«Κάλμαν», του Γιοάχιμ Μπ. Σμιτ
Μια παιδική ψυχή λιώνει τους πάγους

Η αληθινή αθωότητα είναι τόσο τρυφερή και τόσο σκληρή την ίδια στιγμή. Ποιος κατέχει, όμως, την απόλυτη αλήθεια, ποιος ελέγχει το άδολο, ποιος κρατά μόνο το ταπεινό; Κανείς, αλλά μη βιαστείτε για το θαυμαστικό και το οριστικό. Ναι, μεγαλώνουμε, δεν κλαίμε, ναι, με τη μοναξιά παλεύουμε, κυρίως, και με τον αδύναμο εαυτό μας. Υπάρχει, ωστόσο, και το χιόνι! Έκπληξη. Απορία. Προς τι αυτή η απότομη αλλαγή και διάρρηξη της αφήγησης. Ο καιρός μας οδηγεί, τα στοιχεία της φύσης, η καθαρότητά τους και η άμεμπτη δικαιοσύνη τους. Στο απόλυτο λευκό, λοιπόν, υπάρχουν πρόσωπα ανθρώπων που δεν χάνονται, απλά κρύβονται και στην πρώτη αχτίδα ήλιου μας δίνουν το χαμόγελό τους. Και ναι, αυτός που αγκαλιάζει το χιόνι και τη λάμψη του αστεριού δεν είναι απαραίτητα και αθώος. Υπάρχει και κάτι άλλο. Τι; Η παιδική ψυχή. Υπάρχουν τέτοιες ψυχές στη λογοτεχνία; Φυσικά. Υπήρξαν και υπάρχουν. Εμείς θα μείνουμε στο «υπάρχω» που μια φωνή γεμάτη πείσμα μας φωνάζει. Ένας τύπος από μακριά, από κει που όλα είναι λευκά και παραλίγο αθώα, έρχεται δίχως φόβο και μας λέει την ιστορία του. Η χιονονιφάδα δεν λειώνει στο χέρι του και το αστέρι πάντα λάμπει στο πέτο του. Τ’ όνομά του; «Κάλμαν» (Εκδόσεις Μεταίχμιο).
Ο Γιοάχιμ Μπ. Σμιτ ζει στην Ισλανδία και σαν του πάγου τη ζεστασιά καμιά. Εντάξει, ανορθόδοξη αναφορά και περίεργη η σύνδεση του τόπου με το στοιχείο και την ανάλαφρη ποιητική σκέψη. Ναι, αλλά ο Κάλμαν είναι ακριβώς αυτό! Η ζεστασιά του πάγου και η καθαρότητά του. Ο,τι βλέπεις παίρνεις και ό,τι σκέφτεσαι γίνεται. Αυτός είναι ο αξιαγάπητος Κάλμαν. Ένας μοναχικός καβαλάρης που θα μπορούσε να είναι η ψυχή του πάρτι στο «Πάρτι» του Πήτερς Σέλερς. Ο Κάλμαν είναι αυτός που δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, αλλά η πραγματικότητα τον συναντά και τον ρωτά, ζητά απ’ αυτόν λύσεις, μοναδικά τεχνάσματα και την αθωότητα που δεν έχασε ποτέ. Θα ακουστεί το «καλοπροαίρετο», και δήθεν αθώο, «χαζούλης», αλλά σε έναν βάρβαρο κόσμο «χαζοί» είναι αυτοί που κρίνουν με σιγουριά τους άλλους. Ο Κάλμαν ξέρει αυτά που ξέρει και αυτά που θα του μάθουν αυτοί που εμπιστεύεται, αυτοί που απλά τον αγαπάνε και τον δέχονται όπως είναι. Ο Σμιτ, όμως, δεν φτιάχνει ένα ηθικοπλαστικό έργο και έναν ήρωα που ζητιανεύει τον οίκτο μας. Όχι. Ο Κάλμαν είναι αυτό που δεν έχουμε, είναι αυτός που τα καταφέρνει με το πείσμα και την απλή θεώρηση των πραγμάτων. Και το μυθιστόρημα έχει δράση, μυστήριο, σασπένς.
Ο Κάλμαν Οντινσον είναι κυνηγός και αλιευτής καρχαριών στο πιο απομακρυσμένο χωριό της Ισλανδίας. Όταν μια μέρα ανακαλύπτει στο χιόνι μια λακκούβα γεμάτη αίμα, πλάι στο μεγαλιθικό μνημείο του Άρκτικ Χεντζ, δεν μπορεί να κρατήσει το στόμα του κλειστό. Κι έτσι αρχίζουν τα προβλήματα. Ο συγγραφέας ρίχνει στις πλάτες του ήρωά του το αίνιγμα του τόπου (πώς να είναι ζωή τόσο μακριά, σε ένα μέρος τόσο παγωμένο;), των ανθρώπων, της κλειστής κοινότητας. Τον βάζει να αναμετρηθεί με τη διατάραξη που προκαλεί ένα άγριο, ανεξιχνίαστο, έγκλημα και είναι αυτός που προκαλεί, με τον τρόπο του, και κοιτά τις ρωγμές των «σίγουρων», των μη αφελών. Ο Σμιτ κρατά την αγωνία μέχρι τέλους με την άριστη οργάνωση της πλοκής και με την εμβάθυνση στον πολυδιάστατο και αξιολάτρευτο Κάλμαν. Και ναι, αυτό είναι το Fargo αλά ισλανδικά [σύμφωνα με το O1Vienna] και στην ανατροπή μόνο ο Κάλμαν μένει στο ύψος του. Το «Κάλμαν» θα σας κάνει να περάσετε καλά, θα σας συγκινήσει και θα σας κάνει να αγαπήσετε κάποιον μπορεί να μη γνωρίσετε ποτέ. Η μετάφραση ανήκει στη Σοφία Αυγερινού.