεπτότητα και περηφάνια μυθιστόρημα.