«Κάμπος», του Στρατή Βογιατζή

Το βιβλίο αυτό είναι «διαμάντι»! Θα μπορούσε να περάσει στο πεδίο της κυριολεξίας, αλλά όχι, προτίμησε να μείνει σε αυτό του χαρτιού, σε αυτό της φαντασίας, του υπερρεαλισμού, της μαγείας του ρεαλισμού! Ναι, εδώ όλα συνδέονται. Εδώ, εικόνα και λόγος γίνονται ένα και το ένα άπειρο συναντά το άλλο. Τα οπτικά κάδρα που γεμίζουν με ανθρώπους, αντικείμενα, φως, σκιές, βλέμματα, δεν έχουν όριο. Τα λεκτικά κάδρα που γεμίζουν με υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο, συνδέσμους, προθέσεις, εμπνεύσεις, επίσης δεν έχουν φραγμό. Αυτό ακριβώς είναι ο «Κάμπος» (Εκδόσεις Αγρα) του Στρατή Βογιατζή. Ο κάμπος της Χίου γίνεται η γνωστή διαδρομή που σκοπίμως μετατρέπεται σε αχαρτογράφητη. Και τη γοητεία του αγνώστου, του ενστίκτου, τίποτα δεν μπορεί να τη συναγωνιστεί. Η πολύπτυχη προσπάθεια του Βογιατζή μοιάζει με αυτό: ένα φωτογραφικό άλμπουμ «ζωντανεύει» και βρίσκει τις λεζάντες-κείμενα που έχει ανάγκη. Ο συγγραφέας δίνει την πνοή, τη χρυσόσκονη της φαντασίας και οι λέξεις μεγαλώνουν και ενώνουν τον χώρο που μεσολαβεί ανάμεσα σε αυτές και τις φωτογραφίες. Ο «Κάμπος», λοιπόν, θα μπορούσε να είναι κομμένος σαν διαμάντι. Θα μπορούσε να έχει τις γωνίες, τις επιφάνειες και τη λάμψη της πέτρας που φωτίζει τις λάσπες. Εδώ, ο ανδαλουσιανός σκύλος γαβγίζει και ο Νταλί δαγκώνει πορτοκάλια για να ξυπνήσει, για να μείνει ζωντανός.

Το βιβλίο είναι λεύκωμα, μελέτη, δοκίμιο, ποίημα, ιστορική έρευνα, visual art, performance, εικαστικό δρώμενο, μυθιστόρημα-παζλ, μαρτυρία, βίωμα, αναβίωση, αναπόληση, κομμάτι μαγικού ρεαλισμού, ρεαλισμός. Και κάπως έτσι, ξαφνικά, αρχίζει και στην ουσία δεν τελειώνει. Μεταφερόμαστε στον κάμπο της Χίου και χανόμαστε στο τώρα, στον πριν και στο πάντα του νησιού, των ανθρώπων, αντικειμένων, των πορτοκαλιών του. Εδώ, η συνείδηση δεν θέλει την οξύτητα του λεμονιού για να ξυπνήσει, εδώ θέλει τους γλυκούς χυμούς του φρούτου που κρατά τη μνήμη ζωντανή και τα αποτυπώματα άφθαρτα. Και ο τόπος γίνεται τόποι. Και οι τόποι γίνονται γειτονιές. Και οι γειτονιές γίνονται σοκάκια. Και τα σοκάκια χωράφια. Και τα χωράφια δέντρα. Και τα δέντρα πορτοκάλι. Και τα πορτοκάλι άνθρωποι. Και οι άνθρωποι ζώα και φασματικές παρουσίες. Και τα φαντάσματα ένα ασκόνιστο σερβίτσιο τσαγιού. Και η πορσελάνη ένα χαμόγελο, μια ματιά, μια λάμψη. Και όσο «βυθίζεσαι» στον «Κάμπο», τόσο απλώνονται τα μέλη της σκέψης και της κρυμμένης συνείδησης σου. Και ο αναγνώστης βρίσκει τον συνοδοιπόρο του σε αυτή την πορεία μεταξύ Καθαρτηρίου-Παραδείσου. Και η Κόλαση; Αυτή έχει σκεπαστεί από την άχρονη χλωρίδα του νησιού, έχει συνθλιβεί κάτω από το ελαφρύ πάτημα των αθώων ζώων.

Ο «Κάμπος» είναι αποτέλεσμα της αφήγησης-αντήχησης της αρχικής αφήγησης-αντήχησης. Ο δημιουργός πήρε τις φωνές, τις εικόνες, τα ιστορικά αρχεία και την ομορφιά της φύσης και τα επέστρεψε με τον ίδιο τρόπο! Η ισορροπία ανάμεσα στο οπτικό ερέθισμα της φωτογραφίας και σε αυτό που δημιουργούν οι λέξεις, το απείκασμά τους, είναι μοναδική. Ο αφηγητής του βιβλίου λειτουργεί ως δίαυλος, ως πομπός και δέκτης των μηνυμάτων που έρχονται και μοιράζονται. Και ο αναγνώστης, χωρίς να το καταλάβει, και αυτό είναι σπουδαίο, αναγνωρίζει, αισθάνεται, τον χαρακτήρα του τόπου. Και αυτός είναι η λαλιά των ζώων, το κουρασμένο βλέμμα των ανθρώπων και το χρώμα μέσα στο χρώμα της φύσης. Ο «Κάμπος» είναι η καλύτερη ανθρωπολογική έρευνα και αυτό γιατί αφήνει τη μαγεία και το παιχνίδι να ορίσουν τα βήματά της. Η έκδοση συνοδεύεται από το επίμετρο του Σταύρου Σταυρίδη. Η επιμέλεια των φωτογραφιών ανήκει στον Γιώργο Πρίνβο, ενώ των κειμένων στους Στέλλα Χριστοδουλοπούλου, Γεωργία Θάνου.