«Ιστορίες του υποκόσμου», του Χανς Φάλαντα

Οι ιστορίες του Χανς Φάλαντα ξεκινούν με ένα γνώριμο ξάφνιασμα. Ξέρετε, αυτό που έχεις ζήσει, έχεις δει, αυτό που ίσως σε άγγιξε, αυτό που περιμένεις στη γωνία να δεις. Εδώ για παράδειγμα. Η πρώτη φράση της πρώτης ιστορίας είναι αυτή: Όλα ξεκίνησαν εκείνες τις φριχτές μέρες στο Βερολίνο, όταν ήμουν βυθισμένος στη μορφίνη. Και τώρα πείτε, ποιος δεν έχει ζήσει φριχτές μέρες; Και τώρα προσπαθήστε να ανακαλέσετε τη μητρόπολη και τον ιστό της που σας έμπλεξε. Ναι, όλες ίδιες είναι. Αθήνα, Παρίσι, Λονδίνο και το Βερολίνο του Φάλαντα. Και τώρα απλώστε τα χέρια σας και κοιτάξτε τα. Σημάδια από βελόνες; Όχι. Σημάδια από χαρακιές; Όχι. Σημάδια από χτυπήματα; Όχι. Σημάδια από ένα «γαμώτο!» που εκβιάστηκε, από μια ανάσα που βιάστηκε, από ένα τέλος που δεν ήρθε είδατε; Σίγουρα είδατε, σίγουρα τα χώνεψε η ψυχή και η μνήμη σας, σίγουρα ψάξατε τις χαραμάδες της μεγάλης πόλης και του εαυτού σας. Γι’ αυτό ο Φάλαντα γράφει για εμάς, γράφει για τις εποχές μας, για τις κρυμμένες ζωές μας. Κάθε βιβλίο του αξίζει να διαβαστεί και οι «Ιστορίες του υποκόσμου» (Εκδόσεις Κοβάλτιο) δεν αποτελούν εξαίρεση.

Ο Φάλαντα ρίχτηκε στα δαιδαλώδη σοκάκια της πόλης και τα σκοτάδια έψαχνε. Τα βρήκε και όταν βγήκε (;) απ’ αυτά, το νυχτερινό φως μας πρόσφερε. Διαβάζοντας τις ιστορίες του πραγματικά είναι σαν να λούζεσαι με το τεχνητό φως του μαύρου ουρανού. Το πορτοκαλί και το χλωμό, παγωμένο, λευκό της λάμπας, αυτό μαζεύει με τα λόγια και τις σκέψεις του. Για να αποκτήσει, όμως, την αμεσότητα του αληθινού, χρειάστηκε να πληγώσει τον εαυτό του, το σώμα του,  την ψυχή του. Τα σκληρά βιώματά του γερμανού συγγραφέα έγιναν η πρώτη ύλη για να φτιαχτούν κείμενα-ντοκουμέντα. Αυτή είναι η γραφή του Φάλαντα και αυτή τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους λογοτέχνες του 20^ου αιώνα.  Κάθε του βιβλίο –Λύκος ανάμεσα σε λύκους, Ο εφιάλτης, Και τώρα, ανθρωπάκο;- είναι και μια κινούμενη τοιχογραφία της μεγάλης πόλης. Και αυτή την ενάργεια και ενέργεια τη δημιουργεί και την αντλεί απ’ αυτά που έζησε, κυρίως την περίοδο της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης». Για να «δέσουν», ωστόσο, οι ιστορίες του υπάρχει και κάτι άλλο: η αμεροληψία. Ο Φάλαντα είναι δίκαιος και σκληρός με όλους -πρωτίστως με τον εαυτό του- γι’ αυτό και η ματιά του γίνεται ματιά μας και ο πόνος του πόνος μας.

Σε αυτή τη συλλογή οι ήρωες του υποκόσμου περνούν από όλα τα δεινά που υπέστη ο Φάλαντα: εθισμός, φτώχεια, ασθένειες σωματικές, ψυχικές… Μολαταύτα, υπάρχει και η επιβίωση και εκεί υφαίνει τον δικό του ιστό ο συγγραφέας. Μέσα από τα κείμενα-ντοκουμέντα αναδύεται η αγωνιώδης και γνήσια προσπάθεια των ηρώων να επιβιώσουν. Η αποτύπωση αυτής της κατάστασης, ο τρόπος που «κατευθύνει» τα πρόσωπα μέσα σε αυτήν κάνει τις ιστορίες να ακουμπούν -την ίδια στιγμή- στην αλήθεια και στον μύθο. Το αποτέλεσμα είναι πεντακάθαρο, εύληπτο και ανήκει σε κάθε αναγνώστη! Κάτι τέτοιο δεν το συναντάς εύκολα και όταν το βρίσκεις πρέπει να το εκτιμάς. Η καλή μετάφραση ανήκει στην Αγγελική Κορρέ, η οποία υπογράφει και το πλούσιο επίμετρο. «Οι ιστορίες του υποκόσμου» είναι άλλο ένα κρυφό σημάδι μας.