Η χούντα και η Ελλάδα της Ανιές Βαρντά

Η «Ναυσικά», που θεωρούνταν για χρόνια «χαμένη», θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα

| 21/04/2017

Η 89χρονη Ανιές Βαρντά, σκηνοθέτις-σύμβολο του γαλλικού σινεμά, που ανέτρεψε κάθε τι το συμβατικό, πολυαγαπημένη των ανήσυχων σινεφίλ και ακόμα δραστήρια κινηματογραφικά, την επόμενη Δευτέρα 24 Απριλίου, στις 8.30 το βράδυ, θα βρεθεί μέσω skype στο Ινστιτούτο Γκέτε της Αθήνας.

Θα μιλήσει στους Ελληνες πατριώτες της -μπαμπάς της ήταν ο Ευγένιος Ιωάννης Βάρδας από τη Σμύρνη- για μια από τις λιγότερο γνωστές ταινίες της, αλλά την πιο ελληνική: τη μεγάλου μήκους «Ναυσικά» («Nausicaa», 1970), μια κινηματογραφικά ιδιαίτερη αναφορά στη χούντα των συνταγματαρχών. #ToPeriodikoGR αναδημοσιεύει από την Εφημερίδα των Συντακτών άρθρο που υπογράφει η Βένα Γεωργακοπούλου

Ανιές Βαρντά
                          Ανιές Βαρντά | EPA/LAURENT DUBRULE

Η «Ναυσικά», που θεωρούνταν για χρόνια «χαμένη» και η ίδια η Βαρντά στην αυτοβιογραφία της την αναφέρει ως μια «από τις ταινίες που δεν έκανε», θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μια εκδήλωση-πρωτοβουλία του μηνιαίου λογοτεχνικού περιοδικού «The Books’ Journal» με τη φροντίδα του σκηνοθέτη Σταύρου Καπλανίδη.

Την ανακάλυψε πρόσφατα και κίνησε γη και ουρανό για να εξασφαλίσει τη συναίνεση της σκηνοθέτιδος για μια προβολή της.

Και όντως, η εταιρεία της Βαρντά cine-tamaris την παραχώρησε με χαρά για το συμβολικό ποσό των 100 ευρώ και η ίδια η σκηνοθέτις θα πάρει μέρος από το Παρίσι σε μια εκδήλωση με πολλαπλό ενδιαφέρον: κινηματογραφικό, πολιτικό και ανθρώπινο.

Ο Σταύρος Καπλανίδης μάς διηγείται την ταραγμένη ιστορία της «Ναυσικάς». Την είχε ακουστά ήδη από το 1970.

Πολιτικός εξόριστος τότε στο Παρίσι, είχε μάθει ότι η Ανιές Βαρντά γύριζε μια ταινία για την ελληνική χούντα.

Ηταν ήδη αναγνωρισμένη σκηνοθέτις (το αριστούργημά της «Η Κλεό από τις 5 έως τις 7» είχε γυριστεί το 1962), σύμβολο της νουβέλ βαγκ και παντρεμένη με τον Ζακ Ντεμί της «Λόλας» και των «Οι ομπρέλες του Χερβούργου» και «Οι δεσποινίδες του Ροσφόρ».

Yλικό για την ταινία της είχε άφθονο, γεμάτο το Παρίσι του 1970 από Ελληνες διανοούμενους, καλλιτέχνες, πολιτικούς και δημοσιογράφους που είχαν βρει καταφύγιο από τη δικτατορία.

Είχε διαλέξει κι έναν Ελληνα ηθοποιό για πρωταγωνιστή, τον έφερε, μάλιστα, από την Ιταλία όπου ζούσε και δούλευε. Τον Σταύρο Τορνέ.

«Τότε τον πρωτοσυνάντησα κι εγώ τυχαία τον Σταύρο», λέει ο Καπλανίδης, για τον άνθρωπο με τον οποίο συνδέθηκε αργότερα με μια θρυλική φιλία – μην ξεχνάμε ότι του χρωστάμε το πολύ σημαντικό ντοκιμαντέρ «Σταύρος Τορνές, ο φτωχός κυνηγός του Νότου» (1994).

Η Βαρντά και οι συνεργάτες της στη διάρκεια του γυρίσματος
                         Η Βαρντά και οι συνεργάτες της στη διάρκεια του γυρίσματος |

 

Η «Ναυσικά» ήταν παραγωγή της γαλλικής τηλεόρασης. Αλλά επειδή τότε οι συνταγματάρχες παζάρευαν να αγοράσουν κάτι «Μιράζ» από τη Γαλλία, κάποιοι φρόντισαν η αντιχουντική ταινία να μην ολοκληρωθεί ποτέ, να σταματήσουν τα γυρίσματα και να εξαφανιστεί το αρνητικό.

Ευτυχώς η Βαρντά κατάφερε να διασώσει μια κόπια εργασίας, η οποία χρησίμευσε για τη μία και μοναδική δημόσια προβολή της ταινίας, το 1971 στις Βρυξέλλες, σε εκδήλωση εναντίον της δικτατορίας.

Τότε ήταν που η σοφή Βασιλική Ταινιοθήκη του Βελγίου έκανε ένα αντίγραφο της κόπιας εργασίας και το κράτησε, πολύτιμο, στο αρχείο της.

Η ταινία έκτοτε ξεχάστηκε. Η Βαρντά συνέχισε την καριέρα της και, ξαφνικά, πριν από λίγα χρόνια, η «Ναυσικά» επανεμφανίστηκε.

Ηταν μια «άγνωστη και απρόσμενη» συμμετοχή στην κασετίνα «Tout(e) Varda» με τα 22 dvd, στα οποία συγκέντρωσε η σκηνοθέτις όλο το έργο της.

Εφτασε στα χέρια του Σταύρου Καπλανίδη από το Αμστερνταμ, σταλμένη από τη Σαρλοτ βαν Γκέλντερ, σύντροφο του Τορνέ, με την προτροπή «για να δεις τον Σταύρο νέο».

Τότε πήρε μπροστά η προβολή της και η εκδήλωση στο Γκέτε.

«Τι ακριβώς είναι η “Ναυσικά”;», ρωτάμε τον Σταύρο Καπλανίδη.

«Είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πολύ προσωπική ταινία της Βαρντά, κι ας γίνεται με αφορμή τη χούντα.

Δεν διστάζει να αναφερθεί σε αυτοβιογραφικά της στοιχεία, μιλά σε πρώτο πρόσωπο για τη σχέση της με τον πατέρα της και την Ελλάδα, αναζητώντας ουσιαστικά την ταυτότητά της.

Είναι ένα μεικτό κινηματογραφικό είδος, συνδυάζει το ντοκιμαντέρ με τη μυθοπλασία, δηλαδή μια ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν Ελληνα δημοσιογράφο και μια Γαλλίδα που λέγεται Ανιές και σπουδάζει, όπως και η Βαρντά, ιστορία της τέχνης στη Σχολή του Λούβρου».

Τόσο ζεστά έχει πάρει η Βαρντά τη «Ναυσικά», που κάθισε και έγραψε ολομόναχη και τρία αστεία, επιθεωρησιακά σκετς που σατιρίζουν τη χούντα και την εθνικοφροσύνη.

Τα παίζουν με κέφι Γάλλοι ηθοποιοί, ανάμεσά τους και ο άγνωστος τότε Ζεράρ Ντεπαρντιέ, μπορεί και στην πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση στον ρόλο ενός χίπι.

Οπου χρειάζεται μουσική, υπάρχει δόξα τω Θεώ ο Μίκης και τα τραγούδια του και βλέπεις σε κάποια πλάνα τον Καλογιάννη και τη Φαραντούρη.

Οσο για το καθαρά ντοκιμαντερίστικο μέρος, το καλύπτουν με αφηγήσεις τους επιφανείς εξόριστοι αντιστασιακοί αλλά και Ελληνες του Παρισιού, όπως η Ζιζέλ Πράσινος, ο Βλάσης Κανιάρης, ο Ανδρέας Στάικος.

Ο τελευταίος μαζί με τους Βασίλη Βασιλικό, Περικλή Κοροβέση και Γιώργο Βότση θα βρίσκονται στο Γκέτε για να πάρουν μέρος σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ιδεολογίες για την ανατροπή της χούντας – τότε και σήμερα».

Συντονίζει ο εκδότης τού «The Book’s Journal», Ηλίας Κανέλλης.

 Info:

Είσοδος ελεύθερη. Η ταινία προβάλλεται με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.

Η εκδήλωση στο Γκέτε (Ομήρου 14-16) υποστηρίζεται από το Γαλλικό Ινστιτούτο